Ашық сабақ. Тіршілікке қолайлы ғаламшар 5-сынып

1 слайд
Сабақ тақырыбы: Тіршілікке қолайлы ғаламшар 9-бөлім: Аспан әлемінің құпиялары. Синтаксис

1 слайд

2 слайд
Оқу мақсаттары: • 5.1.4.1 тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау; • 5.4.5.5 төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру. Сабақ мақсаты:  Тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтайды;  Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін біледі, төл сөзді төлеу сөзге айналдырады.

2 слайд

3 слайд
Бағалау критериі: • Мәтіндегі негізгі ойды табады; • Төл сөз бен автор сөзін ажыратады; • Төл сөзді төлеу сөзге айналдыру жолдарын үйренеді.

3 слайд

4 слайд
Ой шақыру • «Үш сұрақ» әдісімен ой шақыру • Мен нені көріп тұрмын? • Олар жайында не білемін? • Тіршілікке қолайлы ғаламшар қандай болу керек?

4 слайд

5 слайд
1-тапсырма. «Іздеп тап» әдісі. Мәтінді оқып, негізгі ойды анықта. Жер-ғаламшар Жер өз білігін батыстан шығысқа қарай айналады. Оның өз білігін айналу себебінен күн мен түн ауысады. Жердің Күннен жарық түскен бір жағы күндіз, ал көлеңкеленген жағында осы уақытта түн болады. Жер өз білігін 24 сағатта толық айналып шығады.Ендеше, осы уақыт аралығы « тәулік» деп аталады. Күн жарықпен қоса жылу да береді. Сондықтан түнде, күн жоқ кезде, ауа райы суық болады. Иә, бұл да табиғаттың өзінше бір құпиялары ғой. Ай Күнді 29 күнде айналып шығады. Айдың көлемі Жер көлемінің төрттен бір бөлігіндей болатынын біреу білсе, сірә, біреу білмейді.Бұл, шынымен, қызықты ақпараттар! Жер білігін айналумен қатар Күнді де айналады. Жер Күнді толық айналып шығу үшін бір жыл кетеді. Жердің Күнді айналып шығу жолы «Жер орбитасы» деп аталады. Қызықты қараңыз, ежелгі адамдар: «Жер жазық»,- деп болжаған.1500 жылға дейін адамдардың көпшілігі Жер әлемнің ортасында орналасқан деп болжаған. 1473-1543 жылдар аралығында өмір сүрген поляк ғалымы Николай Коперник Күн әлемнің ортасында орналасқанын, ал Жер өзге ғаламшарлармен Күнді бірге айналып жүретінін дәлелдеді. Дескрипторы: • Мәтінді оқып, түсінеді; Негізгі ойды анықтайды.

5 слайд

6 слайд
2-тапсырма. Мәтіндегі негізгі ақпараттар бойынша диалог құрып жазыңдар. • Диалог  – екі не бірнеше адамның кезектесіп сөйлесуі арқылы берілетін ауызекі тілдегі ерекше форма. Диалогта сұрақ қою арқылы сұхбаттасушы өзі күткен мәліметті ала алады. Дескриптор: - Мәтін мазмұны бойынша негізгі ақпараттарды табады; - Мәтіндегі негізгі ақпараттар бойынша диалог құрады .

6 слайд

7 слайд
Өзіңді тексер ! Диалог үлгісі: -Әсем, сен білесің бе, жер өз білігін қанша сағатта айналады? -Иә, жер өз білігін 24 сағатта айналып шығады. -Әсем, сен мәтіннен табиғаттың тағы қандай құпияларын білдің? - Күн жарықпен қоса жылу да береді екен. Сондықтан түнде, күн жоқ кезде, ауа райы суық болатынын білдім. Ал, сен жер орбитасының не екенін білесің бе? -Әрине,білемін. Жердің Күнді айналып шығу жолы «Жер орбитасы» деп аталады. -Бәрекелді, мәтінді тиянақты оқып, біраз мәлімет алыпсың.

7 слайд

8 слайд
Төл сөз, автор сөзі және төлеу сөз • Ешбір өзгеріссіз берілген біреудің сөзі   төл сөз  деп аталады. • Төл сөзбен байланысты айтылған сөйлеушінің өз сөзі автор сөзі  деп аталады. • Сөйлеуші тарапынан өзгеріске ұшырап, біреудің сөзінің тек мазмұнын ғана сақтап жеткізу  төлеу сөз  деп аталады.

8 слайд

9 слайд
-Әсем, сен білесің бе, жер өз білігін қанша сағатта айналады? -Иә, жер өз білігін 24 сағатта айналып шығады. -Әсем, сен мәтіннен табиғаттың тағы қандай құпияларын білдің? Дескриптор: -төл сөзді автор сөзімен толықтырады; - сөйлемді редакциялап, қайта жазады. 4-тапсырма. Берілген төл сөз бен автор сөзін төлеу сөзге айналдыр. 3-тапсырма. Берілген сөйлемдерді автор сөзімен толықтыр. - Күн жарықпен қоса жылу да береді екен, - деді Омар. - Николай Коперник Жердің Күнді айналып жүретінін дәлелдеді, - деді мұғалім. - Жер Күнді толық айналып шығу үшін бір жыл кетеді, - деді Әсем. Дескриптор: - төл сөзді төлеу сөзге айналдырады; - сөйлемді қайта жазады.

9 слайд

10 слайд
Үй жұмысы: «Жер – біздің ортақ үйіміз» тақырыбы бойынша өз ойларыңызды білдіріп, шағын мәтін жазыңыздар;

10 слайд

11 слайд
• Мәтіндегі негізгі ойды таба алдым • Төл сөз бен автор сөзін меңгердім • Төл сөзді төлеу сөзге айналдыра алдым

11 слайд