БАЛАЛАРДЫҢ КӨҢІЛ-КҮЙ АУЫТҚУШЫЛЫҚТАРЫН ДИАГНОСТИКАЛАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТҮЗЕТУ

1 слайд
Педагог-психолог: Лайысханова Зағира Ұзақбайқызы

2 слайд
БАЛАЛАРДЫҢ БАЛАЛАРДЫҢ КӨҢІЛ-КҮЙ КӨҢІЛ-КҮЙ АУЫТҚУШЫЛЫҚТАРЫН АУЫТҚУШЫЛЫҚТАРЫН ДИАГНОСТИКАЛАУ ЖӘНЕ ДИАГНОСТИКАЛАУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТҮЗЕТУОЛАРДЫ ТҮЗЕТУ

3 слайд
І. БАЛАЛАРДЫҢ МІНЕЗ- ҚҰЛҚЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ

4 слайд
ИНФАНТИЛЬДІ АГРЕССИЯ • Сотқар. • Балалармен жиі ұрысады. • Жанындағыларды қинайды, әурелейді. • Ата-аналарын жиі арандатады, ұрыншақ. • Жанындағыларға тіл тигізеді. • Тиіскіш. • Тыңдамайды. • Ата-анасына үнемі өз талаптарын қойғыш. • Бірден қызу темперамент көрініс береді. • Өзін жендет сияқты ұстайды. • Агрессияның ұстамалы түріне жақын. • Іні-қарындастарынан қызғанады. • Мені жақсы көрмейді,-деп арызданғыш. • Өз қатарларымен ұрысқыш. • Тез басылмайды, қызу. • Өзге балаларды ашуландырғыш. • Өте көп сөйлейді. • Өз заттарын, ойыншықтарын қиратады.

5 слайд
ШЕКТЕН ТЫС БЕЛСЕНДІЛІКШЕКТЕН ТЫС БЕЛСЕНДІЛІК • Үнемі қозғалыста болады. • Әбігер. • Көп сөйлейді. • Бос сөзге әуес. • Ұйқысы мазасыз. • Бірден, ойламаған жерден қызу темперамент көрініс береді. • Тырнақтарын күйгелектене тістелейді. • Күте алмайды.

6 слайд
ОҚШАУЛАНУОҚШАУЛАНУ • Ұялшақ. • Жалғыздықты ұнатады. • Өз сезімдерін жасырады. • «Көлеңкеде» қалуға тырысады. • Белсенді ойындарға қатынаспайды. • Үйден алысқа ұзамауды қалайды. • Тұйық. • Қорқақ.

7 слайд
ҚОРҚЫНЫШҚОРҚЫНЫШ • Мектеп жасында – мигреньге, бас ауруына бейім. • Іші жиі ауырады. • Балалар бақшасы мен мектепке бару алдында қорқынышты сезінеді. • Кінәлі екеніне оңай, тез келіседі. • Мені ұнатпайды,-деп арызданады. • Құсуы тез.

8 слайд
ҰЙҚЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫҰЙҚЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ • Жалғыз өзі ұйықтағысы келмейді. • Қорқақ. • Түнде қорқады. • Ұйқысы мазасыз. • Ұяң. • Сұмдықтар қинайды.

9 слайд
ОҚУДАҒЫ ҚИЫНДЫҚТАРОҚУДАҒЫ ҚИЫНДЫҚТАР • Материалды қиындықпен игереді. • Нашар оқиды. • Сөздерді буынға нашар бөледі. • Үй жұмыстарын тындырмайды. • Басқа оқушылардан, сыныптастарынан қалып кетеді. • Жазуы нашар. • Санауы нашар. • Алаңдаушылығы жеңіл.

10 слайд
АГРЕССИВТІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚАГРЕССИВТІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ • Тек өзіне назар аударту үшін ғана, кейде жаман істерге барады. • Балаларды арандатушы. • Өзінің тынымсыз мінез- құлқымен басқа балаларға кедергі келтіреді. • Басқа балаларды қағып, соғып, ұрады. • Басқа балалардың ісінен, мінез-құлқынан үнемі кемшілік табады. • Ашуланғанда, басқа балалардан өшін алатынын айтып, қорқытады.

