Ашық сабақ 5 сынып "Сақ патшайымы Томирис"

1 слайд
5.3.Сақтар Бөлім тақырыбы Сабақ тақырыбы: Сақ патшайымы Томирис. Қазақстан тарихы 5 сынып

2 слайд
Оқу мақсаты: 5.3.2.1 Қазақстан аумағындағы ерте көшпелілердің халықаралық сахнадағы орнын анықтау Бағалау критерийлері: • Сақ патшайымы Томиристі ел басқарушы тұлға ретінде біледі • Геродоттың жазба деректерін талдау арқылы соғыстың сылтауы мен себебін ажыратып, Томириске мінездеме бере алады; • Томирис патшайымның қаһармандық ерлігін бағалайды.

3 слайд
Жазбаша деректер б.з.д. VIII-VII ғасырларда қазіргі Қазақстанды мекендеген тайпалар ежелгі мемлекеттер – Ассирия және Мидиямен, ал б.з.д. VI ғасырлардың ортасынан, Ахеменидтер мемлекеті құрылған уақыттан бастап парсылармен қарым-қатынаста болғанын көрсетеді. Сақтар сол кездегі көптеген тарихи оқиғаларға араласты.

4 слайд
• Парсы патшасы Кир сақтармен одақ құрып, Лидия билеушісі Крезбен соғысқан кезде олардан көмек алады. Бірақ содан соң Кир сақтарды бағындырмақшы болады. Парсылардың жорығы сақ-массагеттер патшайымы Томирис бастаған сақ әскерінің табанды қарсылығына тап болады.

5 слайд
Томирис қандай болған?

6 слайд
Сақтар жастайынан соғыс өнерін жетік меңгерген, садақ атудың қас шеберлері болды. Олардың билеушісі Томирис те бұл өнерді жақсы меңгерген. Ержүрек, ел басқару ісінің қыр- сырларын жақсы игерген Томирис сақтардың арасында үлкен беделге ие болды. Оның есімі сақ даласынан тыс елдерге де таралды.

7 слайд
• Ежелгі грек тарихшысы Геродот жазбаларында сақ-массагеттер патшайымы Томирис туралы мәліметтер кездеседі.

8 слайд
Дала патшайымының қарсыласы кім болды?

9 слайд
• Геродот: «Вавилонды жеңгеннен кейін парсы патшасы Кир массагеттерге соғыс ашып, оларды бағындырмақ болды», - деп жазады. Кир «әлемнің төрт бұрышының билеушісі» және «патшалардың патшасы» атанды. Оның әскері «ешқашан жеңіліп көрмеген» деп мадақталды. Осы кезде Кир Алдыңғы Азияның көптеген елдерін бағындырып, алпауыт империяның негізін қалады. Ол Египет пен Грекияны жаулап алмас бұрын солтүстікте көшіп жүрген көршілері – сақтарды бағындыруды көздеді. Ұлы даланы қоныстанған тайпаларға үлкен қауіп төнді. Осы кезде Томирис патшайымы басқарған сақ жауынгерлері қаһармандықтың ғажайып үлгісін көрсетіп, өз отанын қорғап қалды.

10 слайд
Сақтар парсыларға қалай алданды?

11 слайд
• Парсы патшасы Кир б.з.д. 530 жылы массагеттерге қарсы соғыс жорығын бастады. Томирис уәдесінде тұрып, үш күндік жерге шегінеді. Кир массагеттер жеріне шатыр тұрғызып, ішін тағамдарға толтырады. Аздаған жауынгерлерін шатырға қалдырып, негізгі әскерлерін жасырып қояды. Массагеттер парсылардың осы аз, әлсіз әскерлерін жеңіп, тойлап жатқан кезде парсылардың негізгі күші шабуыл жасап, сақтардың бір бөлігін талқандады.

12 слайд
• Екі әскер арасында шешуші шайқас болды. «Бұл шайқас барлық ұрыстың ішіндегі сұрапылы...» – деп жазды Геродот. Шешуші шайқасқа сақ әйелдері де қатысты. Массагеттер басым түсіп, парсы әскерлері жеңілді. Кирдің өзі де осы шайқаста қаза табады. Томирис қанға толтырылған торсыққа Кирдің басын салуды бұйырады: «Сен қанға құмартып едің, енді шөлің қансың!», - деген сөзін Геродот өз еңбегінде келтіреді.

13 слайд
1-тапсырма. Сәйкетендіру тесті Кир Тарихтың атасы Геродот Сақ тайпаларының патшайымы Спаргапис Рим тарихшысы Томирис Парсы патшасы Помпей Трог Сақ патшаймы Томиристің ұлы

14 слайд
2 – тапсырма Деректерді талдандар. • Деректер не туралы? • Тарихшылар Томирис патшайымға қандай мінездеме береді?

15 слайд
3-тапсырма: оқиғаларды ақиқат/жалған екенің жазыңыздар   № Сұрақтар Ақиқат Жалған 1 Томирис Кир патшадан жеңілді 2 Кир патшаның әскері екі есе күшті болды 3 Сақ ханшайымы Томирис 4 Кир Македония патшасы 5 Томирис тәуелсіздік үшін шайқасты

16 слайд
Кері байланыс: