#1 слайд
9.2.5.12 толқын жылдамдығы, жиілігі және толқын ұзындығы формулаларын есеп шығаруда қолдану;  9.2.5.13 көлденең және бойлық толқындарды салыстыру

1 слайд

#2 слайд
««ТТолқыннан толқын туады, олқыннан толқын туады, толқыннан толқын шығады, толқыннан толқын шығады, толқынмен толқын жарысады» толқынмен толқын жарысады» демекші бізді қоршаған орта- ол демекші бізді қоршаған орта- ол толқындардың таралу ортасы оның толқындардың таралу ортасы оның ішінде біз күнделікті дыбыс ішінде біз күнделікті дыбыс толқындарымен өмір сүреміз. толқындарымен өмір сүреміз. Дыбыс арқылы бір бірімізді естіп, Дыбыс арқылы бір бірімізді естіп, музыка арқылы ерекше сезімге музыка арқылы ерекше сезімге бөленеміз.Дыбыс арқылы адамның бөленеміз.Дыбыс арқылы адамның жүрегінің қағысын сеземіз. жүрегінің қағысын сеземіз. Мағжан ЖұмабаевМағжан Жұмабаев

2 слайд

#3 слайд
1.Тербелістердің кеңістікте таралуы . . . . . деп аталады. 2.Бөлшектердің тербелісі толқынның бағытына перпендикуляр бағытта жүзеге асатын толқынды . . . толқын деп атайды. 3. . . . толқын – бөлшектердің тербелісі толқынның таралуы бойында жүзеге асатын толқын 4.Периодқа тең уақыт аралығында толқын таралатын арақашықтық . . . деп аталады. 5. . . . – толқын ұзындығының бөлшектердің периодына қатынасы арқылы анықталатын физикалық шама. 6. . . . толқын – жер сілкінісі кезіндегі тербелістердің таралуы. . Дескриптор: Көп нүктенің орнына дұрыс сөздерді қолданды

3 слайд

#4 слайд
График бойынша тербеліс амплитудасын, График бойынша тербеліс амплитудасын, периодын, жиілігін табыңызпериодын, жиілігін табыңыз

4 слайд

#5 слайд
Тербеліс жиілігі 16Гц – тен 20000 Гц –ке дейінгі Тербеліс жиілігі 16Гц – тен 20000 Гц –ке дейінгі толқындар толқындар дыбыс толқындарыдыбыс толқындары немесе немесе акустикалық толқындар акустикалық толқындар деп аталады. деп аталады.  Жиілігі 20000 Гц тен жоғары толқындар – Жиілігі 20000 Гц тен жоғары толқындар – ультрадыбыстар ультрадыбыстар  Жиілігі 16 Гц –тен төмен толқындар Жиілігі 16 Гц –тен төмен толқындар инфрадыбыстаринфрадыбыстар деп аталады.  деп аталады. 

5 слайд

#6 слайд
28000 Гц –ке дейінгі тербелістерді 28000 Гц –ке дейінгі тербелістерді қабылдайдықабылдайды 40-46000 Гц –ке дейінгі 40-46000 Гц –ке дейінгі тербелістерді қабылдайдытербелістерді қабылдайды.. Пілдер 16 Гц-ке дейінгі тербелістерді Пілдер 16 Гц-ке дейінгі тербелістерді қабылдайды.қабылдайды.

6 слайд

#7 слайд
Денелердің тербелісі дыбыс туындауының себепкері болып табылады. Дыбыс таралу үшін серпімді орта керек. /ауа/ Дыбыс толқындары-бойлық толқындар.

7 слайд

#8 слайд
Дыбыс қаттылығыДыбыс қаттылығы Тон биіктігіТон биіктігі Дыбыс тембріДыбыс тембрі Акустика –дыбысты зерттейтін физика Акустика –дыбысты зерттейтін физика бөлімі.бөлімі.