11 слайд
ТҰЙЫҚ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТҰЙЫҚ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ • Бөтен адамдардан қорқады. • Мән-жайдың(ситуацияның) өзгеруі, оны қалыпты жағдайдан тез шығарады. • Ойын кезінде жеңіліске ұшыраймын,-деп қорқады. • Қобалжығанда қолдары қалтырайды. • Тез қорқады. • Қатты ашулануға барлық негіз болса да, ешуақытта дауысын қатты көтермейді. • Басқа балалар қапаландырса, жәбірлесе қорғанбайды.

12 слайд
ПАССИВТІ – АГРЕССИВТІ ПАССИВТІ – АГРЕССИВТІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚМІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ • Өз ойындағысындай болмаса, қырсықтанып, кесірленіп кетеді. • Өзіне айтылған сынды көтере алмай, қапаланады. • Бар жағдайда, барлығы менімен санасулары қажет,- деп санайды. • Тәртіпке бағыну туралы әрбір талаптан қатуланады. • Жанындағыларға қатуланып, ашуланып қарайды. • Ашуланғанда ешкіммен сөйлеспейді.

13 слайд
№ Аңыз бен ШЫНДЫҚ

14 слайд
АТА-АНАЛАРҒА ЖӘНЕ АТА-АНАЛАРҒА ЖӘНЕ ПЕДАГОГТАРҒА СҰРАҚНАМАПЕДАГОГТАРҒА СҰРАҚНАМА • Тізімді зейін салып оқып, мінез-құлықтың ауытқушылықтырымен танысыңыз да, өз балаңыздың, оқушының бойынан табылатын мінез-құлықтың көрінісін белгілеңіз. Мысалы, тұйық мінез-құлық қорқынышпен , ұйқының бұзылуымен , оқшауланумен байланысын байқарсыз. Сондай-ақ, сіз өзіңіз балаңызға қарым-қатынас жасаудың жолдарын дамытуда, қорқыныштан арылудың және психобуындық қатаюдан босану әдістемелерімен айналысуды үйретуге көмектесуді өзіңіз анықтарсыз.

15 слайд
ІІ. БАЛАЛАРДАҒЫ ПСИХИКАЛЫҚ ҚАТАЮ ЖӘНЕ НЕВРОТИКАЛЫҚ ТЕНДЕНЦИЯНЫҢ БЕЛГІЛЕРІН АНЫҚТАУ (сұрақнама)

16 слайд
• БАЛАЛАРДАҒЫ ПСИХИКАЛЫҚ ҚАТАЮ ЖӘНЕ НЕВРОТИКАЛЫҚ ТЕНДЕНЦИЯЛАРДЫҢ БЕЛГІЛЕРІ

17 слайд
№ Интенсивті Жағдайы 1 Тырнақтарын тістелейді 0 1 2 3 2 Саусақтарын сорады 3 Тәбеті жоқ 4 Тамақ таңдайды 5 Зорға ұйықтайды 6 Ұйқысы мазасыз 7 Ұйқысы қанбай, қиналып оянады 8 Бас ауруына шағымданады 9 Іш ауруына шағымданады 10 Жиі құсады 11 Жиі басы айналады 12 Кекештенеді 13 Көп терлейді 14 Қызарады, бозарады 15 Тез қорқады 16 Әсерленіп жиі дірілдейді 17 Жиі жылайды 18 Жиі көздерін жыпылықтатады 19 Қолын, иықтарын жұлқиды 20 Кіші дәреті ұстамайды

18 слайд
№ Интенсивті Жағдайы 21 Үлкен дәреті ұстамайды 0 1 2 3 22 Ашудың ұстамалы түрі болады 23 Денесінің бір бөлігімен ойнайды 24 Өз денсаулығы үшін қорқады 25 Әрдайым және ресми түрде талабын көрсетеді 26 Жиі армандап, қиялы шарықтап алысқа кетеді 27 Зейінін тұрақтандыра алмайды 28 Өте үрейлі 29 Үнемі момын, жуас болуға тырысады 30 Фантастикалық заттар көреді 31 Қараңғылықтан қорқады 32 Жалғыздықтан қорқады 33 Жануарлардан қорқады. 34 Қандай?Бөтен адамдардан қорқады 35 Шудан қорқады 36 Сәтсіздіктен қорқады 37 Кінәләну, қысылу сезімдері болады 38 Жетіспеушілік(неполноценность) сезімі болады

19 слайд
ІІІ. А.И.ЗАХАРОВТЫҢ БАЛАДАҒЫ МАЗАСЫЗДАНУ ДЕҢГЕЙІН АНЫҚТАЙТЫН ТЕСТІ

20 слайд
Бұл тестті 4 – 10 жасар балалардың ата- аналары орындайды. НҰСҚАУ : Берілген тізімдерді зейін қойып оқып, сіздің балаңызға қатыстысын бағалаңыз. Жауаптар: • Соңғы кезде осы белгі көрініс беріп ұлғайып барады - 2 балл ; • Бұл белгі жоқ, кездеспейді - 0 балл :

21 слайд
Сіздің балаңыз: • Оңай қапаланып, көп уайымдап, барлығын жүрегіне өте жақын қабылдайды. • Болмашыға көзінің жасын «көл» етіп, еңкілдеп жылап, басыла алмайды. • Болмашыға қырсығып, болмашыға керісіп, шыдап, күте алмайды. • Өте жиі қапаланып, торсиып, ешқандай ескертпелерді «құлаққа ілмейді». • Көңіл-күйінің ауытқушылығы соншалықты, бір мезетте жылап та, күліп те үлгереді. • Еш себепсіз қамығып, қайғырады. • Алғашқы жылдардағыдай, емізік, саусақ сорады. • Жарықсыз, жанында үлкендерсіз ұзақ ұйықтай алмайды, мазасыз ұйықтап, ояна береді, таңертең өзіне бірден келе алмай қиналады. • Өзін тежеп ұстар сәтте қатты әсерленіп, немесе, керісінше тапсырманы орындар сәтте баяулап, енжарланады. • Кез-келген белгісіздік жағдайында, жауапкершілікті талап ететін ситуацияларда, қорқыныштың, үрейдің, қорқақтықтың айқын белгілері пайда болады. • Өзіне сенімсіздік, іс-әрекетінде, қылығында жасқаншақтық көбейеді. • Тезірек шаршап, алаңдап, ұзақ уақыт зейінін тұрақтандыра алмайды. • Онымен ортақ тіл табысу, келісу қиындайды; өз-өзіне келе алмайды, қайта-қайта шешімін өзгертіп, болмаса өз-өзімен әбігерленеді. • Таңертең ішім, кешқұрым басым ауырды, - деп шағымдана бастайды; бозаруы, қызаруы, терлеуі жиілейді; себепсіз аллергия, терінің қабынуы, қышыма мазасын алады. • Тәбеті төмендейді; жиі, ұзақ ауырады; себепсіз дене қызуы жоғарылайды; жиі балалар бақшасынан, мектептен қалып қояды.

22 слайд
ИНТЕРПРЕТАЦИЯИНТЕРПРЕТАЦИЯ Жалпы балл есептеліп, невроздың бары немесе неврозға бейімділігі анықталады. • 20-дан 30 баллға шейін - невроз ; • 15-тен 20 баллға шейін - невроз болған немесе жақын арада болады ; • 10-нан 15 баллға шейін - жүйкенің бұзылуы , бірақ міндетті түрде ауыруға жеткен деңгей емес; • 5-тен 9 баллға шейін - бұл балаға назар аудару қажет ; • 5 баллдан төмен - ауытқушылығы жеңіл-желпі және баланың жас ерекшелігіне сай • өтпелі өзгешелігі.

