Д.Исабеков "Әпке" шығармасы

1 слайд
Қазақ әдебиеті 8-сынып Бөлім: Махаббат және абырой Тақырып: «Әпке» драмасының сюжеті мен композициялық құрылымы

2 слайд
• Оқу мақсаты: 8.2.1.1 композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау • 8.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу • Сабақ мақсаты: шығарма сюжетін талдай отырып, кейіпкерлерге мінездеме беру. Сабақ мақсаты :

3 слайд
Бағалау критерийі: Бағалау критерийі Дескриптор Автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым- қатынасының тілдік көрінісін талдай алады . кейіпкерлер мен олардың сөздерін сәйкестендіреді; шығарма кейіпкерлеріне өз сөзімен мінездеме береді; кейіпкерге байланысты драма мәтінінен реплика, монолог, диалогтарды табады.

4 слайд
41 - тапсырма. Кейіпкерлерді айтқан сөздерімен сәйкестендір. КІМНІҢ СӨЗІ? Кейіпкер туралы пікір Қамажай Ничего, ничего, мамуля. Қуаныш атаулының ойда жоқта болғаны жақсы. Күнбұрын білген қуаныш - қуаныш емес. Нәзила Сонымен, тоқ етерін айтсам, бақыт дегеннің өзін бірнеше салаға бөлуге болады. Отбасындағы, қызметтегі, махаббат, тағы-тағылар саласында... Қорытып айтқанда, бақыт деген – жеңіс немесе жеңіске апарар күрес. Темірбек Теміржан, қой, қарағым. Сені ... сені бөтен деп ... Тойды жасаймыз, дүрілдетіп тұрып жасаймыз. Ақша деген табылады. Омар Мінезім солай. Не тапсам да, тілімнен табатын шығармын. Бірақ сені келемеждеп не табам? Мен... бәрін түсінем. Түсінем деп жүріп ештеңе байқамағына таңғалам... Адам жанының бұл да бір жұмбақ сыры ғой. Айтқаның дұрыс болды. Шын жүрегімнен тілектеспін.

5 слайд
5КІМНІҢ СӨЗІ? Кейіпкер туралы менің пікірім Қамажай Ничего, ничего, мамуля. Қуаныш атаулының ойда жоқта болғаны жақсы. Күнбұрын білген қуаныш - қуаныш емес. Қамажайдың бауырына деген қамқорлығы көрінеді. Нәзила Сонымен, тоқ етерін айтсам, бақыт дегеннің өзін бірнеше салаға бөлуге болады. Отбасындағы, қызметтегі, махаббат, тағы-тағылар саласында... Қорытып айтқанда, бақыт деген – жеңіс немесе жеңіске апарар күрес. Омардың бақыт туралы монологынан оның жан- жақты ойтолғауы, терең білімі көрінеді. Темірбек Теміржан, қой, қарағым. Сені ... сені бөтен деп ... Тойды жасаймыз, дүрілдетіп тұрып жасаймыз. Ақша деген табылады. Темірбектің ақ жарқын мінезі мен апасына еркелеуін, оны жақсы көретіндігін байқауға болады. Омар Мінезім солай. Не тапсам да, тілімнен табатын шығармын. Бірақ сені келемеждеп не табам? Мен... бәрін түсінем. Түсінем деп жүріп ештеңе байқамағаныма таңғалам... Адам жанының бұл да бір жұмбақ сыры ғой. Айтқаның дұрыс болды. Шын жүрегімнен тілектеспін. Нәзила – өз ойын бүкпесіз ашық айтатын, өзінің мінезіндегі кемшілік тұсын да түсінетін жас қыз.Өзіңді тексер!

6 слайд
62-тапсырма Шығарма кейіпкерлеріне үш сөйлеммен мінездеме бер. Дескриптор Берілген кейіпкерлерге мінездеме бере аладыҚамажай ........................................................................................................................ .................... ............... Омар ............................................................................................................................................. .............. Темірбек ............................................................................................................................................. .............. Нәзила ........................................................................................................ ....................................................

7 слайд
Өзіңді тексер! 1 . Қамажай – пьесаның темірқазығы. Ол – жаны нәзік, үлкен сезімнің адамы. Қамажай– жеке басының қамы емес, бауырларын көбірек ойлайтын, жар сүю мен махаббат сезімін аналық сезімге құрбан еткен, бауырларының алдындағы азаматтық борышын ақтаған әпке бейнесі. 2 . Үй ішіндегі дау-шарға араласпай, үнемі өзінің ғылыми жұмысынан бас көтермейтін – Омар. Ол өзінің ғылыми идеясына біржола берілген, көздеген мақсатына жетпей тынбайтын, уақытын зая жібермейтін еңбекқор адам. Кісіге жаманшылығы жоқ, ойланбай қимылға бармайтын, артық сөйлемейтін, өзімен- өзі жүрген тұйықтау жан. 3. Әпкесін көбірек «әбігерге» түсіріп, кейде уайымға салып жүретін – Темір. Әке- шешесіз кешкен тірліктің қыспағын арқалап, жұмыс істеп, үйге кіретін азды- көпті тиын-тебенді табатын да – осы. Темір қанша бұлқан-талқан болып жатса да кек тұтпайтын, барынша адал, сөзіне берік, досын сүйіндіретін, дұшпанын күйіндіретін кейіпкер. 4. Пьесадағы екінші қыз – Нәзила . Ол – еркелеу, тілі удай, бір адамға жетер мінезі бар, өмірге өзіндік түйсік-түсінігі қалыптасып қалған студент жас. Бұны біз оның әпкесіне болысуы, кейде «мамуля» деп еркелеуі, Темірді ызаландыруы, Омардың қызға икемсіздігіне ренжуі, т.б. көріністердегі әрекетінен байқаймыз.