8 слайд

#9 слайд
Дыбыс Дыбыс ққаттылығы аттылығы тербеліс тербеліс аамплитудасымен анықталады.мплитудасымен анықталады. Өлшем бірлігі-дБӨлшем бірлігі-дБ қ-қ-қарақараа-а-ақақ КамертонКамертон -доға тәрізді қысқа -доға тәрізді қысқа сапталған металл таяқшасапталған металл таяқша

9 слайд

#10 слайд
Тон Тон ббиіктігі тербеліс иіктігі тербеліс жжиілігімен анықталады, иілігімен анықталады, яғни тербеліс жиілігі үлкен болса, яғни тербеліс жиілігі үлкен болса, тон да биігірек болады.тон да биігірек болады. Адам ауысы тон биіктігі бойынша Адам ауысы тон биіктігі бойынша бірнеше диапазонға бөлінеді.бірнеше диапазонға бөлінеді.

10 слайд

#11 слайд
ТембрТембр-адамның дауысына немесе аспаптың-адамның дауысына немесе аспаптың үніне өзіндік бояу беретін дыбыстың сапасы.үніне өзіндік бояу беретін дыбыстың сапасы. Бірдей нота, үні түрліше шығады.Бірдей нота, үні түрліше шығады. ШуШу-әр түрлі жиіліктегі дыбыстардың ретсіз -әр түрлі жиіліктегі дыбыстардың ретсіз қабаттасуықабаттасуы

11 слайд

#12 слайд
Кейбір дыбыс көздері шығаратын дыбыстың қаттылық Кейбір дыбыс көздері шығаратын дыбыстың қаттылық деңгейінің мәндері, дБдеңгейінің мәндері, дБ Дыбыс көзі Дыбыс қаттылығы, дБ Құлақтың ауыртпалықты сезіну шегіҚұлақтың ауыртпалықты сезіну шегі 130130 Ұшақтың көтерілуіҰшақтың көтерілуі 120120 Дискотекадағы музыкаДискотекадағы музыка 110-120110-120 5-7м қашықтықтағы автомобиль сигналы5-7м қашықтықтағы автомобиль сигналы 100100 Жүк машинасының жұмыс істеп тұрған Жүк машинасының жұмыс істеп тұрған қозғалтқышының шуықозғалтқышының шуы 8080 Көше шуыКөше шуы 70-8070-80 3м қашықтықтағы шаңсорғыш дыбысы3м қашықтықтағы шаңсорғыш дыбысы 7070 Тас жолдағы автомобиль қозғалысыТас жолдағы автомобиль қозғалысы 50-6050-60 Әңгіме-сұхбатӘңгіме-сұхбат 4040 Тұрғын үйлердегі шу нормасыТұрғын үйлердегі шу нормасы 20-3020-30 Жапырақтың сыбдырыЖапырақтың сыбдыры 1010

12 слайд

#13 слайд
Тапсырма 2: Жеке жұмыс Сұрақ: I.Акустикалық резонанс дегеніміз не? II.Қандай жағдайда акустикалық резонанс пайда болады? III.Өмірден 2 мысал келтіріңдер. Дескриптор: Акустикалық резонанс ұғымын дұрыс түсіндіреді Қандай жағдайда пайда болатынын түсіндіреді Өмірден кемінде бір мысал келтіреді

13 слайд

#14 слайд
Акустикалық резонанс Акустикалық резонанс Жаңғырық-Жаңғырық- қандайда бір қандайда бір кедергіден шағылғанкедергіден шағылған және бастапқы таралған және бастапқы таралған орнына қайта оралғанорнына қайта оралған дыбыс толқындарыдыбыс толқындары

14 слайд

#15 слайд
Дыбыстың таң қалдырарлық қасиеттеріДыбыстың таң қалдырарлық қасиеттері Дыбысты жоюДыбысты жою «Орфилд Лэбс» компаниясы Миннеаполисте әлемдегі ең тыныш бөлмені тұрғызды. Оны төмен дыбыстарды тестілеу үшін қолданады. Қабырғалар толығымен дыбыс жұтады, бөлме ішіндегі дыбыс деңгейі  бар болғаны 9 децибел – тыныш болғандығы соншалық, сіз ішкі ограндарыңыздың жұмысын ести аласыз. Осындай сенсорлы депривация барлық сезім мүшелерін шиеленістіріп, адам денесі мен миында бір түрлі сезімдердің пайда болуына әкеледі.  Егер адам осы бөлмеде ұзақ уақыт болса, шизофрения секілді ауруларға шалдығуы мүмкін. Аталған бөлмеде адам максимум 45 минут тұрақтай алады себебі, осыдан соң галлюцинациялар басталады

