Бала бойындағы агрессия және оны түзету жолдары.

1 слайд
Семинарға Семинарға қош келдіңіздер!қош келдіңіздер!

2 слайд
Тақырып:Тақырып: «Бала бойындағы агрессия және оны жою «Бала бойындағы агрессия және оны жою жолдары»жолдары»

3 слайд
Мақсаты:Мақсаты: Бала бойындағы агрессия Бала бойындағы агрессия себептерін анықтау, агрессиясы себептерін анықтау, агрессиясы бар балалрға көмек көрсету;бар балалрға көмек көрсету;

4 слайд
Міндеті:Міндеті: • Агрессия дегеніміз не?Агрессия дегеніміз не? • Агрессия сезімінің түрлері және туындау Агрессия сезімінің түрлері және туындау себептері.себептері. • Бала бойындағы агрессия сезімдерін түзете- Бала бойындағы агрессия сезімдерін түзете- дамыту жолдары.дамыту жолдары. • Тренинг жүргізу.Тренинг жүргізу.

5 слайд
• АгрессияАгрессия (латын тілінен аударғанда «agressio» - шабуыл) — (латын тілінен аударғанда «agressio» - шабуыл) — адам әрекетінің ерекше формасы болып табылады. Мұндай адам әрекетінің ерекше формасы болып табылады. Мұндай мінез-құлық субъектінің нұқсан келтіру мақсатымен өзінен мінез-құлық субъектінің нұқсан келтіру мақсатымен өзінен басқа адамға немесе адамдар тобына өз артықшылығын басқа адамға немесе адамдар тобына өз артықшылығын білдіріп, қыр көрсетуі немесе күш қолдануға тырысуымен білдіріп, қыр көрсетуі немесе күш қолдануға тырысуымен сипатталады. Агрессивтік мінез-құлық қарқындылығы мен сипатталады. Агрессивтік мінез-құлық қарқындылығы мен пайда болу дәрежесі бойынша: жеккөрушілік, пайда болу дәрежесі бойынша: жеккөрушілік, жақтырмаушылықтан – тіл тигізуге («вербальдық жақтырмаушылықтан – тіл тигізуге («вербальдық агрессия») және дөрекі түрде күш қолдануға («физикалық агрессия») және дөрекі түрде күш қолдануға («физикалық агрессияға») дейін түрленеді. Әлеуметтік психологиялық агрессияға») дейін түрленеді. Әлеуметтік психологиялық тұрғыдан қарағанда: жекелеген адамдардың агрессивті тұрғыдан қарағанда: жекелеген адамдардың агрессивті мінез-құлықтары жиынтығының, бұқаралық сипаттағы мінез-құлықтары жиынтығының, бұқаралық сипаттағы құбылыс ұғымының тұлғааралық агрессияның топтық құбылыс ұғымының тұлғааралық агрессияның топтық агрессияға айналуы болып табылады. агрессияға айналуы болып табылады.