8 слайд
83-тапсырма.   Кейіпкерлер галереясы Дескриптор: кейіпкерге байланысты драма мәтінінен реплика, монолог, диалогтарды табады.Кейіпкерге берген мінездемелеріңізді драма мәтініне сүйене отырып толықтырыңыздар, яғни, тілдік көрінісін талдаңыздар. Шығармадағы реплика, монолог, диалог арқылы кейіпкерлер мінезі қалай танылған? кейіпкер сөздері реплика монолог/ диалог Қамажай Нәзила Омар Не боп кетті, құдай-ау?! Өң мен түстей Теміржан, қарындасыңның балалығын кешір. Япырым-ай, әуре боп жасаған тамақты да іше алмадыңдар ғой. Әрі жас, әрі көрікті қызды үйіне жалғыз қайтарғанда өзін қалай сезінеді? Сонымен, тоқ етерін айтсам, бақыт дегеннің өзін бірнеше салаға бөлуге болады.Семьяндағы, қызметтегі махаббат,. Тағы-тағылар саласында.

9 слайд
Өзіңді тексер! кейіпкер сөздері реплика монолог/ диалог Қамажай Нәзила Омар Не боп кетті, құдай-ау?! Өң мен түстей . Теміржан, қарындасыңның балалығын кешір. Япырым-ай, әуре боп жасаған тамақты да іше алмадыңдар ғой.   … Әрі жас, әрі көрікті қызды үйіне жалғыз қайтарғанда өзін қалай сезінеді? Сонымен, тоқ етерін айтсам, бақыт дегеннің өзін бірнеше салаға бөлуге болады. Семьядағы, қызметтегі махаббат,. Тағы-тағылар саласында.

10 слайд
4-тапсырма   Пьесадағы қай кейіпкер ерекше ұнады? Себебі?«Екі жақты түсіндірме күнделікті» пайдалана отырып, пьесадағы өздеріне ұнаған кейіпкердің ерекшелігін көрсетіңіздер.

11 слайд
Өзіңді тексер! Пьесадағы қай кейіпкер ерекше ұнады? Себебі? Қамажай Тимур Омар Нәзила Ол – жаны нәзік, үлкен сезімнің адамы. Бауырларының қамын ойлап, өз бақытынан бас тартады. Темір – досқа адал, уәдеге берік, еңбекқор жан. Омар – білімге жаны құштар. Ізденімпаздылығының арқасында ғалым атанады. Нәзила – өмір туралы түйсік-түсінігі қалыптасып қалған студент, ерке болса да, үнемі апасына жаны ашып болысып жүреді.

12 слайд
КЕРІ БАЙЛАНЫС Д.Исабековтың осы драмасынан қандай үлгі-өнеге аламыз? 3 1 2 4

13 слайд
Өзіңді тексер! 1. Сабақта мен белсенді жұмыс жасадым. 2. Мен сабақта жасаған жұмысыма ризамын. Тапсырмаларды орындау арқылы пьесада көтерілген тұрмыстық-әлеуметтік мәселелердің, шынайы өмірдегі осындай отбасылардың қиыншылықтары мен жеңістерінен алынғандығын ойлап, қатты толғандым. 3. Мен үшін сабақ тез өтті, - шаршаған жоқпын. Себебі, тапсырмаларды орындау мені жалықтырған жоқ. Дулат Исабеков «Әпке» драмасы арқылы отбасындағы тәрбиенің рөлі үлкен екенін, ағайын, туыс, бауыр арасындағы қарым-қатынастың ең құнды дүние екендігін тамаша суреттеп жеткізген. Әсіресе, Қамажайдың бойындағы қасиеттерді тамаша жеткізген. 4. Сабақтағы материал мен үшін өте қызықты және пайдалы болды. Пьесадағы кейіпкерлер әрекеті арқылы отбасындағы қарым-қатынас, сыйластық, қамқорлық туралы білімімді толықтырдым. « Отбасы – алтын қазық» деп бекер айтылмаған сөз екенін тағы бір мәрте түсіндім.

14 слайд