Ашық тәрбие сағаты "Бала-әдептілігімен әдемі" 10 сынып

1 слайд
Қайырлы күн, балалар! Шеңбер болып тұрайық жылы жүзбен, Бізге келсін қуаныш нұр іздеген, Шуақ толған жанымыз жүрегіміз, Үлгі алсын көрген жан мына бізден.

1 слайд

2 слайд
Білектей арқасында өрген бұрым, Шолпысы сылдыр қағып жүрсе ақырын. Кәмшат бөрік, қара қасты, Сұлу қыздың көріп пе ең мұндай түрін?! (Абай)

2 слайд

3 слайд
Атадан жақсы ұл туса, Елінің туы болады. Атадан жаман ұл туса. Елінің соры болады. (Қазыбек би)

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд
Мақсаты: Әдептілік туралы ұғым қалыптастыру, қоғамдық ортада өзін-өзі ұстай білуі, ізеттілікке, мәдениеттілікке, үлкенді сыйлауға, кішіге үлгі болуға, жаман әдеттерден аулақ болуға тәрбиелеу. Балалардың дүниетанымын кеңейту, ойлау ізденімпаздылық, тапқырлық қабілетін дамыту Өзіне-өзі сын көзбен қарау, өзін- өзі тәрбиелеуге үйрету мәдениеттілік туралы өзіндік көзқарасын қалыптастыру.

5 слайд

6 слайд
Міндеті: Жас баланы шыншыл, адал, рухани тәрбиеге, әдептілікке, адамгершілікке, өз Отанын қорғауға, қазақ тілін, әдет- ғұрпын құрметтеуге тәрбиелеу.

6 слайд

7 слайд
Адамның асыл қасиеттері әдептілік адамгершілі к қайырымдылы қ қамқорлық ізеттілік инабаттылы қ шыншылдық

7 слайд

8 слайд
Сәлемдесу түрлері: Қас-қабақпен амандасу Иіліп сәлем беру Қол алысып амандасу Ы м м ен салем десу Дауыстап сәлем беру Іс-қимылменамандасу

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд
Жаңа Зеландияға  сапар шеккен жандар маори халқының "хонги" сәлемдесу рәсіміне куә болады. Бұл сәлемдесудің сан ғасырлық тарихы бар. Бір-бірін көрген жандар сәлемдескен кезде мұрындарын тигізіп амандасады. Мұрынмен үйкелесу арқылы олар "ха" рәсімін жүргізеді. "Ха" рәсімі – Тәңірге құлшылық ету. Жаңа Зеландия ға келген кез келген жан ұлысына ж әне жынысына қарамастан, с әлемдескен кезде м ұрнымен үйкелесу керек. Б ұл за ңға тіпті Уильям ханзаданы ң өзі бағынған.

10 слайд

11 слайд
Тибет. Көптеген елдерде тіл шы ғару әдепсіздік болып танылса, кейбір же рде тілін шығарған жан жаза ға тартылады. Тіл шы ғару тибет хал қына жат емес, себебі олар бір-бірін көргенде, тілдерін шы ғарады. Б ұл р әсім 9- ғасырда бастау ал ған. Сол заманда ғы Тибет елінің к өсемі Ландарманы ң тілі қара бол ған деседі. Тибет хал қы өзгелерге өздерінің жауыз емес екендерін к өрсету ма қсатында бір-бірін көрген кезде тілдерін шы ғара бастайды. Б ұл дәстүр өз жал ғасын әлі к үнге дейін табуда.

11 слайд

12 слайд
Моңғолия. Бейтаныс жанды үйіне қонаққа шақырған кезде мо ңғолдар о ған "хада" деп аталатын жібек не ма қта-маталы ж олақ береді. Әдетте оны ң түсі а қ. Кейде к өк я жасыл т үсті болады. Хада ұсынылған кезде келген қонақ оны екі қолмен алып, басты изеуі тиіс. Хада ұсыну мен алу р әсімі – үлкен құрметтің белгісі. Жапон халқы сәлемдесу р әсіміне аса м ән береді. Бір-бірін к өрген кезде олар иіледі. Жастар өзара бастарын изеп амандасады. Ал татамиде тізерлеп отырып, жерге қарай иілу керек.

