"Б.Франклиннің өзін-өзі жетілдіру бағдарламасы" атты ашық сабақ, колледж студенттеріне

1 слайд
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ: Б.ФРАНКЛИННІҢ ӨЗІН-ӨЗІ ЖЕТІЛДІРУ БАҒДАРЛАМАСЫА.ЖҰБАНОВ АТЫНДАҒЫ АҚТӨБЕ МУЗЫКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ ПӘН ОҚЫТУШЫСЫ: А.А.МЕЙІРХАНОВАӨЗІН - ӨЗІ ТАНУ ПӘНІНЕН АШЫҚ САБАҚ

2 слайд
Құндылық: дұрыс әрекет Қасиеттері: еңбекқорлық, жауапкершілік, іскерлік Сабақ мақсаты: Б.Франклиннің өзін-өзі жетілдіру бағдарламасы арқылы жалпыадамзаттық Дұрыс әрекет құндылығының мәнін ашу. Міндеттері: • Білім алушыларға адам өмірінде өзін - өзі жетілдіре алудың маңыздылығын ұғындыру; • Білім алушылардың бойындағы жауапкершілік қасиетін дамыту; • Білім алушыларды еңбекқорлық, іскерлік қасиеттерін көрсете білуге тәрбиелеу.

3 слайд
О р м а н ғ а о й ш а с е р у е н Ж а ғ ы м д ы к ү й г е б ө л е н у

4 слайд
Орман қандай тамаша! Сұлулыққа көз тоймайды қарасаң!

5 слайд
Дәйексөз Егер сенде барлығы жақсы болғанын қаласаң, өз - өзіңе аянбай қызмет жаса. Б.Франклин -Даналық сөздің мағынасын қалай түсінесіздер? Бәріміз қосылып, қыздар – 2 рет, ұлдар – 2 рет, барлығы - 1 рет қайталау. Дәптерге жазу.

6 слайд
Бенджамин Франклин (17 қаңтар 1706 – 17 сәуір 1790) – тарихта саясаткер ретінде қалған, өнертапқыш, ғалым, дипломат, жазушы, кәсіпкер, журналист, сонымен қатар өте танымал адам, сол уақыттың өте бай адамдары оның беделіне патша, президенттермен қатар құрметпен қараған. Ғалым ретінде Бенджамин Франклин электрдің табиғатын зерттеп, найзағай тартқыш тауып, конденсатор батареясын жасап, электр полярлығының «+» және «–» таңбасын енгізді, электр қозғалтқышының тұжырымдамасын ұсынды, бифокалды көзілдірік ойлап тапты, Гольфстрим ағынының ағысын, енін, тереңдігін (және оған оның атын берді!) зерттеді. Ол саясаткер ретінде Америка Құрама Штаттарының тарихында оның құрылуының негізін қалауға көмектескен үш маңызды құжаттарға мөрін қойған жалғыз адам. Ресей ғылым академиясына шетелден мүше болған бірінші американдық. Франклиннің келбеті 100 долларлық ақшада бейнеленген. Оның тарихтағы саясаткер ретіндегі рөліне байланысты көбіне американдық президент деп шатастырады .

7 слайд
Бенджамин Франклиннің өзін-өзі жетілдіру жолы Өзін-өзі жетілдірумен айналысатын кез-келген адам Бенджамин Франклиннің өмірімен танысқаны дұрыс. Бенджамин Бостонда көп балалы сабыншының отбасында 15-бала болып дүниеге келген, одан кейін тағы екі бала туылған. Бенді 8 жастан мектепке берген, бірақ тек екі жыл ғана оқыған, өйткені әкесінің оқытуға қаражаты болмаған. Он жасар Франклин әкесіне сабын жасауға көмектесті, бірақ жұмыстың қиындығы оқуға зауқын түсірмеді. Күндіз Бенджамин шамға балауыз балқытты және сабын қайнатты, кешке оқыды. Әкесі кітап сатып алып бере алмады, сондықтан достары мен таныстарынан уақытша алып отырды. Жасөспірімді содан кейін баспахана ашқан үлкен ағасына жіберді. 12 жасар Франклин шебердің көмекшісі болып еңбектенді, баспахана жұмысы және баллада жазумен әуестенді. Бенджамин Франклин билетке ақша жинап, Филадельфияға қашып кетеді және сол жерде баспаханаға жұмысқа орналасады. Жас және ақылды шеберді байқап станок машиналарды сатып алып, үкімет тапсырмаларын орындайтын Филодельфияда баспахана ашуға Лондонға жібереді. Франклинге британдық баспасөздің ұнағаны соншалық, ол ондаған жылдан кейін өз газетін және альманах шығаратын баспагер болады. Бенджаминнің өз баспаханасынан шыққан басылымдар жақсы табыстар әкеледі. Бенджамин Франклин өзінің күнкөрісін қамтамасыз етеді және ғылым мен саясатқа да бар күшін жұмсайды.