15 слайд

#16 слайд
Дыбыс  қылмыспен күресуге көмектеседі АҚШ-тың кейбірі қалаларының бизнесмендері мен билік өкілдері ақылдаса келіп,АҚШ-тың кейбірі қалаларының бизнесмендері мен билік өкілдері ақылдаса келіп, қылмыс деңгейі өте жоғары аудандардың метросында клссикалық музыканықылмыс деңгейі өте жоғары аудандардың метросында клссикалық музыканы қоюды жөн көріпті. Сөйтсе, классикалық музыка арқылы агрессивті жасқоюды жөн көріпті. Сөйтсе, классикалық музыка арқылы агрессивті жас өспірімдер мен бұзақыларды қоғамдық орындардан қуып жіберуге боладыөспірімдер мен бұзақыларды қоғамдық орындардан қуып жіберуге болады екен. Классика жанрының дыбыстары оларға жағымсыз болып көрінгендіктенекен. Классика жанрының дыбыстары оларға жағымсыз болып көрінгендіктен әрі қолайсыздық тудырғандықтан, олар тыныштау жер табу мақсатында, әрі қолайсыздық тудырғандықтан, олар тыныштау жер табу мақсатында, кетуге мәжбүр болады-мыс. Лондон қаласында 2003 жылданкетуге мәжбүр болады-мыс. Лондон қаласында 2003 жылдан бастап бір жарым жыл бойы метрода классикалық музыка қойылып тұрды.бастап бір жарым жыл бойы метрода классикалық музыка қойылып тұрды. Сол уақыт ішінде вандализм мен ұрлық әрекеттері үш есе төмендеген екен.Сол уақыт ішінде вандализм мен ұрлық әрекеттері үш есе төмендеген екен.

16 слайд

#17 слайд
Тапсырма 3: Акустикалық резонанс Сұрақ: I.Акустикалық резонанс құбылысы кезінде дененің тербеліс амплитудасы артады. Бұл неліктен қауіпті болуы мүмкін? II.Қай атақты инженерлік апат акустикалық резонанс әсерінен болған? III.Музыкалық аспаптарда акустикалық резонанс қалай қолданылады? IV.Дыбыс әртүрлі ортада әртүрлі жылдамдықпен таралады. Неліктен дыбыс судың ішінде ауаға қарағанда жылдамырақ таралады? V.Егер дыбыс вакуумда таралмаса, онда Ай бетінде тұрып, екінші адаммен сөйлесе аламыз ба? Түсіндір. VI.Металдардың ішінде дыбыстың таралу жылдамдығы өте жоғары. Өнеркәсіпте бұл құбылыс қандай мақсатта қолданылады? Дескриптор: Акустикалық резонанс әсерінен болатын қауіп-қатерді түсіндіреді Инженерлік апатқа нақты мысал келтіреді Музыкалық аспаптардағы резонанс құбылысын түсіндіреді Судың ішінде дыбыс неге жылдамырақ таралатынын түсіндіреді Металдардағы дыбыс таралуының практикалық маңызын түсіндіреді Вакуумда дыбыстың таралмау себебін дұрыс сипаттайды

17 слайд

#18 слайд
ДЫБЫС ДЕГЕНІМІЗ НЕ? ВАКУУМДЕ ДЫБЫС ТАРАЛА МА? ДЫБЫС ТОЛҚЫНЫ ТОЛҚЫННЫҢ ҚАНДАЙ ТҮРІ? АДАМНЫҢ ЕСТУ МҮШЕСІ ҚАБЫЛДАЙТЫН ДЫБЫС ТОЛҚЫНДАРЫ ЖИІЛІГІНІҢ ДИАПАЗОНЫ ҚАНДАЙ? ДЫБЫС ЖЫЛДАМДЫҒЫ ТАРАЛАТЫН ОРТАҒА БАЙЛАНЫСТЫ МА? ДЫБЫСТЫҢ ҚАНДАЙ СИПАТТАМАЛАРЫН БІЛЕСІҢ? АУАДАҒЫ ДЫБЫС ЖЫЛДАМДЫҒЫ

18 слайд