#1 слайд
Бастауыш сынып оқушыларының жазба тілін дамыту жолдары CҚО, Ақжар ауданы Бестерек орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі: Зауре Тюлюбайқызы Мухаева

1 слайд

#2 слайд
Ақылмен ойлап білген сөз Бойыңа жұқпай сырғанар. Ынталы жүрек сезген сөз Бар тамырды қуалар.

2 слайд

#3 слайд
Менің таңдаған тақырыбымның мақсаты: Баланың жазба тілін дамытуда жаңа технологияларды жүйелі түрде пайдалану

3 слайд

#4 слайд
Бастауыш сыныптың жас ерекшелігіне байланысты жазба тілді  дамыту түрлерін былайша топтастырдым: Мазмұндама, шығарма, өлең жазу, мәтін жазу, реферат, сөзжұмбақ, түсінік жазу, диктант.

4 слайд

#5 слайд
Оқушыларды сауатты жазуға үйретуде түрлі жазба жұмыстардың, әсіресе диктанттың маңызы зор. Тек диктант түрлері грамматикалық ережелерді әр оқушының қалай меңгергенін және нелерді шала білетінін байқатады. Сондықтан диктант қай сыныпта болмасын, неғұрлым жиі алынса, оқушылардың сауаты солғұрлым табысты болмақ. Диктанттар мына түрде болады: әріп, буын, сөз, сөздік, ескерту, шығармашылық, көру, өздік, суретті, терме, графикалық, есту, бақылау диктанттары

5 слайд

#6 слайд
Мысал ретінде: Суретті диктант Бұл диктантты түрлендіріп өткізуге болады. Мысалы, суреттегі заттың атын ататып, ондағы сөзде неше дыбыс болса, сонша тор көз сыздыру. Немесе суреттегі заттарды атап, дауысты дауыссыз дыбыстарды көк не қызыл дөңгелекпен белгілеу, суреттегі заттарды буынға бөлгізіп жаздыру. Айтып отырып жазу әдісін қолдану.

6 слайд

#7 слайд
Шығармашылық диктанты Үйрету диктанттар ішінде мазмұн,құрылым, әдіс-тәсіл жағынан ең күрделісі оқушылардың ойлау қабілетін, сөздік қорын білім деңгейімен өздігінен жұмыс істеудегі шеберліктерін арттыру көрсеткіші. Бұл диктанттың көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қою, сөздерді дұрыс орналастыру арқылы сөйлем құрау, басы жазылған мәтінді аяқтау сияқты басқа диктанттарға ұқсамайтын өзгешеліктер болады. Мысалы: 1. Ауамен, біз, дем, аламыз. 2. Ауа, денсаулыққа, таза, пайдалы, өте. 3. Үйдің, таза, ауасын, әр уақытта, сақтаңдар 4. Жиі, терезені, тұрыңдар, ашып Бұл жерде сөзді дұрыс орналастыру арқылы сөйлем құрап жазу керек.

7 слайд

#8 слайд
Терме диктант Бұл диктант түрі белгілі бір ережені оқушылардың қалай меңгергенін байқау үшін сабақ үстінде жүргізіледі. Мұғалім диктант мәтінін оқыр алдында қандай ережеге көңіл аудару керек екендігін ескертеді. Оқушылар мәтінді толығымен жазбай, мұғалім оқып тұрған мәтіннен әркім өзіне берілген тапсырмаға лайықты сөздермен сөз тіркестерін немесе сөйлемдерді теріп жазады. Мысалы, оқушыларды үш топқа бөліп деңгейлеп тапсырма беру. І топ: заттың қимылын білдіретін сөздерді теріп жазу. ІІ топ: тасымалдауға болмайтын сөздерді теріп жазу. ІІІ топ: жіктелген сөздерді теріп жазу.

8 слайд

#9 слайд
Оқушылардың жазба тілін дамытудың тағы бір түрі – шығарма. Шығарма белгілі бір тақырып бойынша  өз ойын жоспар арқылы баяндау. Бастауыш сыныптарда балалардың жазатын шығармаларын мынадай топқа бөлуге болады: 1. Экскурсия бойынша 2. Оқушылардың естіген, оқыған әңгімесіне байланысты. 3. Өнер саласына байланысты. 4. Суретке қарап жазу.

9 слайд

#10 слайд
Шығарма жұмыстарын магнитофон арқылы жүргізуге болады. Магнитофон арқылы жүргізілген шығарма оқушыларды ізденгіштікке ұмтылдырады. Ой -өрісі, ұғымын кеңейтеді, байқампаздығын дамытады, құбылыстарды шынайы бағалай білуге үйретеді, және де оқушылардың толық фантазиялық еркіндігін қалыптастырады. Үнтаспадағы естіген дыбыстарына байланысты сөздерді тауып жазатын шығармаларын барынша әсерлі жеткізулеріне талап қою керек.