12 слайд

13 слайд
Кенияға сапар шеккен жандар масаи тайпасын кездестіреді. Масаи тайпасыны ң хал қы бір-бірін көргенде, билей бастайды. Би ар қылы олар бір-бірімен амандасады. Сәлемдесу биі "адаму" деп аталады, я ғни "секіру биі". Билеген кезде ше ңбер жасап, ыр ғалып, секіре бастайды. Гренландия  сияқты арктикалы қ айма қтардағы эскимостар не инуиттерді ң "куник" деп аталатын с әлемдесу рәсімдері бар. Б ұл д әстүр отбасы м үшелері мен ғашық жандар арасында ке ңінен тарал ған. Ж үздескен жандарды ң бірі мұрнының ұшы мен жо ғарғы ернін екінші жанны ң қолына я бетіне тигізіп, тере ң дем алады.

13 слайд

14 слайд
Қытай халқының д әстүрлі с әлемдесуі "коутоу" деп аталады. С әлемдескен кезде қолдарды б үгіп, иілу қажет. Әйел азаматтарды ң с әлемдесу р әсімі "ваньфу" деп аталады. Олар қолдарын біріктіріп, оны денесіні ң бойымен т өмен қарай сыр ғытады. "Коутоу" д әстүрі аңызға айнал ған Хуан-ди патшаны ң билік еткен т ұсында бастау ал ған еді. Сол заманда б ұл д әстүр патшалармен амандасқан кезде ж әне неке қию, үйлену сия қты салттарда қолданылған.

14 слайд

15 слайд
Тай елінің амандасу рәсімі "вай" деп аталады. Бір-бірлерін к өрген жандар ала қандарын біріктіріп, бастарына қояды. Содан кейін иіліп, "савадди" деп айтады. Ежелден келе жат қан "вай" с әлемдесу дәстүрі әлі к үнге дейін к үллі Таиланд елі бойынша өз м әртебесін жоғалтпаған. Филиппин  елінде сәлемдесу рәсімі жас ерекшеліктеріне байланысты әр қилы. Мысалы, жас жігіт үлкен кісіні көрген кезде ол басын изеп, оң қолымен үлкен кісінің оң қолын ұстайды. Кейін саусағының ұшын оның маңдайына тигізеді де, "мано по" деп айтады. "Мано" - қол, "по" - құрмет деген мағына береді

15 слайд

16 слайд

16 слайд

17 слайд
- Үлкендердің алдынан...... (кесіп өтуге болмайды). - Кішкене баланы................(жылатуға болмайды). - Құстарды...........................(атуға болмайды). - Қыз баланы........................(ренжітуге болмайды). - Сабақтан.............................(кешігуге болмайды.) - Сыныпта.............................(айғайлауға болмайды). «Не істеу керек?» - Үлкен кісіні.......................(сыйлау керек) - Үлкеннің тілін...................(алу керек..) - Үлкендерге..........................(сәлем беру керек.) - Кішілерге..............................(қамқор болу керек.) - Оқу құралдарын.................. (күтіп ұстау керек.) - Тәртіпті -----------------(болу керек)

17 слайд

18 слайд
«Ата- аналар балаларына, ал балалар өзінің қартайған ата- аналарына қамқор болғанда- Еліміз үшін алаңдамауға да болады.» Н.Ә.Назарбаев

18 слайд

19 слайд
Әдеп Әдеп сөзі-қазақ тіліне араб тілінен енген сөздердің бірі. Әдеп дегеніміз-адамдар арасындағы қарым-қатынаста сыпайы болу, жұмсақ сөйлеу және оқыс қылықтардан аулақ болу дегенді білдіреді. Яғни, бір кісінің басқа кісілермен инабатты түрде қарым-қатынас жасауы және сөйлеген сөздері мен істеген істерінде, көрсеткен қылықтары мен жасаған әрекеттерінде сыпайы, мәдениетті болуы әдептіліктің нышаны болып табылады. Сондай-ақ, әдеп сақтау-туған халықты, елді, жерді, Отанды және жалпы адамзатты ардақтау болып табылады. Өйткені, бұл- ұрпақтық парыздың нақты көрінісі.