8 слайд
Франклин бірнеше нәрсеге сенімді болды. Біріншіден, өмірде лайықты мақсат болу керек. Егер лайықты мақсат бар болса, сіз үшін бұл бос сөз болмаса, онда сіз оған қол жеткізу үшін жоспарыңыз болуы керек. Бірнеше жылдарға арналған үлкен жоспарларНақты жылдық жоспарлар Ай сайынғы жоспарлар Апталық жоспарлар Өмірдің бас жоспары Күнделікті жоспарлар

9 слайд
Б.Франклиннің өзін-өзі жетілдіру бағдарламасы  1728 жылы 22 жастағы Бенджамин Франклин моралдық тұрғыдан жетілдірудің батыл да қиын жоспарын жасады. Бұл туралы ол былай деп жазады: «Сол үшін келесі әдісті ойластырдым: мен үшін міндетті де маңызды он үш түрлі адамгершілік қасиеттерді жеке-жеке атап, әрқайсысына өзіндік толық сипат беретін ұғымдарды бекіттім. Сол адамгершілік қасиеттердің атауы мен нұсқаулары:  1. Нысаптылық – тойғанша тамақ жемеу, мас болып құлағанша арақ ішпеу.  2. Үндемеу – өзіңе не басқаға пайдасы барды айту немесе бос сөз сөйлеуге әуес болмау.  3. Тәртіп – әрбір зат тиісті орында тұруы міндет, кез келген әрекетке тиісті уақыт арнау.  4.Табандылық – орындалуы тиіс әрекет міндетті түрде орындалады.  5. Ұқыптылық – ақшаны өзіңе, не өзгеге пайда әкелетін болса ғана жұмсау немесе текке шашпау.  6. Еңбекқорлық – уақытты босқа өткізбеу, әрқашан пайдалы іспен айналысу, қажеті жоқ істерден аулақ болу.  7. Шыншылдық – өтірік айтпау, ақиқатпен өмір сүру, ойыңның да, пікіріңнің де таза болуы.  8. Әділеттілік – ешкімге зиян келтірмеу, әділетсіздікке жол бермеу, қайырымдылық істен қашпау.  9.Ұстамдылық – асқақтаудан аулақ болу, өзің үшін сабырлылық пен ұстамдылықты басты қағида түрінде қабылдау.  10.Адалдық – денеңді, киіміңді таза, үйіңді мұнтаздай жинақы ұста.  11.Сабырлылық – бостан босқа қызбалыққа салынбау, орынсыз ұрынбау, орынсыз жерге пышақ салмау.  12. Пәктік – ойыңның шынайы таза болуы, инстинктіңнің басталуына жол бермеу.  13. Сыпайылық – Сократқа ұқса (Болмасаң да ұқсап бақ, бір ғалымды көрсеңіз).

10 слайд
Франклин мұнымен де тоқтамады. Аталмыш адамгершілік қасиеттер оның апталық өмірінің бөлшегі болатын жүйелі әрекеттерді ойлап тапты. Жүйенің негізі он үш апталық жоспардан тұрды. Жоспар әркез маңызды шаруаның дер кезінде басымдылығын айқындайтындай болып құрылды. Бұл адамгершілік қасиет әдетке айналу үшін, оның әрбіреуіне бір апта уақытты арнады. Тек сол аптаның тиісті шаралары орындалғаннан кейін ғана келесі апталық әрекетке көшті. Әрине, күнделікті маңызды әрекетке көңіл аударып отыру оңай жұмыс емес. Дегенмен де Бенджамин Франклин оған төзе білді. Сол үшін Бенджамин Франклин он үш парақтан тұратын қойын кітапшасын бастады. Парақшаның әрбір парағы бір адамгершілік қасиетке арналды. Әрбір парақты жеті күндік жеті бағанаға бөліп қойды. Бұдан кейін параққа 13 адамгершілік қасиетке сәйкес 13 горизонталь сызық жүргізді. Деседе, Франклин бірден 13 адамгершілік қасиетті игере алмайтынын түсінді. Әрбір адамгершілік қасиет үшін бір апта арнағандықтан, соған үздіксіз, апта бойы көңіл бөлсе, әрекеттің әдетке айналатынына көз жеткізді.