6 слайд
• АгрессивтілікАгрессивтілік - Агрессивность [лат. aggressio — нападать] — - Агрессивность [лат. aggressio — нападать] — адамның субъектіге немесе объектіге физикалық және адамның субъектіге немесе объектіге физикалық және психологиялық зақым келтіруге дайындық мінез-құлығы. психологиялық зақым келтіруге дайындық мінез-құлығы. Агрессия мен агрессивтіліктің айырмашылығы. «Агрессия - бұл Агрессия мен агрессивтіліктің айырмашылығы. «Агрессия - бұл белгілі бір адамға немесе затқа жүйелі, ниетті түрде белгілі бір адамға немесе затқа жүйелі, ниетті түрде бағытталған зақым келтіретін іс-әрекеттер». бағытталған зақым келтіретін іс-әрекеттер». • АгрессивтілікАгрессивтілік — — бұл адамның құлқысына байланысты, бұл адамның құлқысына байланысты, агрессияға дайындық кезеңі болып саналады. Агрессивтілік әр агрессияға дайындық кезеңі болып саналады. Агрессивтілік әр адамға тән қасиет, сондықтан белгілі күші бар. Әр адамда адамға тән қасиет, сондықтан белгілі күші бар. Әр адамда агрессивтілік қасиеті әр түрлі, бұл олардың алған тәрбиесіне агрессивтілік қасиеті әр түрлі, бұл олардың алған тәрбиесіне байланысты. Егер агрессивтілік аз немесе тым болмаса, онда бұл байланысты. Егер агрессивтілік аз немесе тым болмаса, онда бұл субъектінің пассивтілігіне әкеледі. Депрессияға өте бейім субъектінің пассивтілігіне әкеледі. Депрессияға өте бейім болады. Агрессивті тым жоғары адамдар, конфликтерге болады. Агрессивті тым жоғары адамдар, конфликтерге араласып, келешегіне және авторитетіне нұқсан келтіреді. араласып, келешегіне және авторитетіне нұқсан келтіреді. Сондықтан адамның өз агрессивтілігі мен эмоциялардың Сондықтан адамның өз агрессивтілігі мен эмоциялардың бақылаудың маңызы өте зор. Сол себептен осындай бақылаудың маңызы өте зор. Сол себептен осындай қорытындыға келеміз: агрессия іс-әрекет болса, агрессивтілік – қорытындыға келеміз: агрессия іс-әрекет болса, агрессивтілік – агрессия бейімділік қасиетіболып табылады. агрессия бейімділік қасиетіболып табылады.

7 слайд
• К. Изард бойынша агрессия – қатыгездікке толы әрекет және К. Изард бойынша агрессия – қатыгездікке толы әрекет және мінез- құлық. Бұл кей кездері түрлі эмоцияларда көрінуі мүмкін мінез- құлық. Бұл кей кездері түрлі эмоцияларда көрінуі мүмкін бұрқ етпе әрекет және қатыгездіктің құрам бөлігі. Ол біреуге бұрқ етпе әрекет және қатыгездіктің құрам бөлігі. Ол біреуге нұқсан келтіруге, қорқыныш, үрей тудыруға бағытталған. А. нұқсан келтіруге, қорқыныш, үрей тудыруға бағытталған. А. Басс  бойынша  агрессия-  бұл  басқа  адамдарға нұқсан  Басс  бойынша  агрессия-  бұл  басқа  адамдарға нұқсан  келтіретін жəне үрей туғызатын кез-келген əрекет А. келтіретін жəне үрей туғызатын кез-келген əрекет А. Берковицтің айтуы бойынша агрессия өзіне реніш пен Берковицтің айтуы бойынша агрессия өзіне реніш пен намыстануды да кіргізеді Д.  Зильманн  бойынша  агрессия бұл  намыстануды да кіргізеді Д.  Зильманн  бойынша  агрессия бұл  басқа  адамға  дене  жəне физиологиялық нұқсан келтіру басқа  адамға  дене  жəне физиологиялық нұқсан келтіру əрекеті. Басқа адамдарды өзіне бағындыруға ұмтылуды немесе əрекеті. Басқа адамдарды өзіне бағындыруға ұмтылуды немесе басқа объектілерге үстемдік етуді агрессия деп түсінеміз. Осы басқа объектілерге үстемдік етуді агрессия деп түсінеміз. Осы агрессияның барлық түрлерін бүкіл жастағы адам бойынан агрессияның барлық түрлерін бүкіл жастағы адам бойынан табуға болады, ал кей жағдайда бұл ерте жастан-ақ көрініс табуға болады, ал кей жағдайда бұл ерте жастан-ақ көрініс бере бастайды. Агрессиялы мінездің әртүрлі формасы мектеп бере бастайды. Агрессиялы мінездің әртүрлі формасы мектеп жасына дейінгі жастағы балаларда да кездеседі. Психологияда жасына дейінгі жастағы балаларда да кездеседі. Психологияда вербальды және физиологиялық агрессияны бөліп вербальды және физиологиялық агрессияны бөліп қарастырады, бұлардың әр қайсысының тікелей және жанама қарастырады, бұлардың әр қайсысының тікелей және жанама түрі бар.Оларға қысқаша мінездеме берейік: түрі бар.Оларға қысқаша мінездеме берейік:

