«Ежелгі және заманауи тәсілінде құрақ көрпе тігу ерекшелігі»

1 слайд
«Ежелгі және заманауи тәсілінде құрақ көрпе тігу ерекшелігі» 4 «А» сынып оқушысы:Тұрысбек Алуа Ғылыми жетекшісі: Мамасерік Мәдина Карлқызы

1 слайд

2 слайд
Аннотация: Құрақ құрау өнері атты ғылыми жобада жас зертеуші құрақтың шұғу тарихынан бастап олардың қай мемлекетте қалай пайда болғандығына ерекше көңіл аударып, түркі халықтары арасында, онын ішінде қазақ халқының ұлттық қол өнерінің соның ішінде құрақ құрау қолонердің ерекше бір түрі екенін аңғарған. Зерртеу барысында өзімдік көз қарасын білдіріп, ұтымды ұсыныстар жасаған. Халық арасында күнделікті тұрмыста кездесетін құрал жабдықтар тек әдемілік үшін ғана жасалған емес, оның иесін тіл көзден сақтап, үйіне бағыт алып келетындігіне сенген. Ал ең бастысы, құрақ құрау бұйымдар от басының татулығын сақтап, ру мен ру, тайпа мен тайпа арасындағы адамдардың бірлігін нығайтатындығына нанған. Аннотация : Лоскутное шитье как искусство происхаждение с , в какой стране научно юный исследователь в проекте особое внимание к их истории, среди тюркских народов, в том числе лоскутное шитье особый вид прикладного искусства казахского народа рукадели в том числе, что второе. Убедитесь, что рассмотреть собственное исследование, в ходе, рационализаторских предложений. Оборудование, встречающихся в повседневной жизни, а не только для красоты только среди населения, сохранить его владельца источника языках, верили, что взяв курс на дом. А самое главное, родовые племена поверили в укрепление. Annotation : Quilting as an art RT su with motherhood, the country in which the scientific young researcher in the project particular attention to its history among the Turkic peoples, including quilting a special kind of applied art of the Kazakh people olinerd including that second. Make sure to consider your own research in, and improvement suggestions. Equipment encountered in everyday life, not just for beauty only among the population, to keep it the owner of the source languages, to focus on cellynne in the house of demons. And most importantly, to keep the family quilting products, in addition, ru and ru, the tribe and the tribe nayttamaan Nanan unity between people.

2 слайд

3 слайд
Кіріспе Мақсаты: Ежелгі және заманауи құрақ көрпе тігу тәсілдерінің ерекшелігін жүйелеу, айқындау. Мәселе: Қазақ халқының қолөнер бұйымдарын тұрмыста көріп жүргенімен , оның тігу жолдарын , мән мағынасын жетік біле бермейміз. Кәзіргі кезде қыз жасауларын дайындауда дайын құрақ көрпелерді сатып алады. Ертеде қазақ ісмер, шебер әйелдері құрақ көрпеден құрақ кеудешеге дейін, құрақ бөстектен құрақ ойыншыққа дейін жасап, керемет нәрселердің де қарапайым тәсілмен-ақ тігіп келген. Құрақ құраудың үйретері өте көп. Міндеттері: - Құрақ құрау жайлы оқулықтардағы, газет-журналдағы , зерттеулермен танысу. - Қолөнер шеберлерінің қолөнерінің еңбектерімен танысып, галереяға саяхат жасау. - Құрақ түрлерін заманауи және ежелгі тәсілде тігіп көру. Зерттеу әдістері: Оқулықтар, интернет желі ресурстары, қазақ қолөнер тарихи кітаптары Нысаны: Қазақ халқының матадан дайындалатын қолөнер бұйымдары Пәні: Көркем еңбек пәні Нәтижесі: Зертеу натижесінде қолөнерінің жетік дамыған құрақ құрау өнерінің тарихымен, түрлерімен, құрақтан жасалатын бұйымдар түрлерімен танысып, жасалау әдістерін меңгердім Және де ежелгі және заманауи құрақ көрпе тігу тәсілдерінің ерекшелігін айқындадым.

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд

5 слайд

6 слайд
Құрақтағы бояулар сыры .