23 слайд
І V . ЖАСӨСПІРІМДІК КЕЗЕҢІНДЕГІ СУИЦИД МӘСЕЛЕСІН АЛДЫН-АЛУҒА КӨМЕК

24 слайд
1. АТА-АНАЛАРҒА 1. АТА-АНАЛАРҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚНАМААРНАЛҒАН СҰРАҚНАМА Бала мен ата-ананың қарым-қатынасын көрсететін сұрақтар 1. Балаңыздың өмірге келуі қалаулы ма еді? 2. Сіз күніге онымен әзілдесіп, жылы сөз айтып, шын көңіліңізбен маңдайынан сүйесіз бе? 3. Сіз күнде кешкісін онымен әңгімелесіп, күннің қалай өткенін талқылайсыз ба? 4. Аптасына бір күн бос уақытыңызды бірге өткізесіз бе?(кино, концерт, театр, туысқандардың үйіне бірге бару,, шаңғымен серуендеу, стадион және т.б.) 5. Отбасында туындаған мәселелерді бірге талқылайсыздар ма? 6. Оның имиджін, киім кию мәнерін, модаға сәйкестігін талқылайсыздар ма?

25 слайд
7. Сіз оның достарын білесіз бе(қай жерде тұрады, қандай жұмыспен айналысады, бос уақыттарында немен айналысады)? 8. Сіз оның уақытын қалай өткізетінін, хоббиін, қызығушылығын білесіз бе? 9. Сіз оның ғашық болған, ұнатқан адамы туралы білесіз бе? 10. Сіз оның жауы, қаскөй, жақтырмайтын адамдарын білесіз бе? 11. Сіз оның мектептегі ең жақсы көретін пәнін білесіз бе? 12. Сіз оның мектептегі ең жақсы көретін мұғалімін білесіз бе? 13. Сіз оның мектептегі жақсы көрмейтін мұғалімін білесіз бе? 14. Сіз бірінші болып татуласуға, әңгімеге барасыз ба? 15. Сіз өз балаңызды кемітіп, балағаттап, қорламайсыз ба?

26 слайд
• Егер сіз барлық сұраққа “ИӘ” деп жауап берсеңіз, онда сіздің ата-аналық іс-әрекетіңіз дұрыс бағытта және болашақта жақсы нәтижеге жетесіз. Барлық мәселелерді бақылауда ұстап, қиыншылық туса балаңызға көмекке келуге дайынсыз. • Ал егер сұрақтардың көбіне “ЖОҚ” деген жауаптар берсеңіз, онда кешіктірмей сіз балаңызбен қарым- қатынасыңызды өзгертуіңіз керек. Сіз балаңызға аз сенім білдіресіз, қиын жағдайларда қолдамайсыз. Баланы тәрбиелеуде сізде үлкен мәселелер бар, психологтан кеңес алғаныңыз жөн. Бір пәлеге жолықпай тұрғанда, ертерек балаңызға бұрылыңыз, оны тыңдаңыз . . .

27 слайд
2. БАЛАЛАРҒА2. БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН СҰРАҚНАМА АРНАЛҒАН СҰРАҚНАМА Бала мен ата-ананың қарым-қатынасын көрсететін сұрақтар • Анаң қыз күнінде “бұрымды” ма еді? • Әкең бала күнінде қандай сәтсіздіктерге ұрынған? • Ата-анаңның жас кезінде қандай “қосымша”есімдері болған? • Сенің әкең қай әнді дауыстап айтады? Анаң ше? • Ата-анаңның ең көп айналысатын, сүйікті істері қандай? • Ата-анаң жұмысқа баруды ұнатады ма? • Әкеңнің бастығының есімі кім? Анаңның ше? • Сенің анаң шашын немен бұйралайды? • Сенің атаң мұртын бояй ма? Қандай ұстараны қолданады? • Ата-анаңның ең сүйікті түстері қандай? Қай мерекені ұнатады? Қайсы саясаткерді ұнатады? • Ата-анаң яхтамен, кемемен саяхатқа шығуды армандайды ма? Тағы бір баланы “табу” туралы ше? Мүмкін ит, мысық, крокодил асырағылары келер? Ал сенімен футболға, театрға немесе сенің барғың келген жерлерге бірге барар? • Ата-анаң негізінде, нені көп армандайды?