8 слайд
• 1)Вербальды агрессияның өзі 2 топқа бөлінеді 1)Вербальды агрессияның өзі 2 топқа бөлінеді • ә) Тікелей вербальды агрессияә) Тікелей вербальды агрессия  – балағаттау, қорлаудың вербальды  – балағаттау, қорлаудың вербальды формасы. Балалар арасында бұрыннан келе жатқан тікелей формасы. Балалар арасында бұрыннан келе жатқан тікелей вербальды агрессияның дәстүрлі түрі – ашуын келтіретін келекелер вербальды агрессияның дәстүрлі түрі – ашуын келтіретін келекелер ("Торай", "Жора –ашқарақ", "Ұсқынсыз", "Сұмырай", т.б.) ("Торай", "Жора –ашқарақ", "Ұсқынсыз", "Сұмырай", т.б.)  • а) а) Жанама вербальды агрессияЖанама вербальды агрессия  – құрбыларын айыптап, қорқытуға  – құрбыларын айыптап, қорқытуға бағышталған. Бұл әртүрлі айыптау сөз, шағым түрінде кездеседі бағышталған. Бұл әртүрлі айыптау сөз, шағым түрінде кездеседі ("Маған Сауле тиісіп кетті", "Айбек төсегін жинамады", т.б.); ("Маған Сауле тиісіп кетті", "Айбек төсегін жинамады", т.б.); көпшіліктің көңілін аудара, айқайлау ("Мазамды алмай, ары кет!", көпшіліктің көңілін аудара, айқайлау ("Мазамды алмай, ары кет!", "Маған кедергі жасама", т.б.); агрессиялы фантазия түрінде ("Егер "Маған кедергі жасама", т.б.); агрессиялы фантазия түрінде ("Егер тыңдамасаң, полиция келіп, сені түрмеге отырғызады", "Мен сені тыңдамасаң, полиция келіп, сені түрмеге отырғызады", "Мен сені қуып жетіп, тістеп, ұшаққа отырғызып, биік таудың үстіне апарып қуып жетіп, тістеп, ұшаққа отырғызып, биік таудың үстіне апарып тастаймын, сол жерде жалғыз отырасың", т.б.) тастаймын, сол жерде жалғыз отырасың", т.б.) 

9 слайд
2)Физиологиялық агрессия 2 топқа бөлінеді2)Физиологиялық агрессия 2 топқа бөлінеді аа ) Жанама физиологиялық агрессия) Жанама физиологиялық агрессия    - -  өзгеге өзгеге физиологиялық әрекет арқылы материалды залал физиологиялық әрекет арқылы материалды залал келтіруге бағытталған. Бұл өзгенің іс-әрекетін затын келтіруге бағытталған. Бұл өзгенің іс-әрекетін затын бұзуы (басқа баланың құрастырып отырған бұзуы (басқа баланың құрастырып отырған конструкторын бұзу, салып отырған суретін жырту, конструкторын бұзу, салып отырған суретін жырту, т.б.); біреудің затын талқандау болмаса бұзу (бала т.б.); біреудің затын талқандау болмаса бұзу (бала біреудің ойнап отырған ойыншығын алып, еденге біреудің ойнап отырған ойыншығын алып, еденге лақтырып, сындырып, оның иесінің көз жасы мен лақтырып, сындырып, оның иесінің көз жасы мен үрейін бақылау).үрейін бақылау). ә) Тікелей физиологиялық агрессияә) Тікелей физиологиялық агрессия    — өзгеге — өзгеге тікелей физиологиялық әрекет арқылы шабуылдап, тікелей физиологиялық әрекет арқылы шабуылдап, жарақаттауға бағышталған. Бұл қорқыту түрінде жарақаттауға бағышталған. Бұл қорқыту түрінде (бала құрбыларына жұдырығын көрсетуі); (бала құрбыларына жұдырығын көрсетуі); физиологиялық тікелей шабуылы (балалар төбелесі, физиологиялық тікелей шабуылы (балалар төбелесі, тістеу, тырнау, шашын жұлу, суық құрал ретінде тістеу, тырнау, шашын жұлу, суық құрал ретінде таяқты, шаршыларды қолдануы). таяқты, шаршыларды қолдануы).