19 слайд

20 слайд
Тіл әдебі Сенен «Тіл әдебі қандай?» деп сұраса, былай де: «Жақсы пікірді білдіру үшін аузыңды аш, ал, жаман әңгіме үшін аузыңды берік ұста». Егер сенен «Қандай жағдайларда сөйлеген мақұл?» деп сұраса, мынадай жауап айт: «Жүректегі құпия сырды ашу үшін, жәбірленгендерге жәрдем қолын созу үшін және жоқ-жітіктердің зар-мұңына жету үшін» деп жауап бер. «Нелерде тілді тыю дұрыс?» деп сұраса, айт: •Жалған сөйлеуден, өйткені, жалған сөйлеу – дұшпандық. •Уәдеге теріс іс қылудан, өйткені, бұл – екіжүзділік белгісі. •Ғайбаттанудан және балағаттаудан, себебі, бұл-пасықтар ісі. •Жанжалдан, дұшпандықтан, сөз тасудан, шайтанның уәсуәсі болған айыбын таратудан сақтану. •Өзін мақтау және дәріптеуден тыйылу, өйткені, бұл-мақтаншақтық пен тәкаббарлық белгісі. •Қызметкерлерді лағнаттаудан өзін тыю, өйткені, бұл-залымдар пейілі. •Жаман дұға жасау мен сөгуден тыйылу. •Адамдардың ренжуіне себеп болатын күлкілі масқарлаудан сақтау.

20 слайд

21 слайд
Сөйлеу әдебі Білгін, адамның қадір-қасиеті оның қалай сөйлеуінде. Сөйлеу әдебін білмеген кісі адамгершілік қасиеттен айрылады. Сөз орынды және мағыналы айтылған болса, оны тыныш отырып тыңдамақ пайдалы. Егер сенен «Сөйлеу әдебі нешеу?» деп сұраса, «Сегіз» де: •Орынсыз сөйлемеу. •Сыпайылықпен жұмсақ сөйлеу. •Ашық жарқын дидармен сөйлеп, бет-ауызды тыржитпау. •Тыңдаушыны жалықтырмай сөйлеу. •Тек пайдалы әңгіме айту. •Ойлап, абайлап сөйлеу. «Ойламай сөйлеген, ауырмай өледі» •Кісілер сөйлесіп тұрғанда арасына сөз қыстырмау, сөзді бөлмеу. •Көп сөйлемеу, бұл-білімдінің ісі емес. Егер сенен «Жаман сөз қайсы?» деп сұраса, айт: «Кісіге зарар келтіретін сөз» деп.

21 слайд

22 слайд
- Әдептілік- адамдардың өзара жақсы қарым- қатынасының, жүріс - тұрысының ережесі. Мысалы: уәде беріп оны орындамаса, басқа кісіге дөрекі жауап берсе, үлкенді сыйламаса, ондай адамды жұрт «Әдепсіз екен» дейді.Одан басқа адамдар қарым-қатынас жасаудан қашады.Оны сыйламайды.Кейбір балалар әдептілік ережесін байқамай немесе білмей бұзады.Қазір сендер мектеп қабырғасында білім алып жатырсыңдар.Уақыт тез өтеді, ертең-ақ әрқайсысың үлкен азаматша боласыңдар.Бірің дәрігер, кәсіпкер, мұғалім, әнші, биші, енді бірің-елші боларсыңдар.Алайда, сендер ең әуелі нағыз азамат, жақсы адам болып өсулерің қажет.Бойларыңа мейірімділік, батылдық, қарапайымдылық, кішіпейілділік, сыпайлылық сияқты асыл қасиеттерді сіңірулерің қажет. Кей кезде қарым-қатынас мәдениеті, мінез-құлық әдебі жетіспей жатады.Ал ол үшін оған осы бастан үйренуіміз, өзімізге сын көзбен қарауымыз керек.