28 слайд
ИНТЕРПРЕТАЦИЯ:ИНТЕРПРЕТАЦИЯ: Егер, бала 12 сұраққа өз бетінше жауап берсе, онда оның, кәсіби психологтың немесе ғылыми зерттеушінің дипломын алуына, батыл түрде бара беруіне болады. Егер барлық сұрақтарға жауаптарды ата-анасынан, немесе үйдегі Марғаудан сұрап білсе, онда ол – іштен туылған журналист, тілші немсе теле- , радиожүргізуші. Жарты сұраққа кез-келген адамның көмегімен жауап берсе, онда ол социолог мамандығын алуына болады. Психологтың кеңесі: Құрметті ата-ана! Қарым-қатынас мәдениеті жан-жақты, дамыған ұрпақ өсіргіңіз келсе, өз өміріңіздің парақтарын жасырмаңыз. Бірлесіп талқылайтын, шешетін мәселелер аз емес,-деп ойлаймын.

29 слайд
V . БАЛАЛАРДЫҢ КӨҢІЛ-КҮЙ АУЫТҚУШЫЛЫҚТАРЫН ТҮЗЕТУ

30 слайд
• Педагог-психологтың психологиялық түзету және дамыту жұмыстары үлкен жауапкершілігімен маңызды. Суицидке бейім адамдардың тұлғалық сапасы мен жас және жеке басының ерекшелігіне, құқығына, намысына, абыройына нұқсан келтірмей қызмет көрсету, қарым-қатынас мәдениетін тәрбиелеу біздің тікелей міндетіміз. • Жеке психологиялық түзету-дамыту; • Топтық психологиялық түзету-дамыту.

31 слайд
ТОПТЫҚ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТОПТЫҚ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТҮЗЕТУ-ДАМЫТУ ТҮЗЕТУ-ДАМЫТУ ЖАТТЫҒУЛАРЫЖАТТЫҒУЛАРЫ (Топпен жұмыс жүргізгенде орындауға жеңіл, көп уақытты қажет етпейтін ойын-жаттығуларды қолдануға болады) І. Ойын – жаттығу “Сенің есімің – керемет!” Мақсаты: Оқушыларды топтық қарым-қатынас жасау мәдениетіне тәрбиелеу. Оқшаулану мәселесін шешу. Нұсқау: Қарым-қатынасқа түсу үшін орнымыздан тұрып, шеңбер жасаймыз. Қолдарымыздан ұстап есіміміздің бас әрпін сын есіммен тіркестіріп айтамыз. Мысалы, аяулы Аружан, бақытты Балжан . . .

32 слайд
2. Ойын – жаттығу “Жақын танысу”2. Ойын – жаттығу “Жақын танысу” Мақсаты: Мінез-құлығында жекеленумен ерекшеленетін оқушыларды топқа бейімдеу. Нұсқау: Оқушыларға әр түсті шарлар таратылады. Түстері сәйкес келген жұп оқушыларды ортаға 2 – 3 минуттық биге шақырамыз. Осы уақыт ішінде олар бір-бірін жақын білуге тырысулары қажет. Би аяқталғаннан соң сыңары туралы отырғандар жеке сұрақтар қояды. Кім дұрыс, қызықты, толық жауап берсе, сол жұп жеңіске жетеді.

33 слайд
3. Ойын – жаттығу “”3. Ойын – жаттығу “”

34 слайд
ТРЕНИНГ “АНТИСТРЕСС”ТРЕНИНГ “АНТИСТРЕСС” СТРЕССТЕН АРЫЛТАТЫН ЖЕТІ ӘДІС КӨЗІҢДІ ЖҰМЫП, ЫҢҒАЙЛАНЫП ОТЫРЫП, ДЕНЕЛЕРІҢДІ БОС ҰСТАУҒА ТЫРЫС. 1. ӨЗ ДЕМ АЛЫСЫҢДЫ СЕЗІН. Үш рет терең дем ал. Деміңді шығарған кездегі ауамен қосылып барлық жиналған мәселелерің(проблемаларың), ауыртпашылықтарың денеңнен шығып жатқанын елестет. 2. ТЕПЕ-ТЕҢДІКТІ ТАП. Көз алдыңа таразыны елестет. Таразының бір басында сен тұрсың, ал екінші басында сенің көптеген уайымдарың мен мәселелерің(проблемаларың). Іштей бірнеше рет, “...