10 слайд
. Баладағы агрессия Қазіргі кездегі бала агрессиясы біздің . Баладағы агрессия Қазіргі кездегі бала агрессиясы біздің өмір жағдайымыздың бүгінгі өзекті мәселесі, ол нақты өмір жағдайымыздың бүгінгі өзекті мәселесі, ол нақты психологиялық ерекшеліктерді қозғайды, ол баланы психологиялық ерекшеліктерді қозғайды, ол баланы қоршаған адамдарға ғана тиесілі болмай (ата-аналары, қоршаған адамдарға ғана тиесілі болмай (ата-аналары, тәрбиешілер, мұғалімдер, құрбылары), баланың өзіне тәрбиешілер, мұғалімдер, құрбылары), баланың өзіне және қоршаған ортамен қарым- қатынасында елеулі және қоршаған ортамен қарым- қатынасында елеулі қиыншылықтар тудырады. Агрессия бала дамуында қиыншылықтар тудырады. Агрессия бала дамуында сәтсіздіктерге әкеліп соқтырады. Лонгитюдің зерттеу сәтсіздіктерге әкеліп соқтырады. Лонгитюдің зерттеу нәтижесінің көрсеткіші бойынша агрессивтілік қажетінше нәтижесінің көрсеткіші бойынша агрессивтілік қажетінше нақты, уақытына қарай мүмкіндіктері мол, бала кезіндегі нақты, уақытына қарай мүмкіндіктері мол, бала кезіндегі агрессия біртіндеп орта буындағы жасөспірім кезінде агрессия біртіндеп орта буындағы жасөспірім кезінде бекем әлеуметтік немесе антиәлеуметтік әрекетке бекем әлеуметтік немесе антиәлеуметтік әрекетке ауысуы мүмкін. ауысуы мүмкін.

11 слайд
Агрессия дамуының Агрессия дамуының себептері.Отбасылық себептері.Отбасылық тәрбиенің түрлері. тәрбиенің түрлері. Отбасы және отбасы Отбасы және отбасы ішіндегі қарым-қатынас ішіндегі қарым-қатынас баладағы агрессияның баладағы агрессияның дамуының негізгі себебі дамуының негізгі себебі болуы мүмкін. Заманауи болуы мүмкін. Заманауи психологияда отбасылық психологияда отбасылық тәрбие 3 түрге бөлінеді: тәрбие 3 түрге бөлінеді: авторитарлық, авторитарлық, либеральді (босаңсу) либеральді (босаңсу) және авторитетті және авторитетті (демократиялық(демократиялық ). ).

12 слайд
• Авторитарлық стиль Авторитарлық стиль Авторитарлық стиль Авторитарлық стиль агрессиямен, диктатпен, бір-агрессиямен, диктатпен, бір- бірінің қарым-қатынасында бірінің қарым-қатынасында суығымен сиппаталады. Бұл суығымен сиппаталады. Бұл стиль кезінде қарым-қатынас стиль кезінде қарым-қатынас қысқа, қатал және шошытып қысқа, қатал және шошытып үрей туғызумен жүреді. үрей туғызумен жүреді. Баланың эмоцияларына көңіл Баланың эмоцияларына көңіл аз бөлінеді, мақтау немесе аз бөлінеді, мақтау немесе ұрысу ата-аналар көңіл-күйіне ұрысу ата-аналар көңіл-күйіне байланысты. Авторитарлық байланысты. Авторитарлық стиль де ата-аналар қатал стиль де ата-аналар қатал ережелер ойлап тауып, бала ережелер ойлап тауып, бала солардың бұйрықтары мен солардың бұйрықтары мен өседі. Көбінесе, отбасыдағы өседі. Көбінесе, отбасыдағы балалар қысымға шыдай балалар қысымға шыдай алмай, агрессияға беріліп алмай, агрессияға беріліп кетеді. Осыдан агрессивті кетеді. Осыдан агрессивті адамдар пайда болады. Ал адамдар пайда болады. Ал агрессиясын шығара алмаған агрессиясын шығара алмаған балалар, депрессияға түсіп, балалар, депрессияға түсіп, ауто агрессияға айналып ауто агрессияға айналып кетеді. кетеді.

13 слайд
• Либеральді (босаңсу) стиль Либе...