10 слайд

#11 слайд
Жазба жұмыстарына қойылатын талаптар: – берілген тақырыпты мазмұнын ашып көрсете білу, оқушы өзіне жинаған материалын берілген тақырыптағы негізгі ойды анықтайтындай етіп іріктеуі қажет. – Шығарма ұсынылған материалдың идеялық мазмұнын белгілі бір ретпен жүйелі түрде баяндауға тиіс. – Артық сөз, қыстырма сөз қолдану, бір сөзді бірнеше рет қайталануы сияқты кемшіліктерге жол бермеу шарасы жасалуға тиіс. – Жазба жұмыстарының орфографиялық, пунктуациялық, лексикалық қателерін оқушы мұқият қарап тексеріп шығуы тиіс.

11 слайд

#12 слайд
• ІІ сыныпта 20-30 сөз, •ІІІ сыныпта 30-60 сөз, •ІV сыныпта 60-130 дейін барады.  Шығармалардың көлемі

12 слайд

#13 слайд
• 1.Бірлесе отырып шағын мәтін құрастыру; • 2.Дайын сұрақтар бойынша өз ойларын жазбаша түрде қағаз бетіне түсіре білу; • 3.Дұрыс сөйлем құрастыра білу. Сөйлемді бас әріппен бастап,аяқтай білу. • 4.Өз ойын бейнелеу үшін сөзді дәл әрі нақты таба білу. Шығарма жазуға дайындық түрлері

13 слайд

#14 слайд
Оқушының сөйлеу тілінің •-мазмұндылығын; •-дәлдігін; •-анықтығын; •-дұрыстығын; •-шығармашылықтығын; •-көркемдігін анықтау керек Оқушының сөйлеу тіліне қойылатын талаптар:

14 слайд

#15 слайд
•-Мәтіннен ,әңгімеден көркем сөзді таба білу; •-Шығармадан оқушылар түсінбеген сөзді табу,мағынасын ашу; •-Берілген бейне бойынша көркем сөздерді пайдалана отырып сипаттау; •-Түсінік айту барысында таныс көркем сөздерді пайдалану; Әдебиеттік оқу сабағында жүргізілетін дайындық жұмыстары:

15 слайд

#16 слайд
•-сөйлем құрастыру; •-сурет бойынша орны ауысқан сөйлемдерді қалпына келтіру; •Сюжетті суреттер бойынша мәтін құрастыру; •Оқыған мәтінді әңгімелеу. Шығарма жазуды меңгеру үшін жүргізілетін жұмыстар:

16 слайд

#17 слайд
•1.Көрген ,бақылаған заттар мен құбылыстар туралы шағын әңгіме құрастыру. •2.Өз өмірінде болған жағдаяттар туралы әңгіме жазу. •3.Көрген кинофильмдері туралы әңгіме жазу. •4. Оқушының өз іс-әрекетіне (ойын, еңбек) байланысты тақырыптар. • 5. Хат жазу. 3-4 ші сыныптарда жүргізілетін жұмыс түрлері

17 слайд

#18 слайд
Бастауыш сыныптардағы жазба жұмыстарының тағы бір түрі – мазмұндама. Дайын әңгіме бойынша мазмұндама.Бұл мазмұндама алдын ала дайындалған әңгіме бойынша жазылады. Сурет бойынша мазмұндама. Мұндай мазмұндаманы жазу балаларға  сурет мазмұнын үйретеді. Мақсаты: бірізділікке  баулу, оқиға желісін ауыстырмай, ретімен жазу. Кино, диафильм бойынша мазмұндама. Кино, диафильм оқушының оқу-тәрбие жұмысын жақсарту жолындағы ең күшті құрал.  Өйткені жүз рет естігеннен, бір рет көрген абзал.  Сонымен бірге, есту, көру, есте сақтау қабілетін дамытуға да әсерін тигізеді.

18 слайд

#19 слайд
“Мысық пен кірпі” мазмұндамасы

19 слайд

#20 слайд
•Мәтінді оқу •Сұрақтарға жауап беру •Жоспар құру •Емлелік жұмыс жасау •Мазмұндама жазу

20 слайд

#21 слайд
Қорыта келе: Тәрбиенің сан –саласы, күрделі мәселелеріне терең бойлауға, күнделікті тұрмыста кездесетін дағдылар арқылы баланың жан дүниесіне әсер ететін білім мен тәрбиенің алғашқы баспалдағы – бастауыш сынып. Олай болса, байқағаным, бастауыш сыныптарда шығармашылықпен жұмыс істеуге үйренген оқушы  жоғарғы сыныпқа көшкенде шығармашылық жұмыстың қай түрін болса да меңгеруге бейім болады. Олар жаңа идеялы проблемаларды өздігінен шешуге тырысады. Оқушының шығармашылыққа даму бағытын жан-жақты арттыру үшін  мұғалімнің қолданатын әдісі орасан зор.

21 слайд

#22 слайд
СӘТТІЛІК!

22 слайд