22 слайд

23 слайд
Х.У.Кашифидін әдептілік ережелерімен танысу Орта ғасырлық Шығыста Әлішер Науайы, Абдурахман Жәмимен замандас, тарих, философия, математика, астрономия, этика, поэзия, тағы да басқа саланы меңгерген Хусаин Уағыз Кашифи есімді ғұлама өмір сүрген. Ол кісі ұрпақтарына қырыққа жуық шығарма қалдырған екен. «Ахлоқи Мухсини» кітабында түгелдей тәрбие, этика, білім беру мәселелеріне арналған, адамдардың бір-біріне қатысы, құрметі, сыйластығы, адал, әділ болу, мейірбан, бауырмал болу туралы айтады. Дегенмен, бұл кітап бүгінгі жастарды, оларды ғана емес бәрімізді де адалдыққа, әдептілікке, имандылыққа тәрбиелеуде жақсы құрал бола алады. Осындай пайдалы болғандықтан да кітап ағылшын, неміс, француз, неміс, өзбек тілдеріне ілгеріде-ақ аударылып, жеке кітап етіп шығарылып, кең тарап отыр.

23 слайд

24 слайд

24 слайд

25 слайд

25 слайд

26 слайд

26 слайд

27 слайд
Әдепті бала Венн диаграмасы Әдепсіз бала ОРТАҚ БЕЛГІЛЕРІ

27 слайд

28 слайд

28 слайд

29 слайд

29 слайд

30 слайд
Тәрбие туралы мақал - мәтелдер Жеті атасын білген ұл, жеті жұрттың қамын жер.   Жақсы келін - қызыңдай, Жақсы күйеу - ұлыңдай.   Қызым, саған айтам, Келінім, сен тыңда.   Айтушы ақылды болса, Тыңдаушы дана болады.   Өзіңді- өзің сыйламасаң, өзгеден сый дәметпе.   Сиыр су ішсе, бұзау мұз жалайды.   Сұңқар қанаты ұшқанда қатаяды.   Әкесі қой баға білмегеннің, Баласы қозы баға білмейді.

30 слайд

31 слайд

31 слайд

32 слайд
Әр топтан екі оқушыдан шығып, шеңбер жасап, қол ұстасып тұрайық. Бірінші бала екінші балаға қарап: «Мен сені жақсы көремін” деп күлімсірейді. Ол басын изей күлімсірей сол сөзді қайталайды. Ол бала келесі балаға дәл сол сөзді қайталайды. Ойын ойнайық

32 слайд

33 слайд
“Балаларға өнер- білім берілсін, Сұлу мінез әр өнермен өрілсін”

33 слайд

34 слайд
«Балаңды өз тәрбиеңмен тәрбиелеме, өз ұлтыңның тәрбиесімен тәрбиеле”

34 слайд

35 слайд
Не істеуге болмайды? Не істеу керек? Не істер едім?

35 слайд

36 слайд
Инабатты қыз Иманды ұл и б а л ы кішіпейіл ізетті сыпай ы тәртіпт і адамгерші лігі мол қайырым ды әдепті

36 слайд

37 слайд
Аң жортар аяғымен, жер еркесі, Құс ұшар қанатымен, көк еркесі. Халқыңа қалаулы ұл боламын десең, Адам бол! Болма адамның көлеңкесі.

37 слайд

38 слайд

38 слайд

39 слайд

39 слайд

40 слайд

40 слайд

41 слайд

41 слайд

42 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ

42 слайд