11 слайд
Апталық әрекет іске асқанннан кейін, ол келесі адамгершілік қасиетке ауысуға мүмкіндік алады. Осылай, әрбір аптада бір адамгершілік қасиетті меңгеру арқылы, асықпай барлық адамгершілік қасиеттерді де игере алды. Әрбір аптаға тиесілі адамгершілік қасиетке басымдылық көрсеткеннен кейін, басқалары өзінің кезегін күтіп қала береді. Күннің аяқталуы оның нәтижесін қорытындылауды қажет етеді. Әрбір жіберген қателік қара ноқатпен белгіленіп отырды. Нәтижесінде оның жіберген қателіктері азая бастады. Бенджамин Франклин кейін өзінің өмірбаянында былай деп көрсетеді: «Бақшасын өңдеген адам бірден өңдеу жұмыстарымен бірге барлық арам шөптерді жойып жіберуді мақсат етпейтіні секілді, бақшаның алдымен бір бөлігін толығымен тазалап, келесі бөлігіне ауысатыны белгілі. Мен де өзімнің әрекетімді сол бағбанға ұқсап орындауға ұмтылдым. Осындай қарапайым болса да пайдасы мол ойлап тапқан әдістің нәтижесінде бүгіндері үлкен бақыт иесі болып отырған менің аман – есен 78 жасқа жеткенімді ұрпақтарым да білсін деймін».

12 слайд
 Бенджамин Франклин кез келген уақыт аралығының босқа өтпеуін қадағалаудың қаншалықты маңызды екенін жақсы түсінді. Сол үшін күннің әрбір мерзімін мейілінше ұқыпты жоспарлауға тырысты. Күндік әрекет дер мезгілінде орындалып отырғандықтан, әрбір маңызды іс өзінің құндылығына байланысты көңілден орын табатын болды.  1 . Егер адам әрбір күніне істейтінін алдын-ала жоспарлап отырса, солардың ішіндегі ең маңыздысын іріктеп (таңдап) алуға әрқашанда мүмкіндігі болады. Осылай құрылған кесте әрбір күнді дұрыс жоспарлаудың негізі болады. Және сен ештеңені ұмытпайтыныңа, бәрін үлгеретініңе сенімді боласың.  2 . Бенджамин Франклин: «Егер бай болам, денім сау және ақылды болам десең, ерте жатып, ерте тұр». Франклин күнделікті таңертең сағат 5-те тұрып, сол күні не істейтінін алдынала жоспарлайды. Күнделікті таңертең ол міндетті түрде бүгін мен не істеуім керек деген сұрақты қоятын. Ұйқыдан оянып, таңғы асын ішіп, күндік әрекетін ойластырып, таңғы 8-де соларды орындауға ол дайын болатын. Бұл жағдай ол үшін әдетке айналған. Әрине мұның кемшілігі де жоқ емес, дегенмен де соның арқасында Франклин күнделікті 3 сағатқа озық болуға мүмкіншілік алды.  Ұйқыдан тұрғаннан бастап, әдеттегі жұмысқа кіріскенше нені істеп, нені қою керектігін білудің мағынасы ерекше. Оның нәтижесі бір күндік іс-әрекеттің бағасын анықтайды. Күннің аяғына қарсы қалған уақытты бүгін не істеп, не бітірдіңіз, соны бағалауға арнаңыз, нәтижесіне сын көзбен қарай отырып, қандай прогресс бар екендігін анықтаңыз. Сол үшін өзіңізді мақтап қойсаңыз да артық болмайды. Ал, егер нәтиже төмен болса, келесі күні мұны жақсарту үшін қойылған мақсатқа жету үшін дұрыс жоспар құруды да ойластыр. Осылай Бенджамин Франклин күнделікті өзінің бүгін қандай жақсылық жасадым деп сұрауды да әдетке айналдырған. Мұның барлығы мақсатқа жетудің алғы шарты бойынша, екінші жағынан моралдық тұрғыдан жетілудің негізгі жолы деп санауға болады. Бенджаминнің өмірі алға қойылған мақсатқа бағытты түрде жетудің және ойдағыны орындаудың тамаша бір мысалы. Бұл адам осылай әрекет істеудің арқасында өзінің өміріне де, басқалардың өміріне де өзгеріс енгізе алды. Б.Франклиннің күндік жоспары

13 слайд
Үй тапсырмасы Тапсырма 1 . Сұрақтарға жауап беріңіз. • Бенджаминнің мінезінің қандай қасиеттері сізге көбірек ұнайды? • Өмірлік мақсатты алдын ала қоюдың қандай маңызы бар? Өз өмірлік мақсатыңызды анықтай алдыңыз ба? • Күнделікті іс-әрекетті жоспарлау қажет пе? • Бенджаминді бақытты адам деп санайсыз ба? Не себептен? • Адам үшін шынайы бақыттың мағынасын қалай түсінесіз? • «Өзіңді табу» деген ұғымның мағынасы неде?     Тапсырма 2. Өзіңді жетілдірудің бағдарламасын құр.

14 слайд
Пайдаланылған әдебиеттер:  Мұратханова Р., Кунапина К., Ережеп М.Н. Өзін-өзі тану: жалпы білім беретін мектептің 12-сыныбына арналған оқулық /– Алматы, 2018. – 162 б.  10,11- сыныптарға арналған өзін-өзі тану оқулықтары, өзін –өзі тану журналдары мен интернет мәліметтері