6 слайд

7 слайд
Құрақ маталары:

7 слайд

8 слайд
Қоржын. Зат салатын бұйым. Ертеде жарапазан айтқан балалар иығына қоржын арқалап, қазақ ауылдарын аралаған. Әрбір үй оларға қолында бар құрт, ірімшік, жент тәрізді тәттілерін беріп, күміс түйген орамалдар сыйлап, балалар өз отбасына қоржынын несібеге толтырып қайтатын болған. Тақия. Қазақ шеберлері ежелден-ақ құрақтарды қию-ластырып тақия тігіп келеді. Құрақ тақиялар – өте сәнді баскиім болып саналады. Қызыл – жасыл, сары – көк тақиялар бойжеткендердің көркін құлпыртып, қос бұрымды шашына керемет жарасып тұрады. Шеберлер құрақ тақияларды негізінен, пүліш маталардың жарқын, ашық бояулы қиықтарынан тігеді. Бүйірін шаршы ішіндегі қиықшалардан құрастырады. Мұндай тақияның бүйіріне кемінде төрт түрлі түстегі құрақ пайдаланылады. Сонда құрақ тақия көрікті болып шығады.Құрақтан жасалатын бұйымдар:

8 слайд

9 слайд
Құрақ жастық. Үйдегі құрақ көрпенің үстіне құрақ жастықты қойып, қонақтар оған шынтақтап жататын болса, ол отбасын ерекше бір ұлттық сән-салтанатқа бөлеп тұрады. Құрақ жастықтарды қоңыр немесе жасыл, әйтпесе қою көк түсті материалдан жасап, бетіндегі өрнегін ақ немесе ашық сары түсті матадан орнатып, жиегіне ақ түсті әшекей жіп жүргізсе, ол тіпті көрікті болып шығады. Қиық сырмақ . Оны үйді әшекейлеп, қабырғаға ілу, тақта үстіне төсеу үшін жасайды. Кейбір дәулетті кісілер қиық сырмақты палас ретінде еденге де төсеп тастайды. Сырмақтың тұтас материалы үшін түйенің жүні қажет. Өйткені, ол әрі жұмсақ, әрі жеңіл, әрі жылы, әрі таза. Осы негізгі материалдың үстіне ұлттық ою-өрнек түріндегі құрақтар шаршылап орналастырылады. Сырмақ үстіне ою тек қана ашық және біртекті материалдардан әзірленеді. Сосын оны жымдастырып тігіп, шетін тегіс әшекейлеп шығады.

9 слайд

10 слайд
Заманауи тәсілде жасалған құрақ көрпелер. Сәнді әрі жеңіл дайындалатын құрақ болып келеді. Көбінесе ою-өрнектер түрлері қолданылады. Яғни мата бетіне ою бастырылып тігіледі. Арнайы құрақ көрпе тігін фабрикасында жасалады. 5000-6000 тг сатылады. Тапсырыс қабылдап жеткізіп келеді.

10 слайд

11 слайд
Фабрикада арқайсысы өз жұмыстарымен отырады. Пішу, кесу, үтіктеу , тігу. Әр жұмысшы әр бөлшекті тігіп отырады. Сонда жұмыс тез әрі сапалы боп шығады. Көбінесе арнайы машиналармен тігіледі. 1. Ою дайындап алады. Ол үшін мата, фрезелин, паутинка, аракл қағазы, қайшы сызғыш, сабын , ою шаблоны қажет болады . Матаға фрезелинді үтіктеп жапсырып қатайтады. Артынша паутина қойып , үстіне аракл қағазын қойып үтіктеп қояды. Қатайған мата теріс жағына ою шаблонын пайдаланып қайшымен мұқият қырқып алынады. 2. Мата бетіне орналастырады. Ол үшін үтіктеу әдісін қолданылады. Арнайы тігін машинасымен ою жиегін зигзаг тігісімен тігіп шығады. Әр тігіс сайын үтіктеп отырады. 3. Матаның болшектерін қосу. Құрақ көрпе эскизіне сәйкес мата түстерімен үйлестіріп біріктіріп тігеді. Құрақ көрпе тысы дайын болады. Арнайы астар дайындап құрақты дайындыққа шығарады.

11 слайд

12 слайд
Ежелгі тәсілде жасалған құрақ көрпелер мықты әрі жуған кезде сетінемейтін көп жылға дейін жарамдылығын сақтап тұрады. Қыз-жарт жұрттық . Қызды сол үшін қадірлейді. Құрақ құрақ қанша қиын күрделі болсада ол қыз жасауының басы. Қыз өз жасауын өзі тігетін болған. Өз қолынан шыққан дүние ыстық болады. Құрақ майдалаған сайын бағалы болады. Ұсақ тігіспен тігіленеді. Майда құрақтар «Тырна », «Шиқұрақ» және т.б. құрақ түрлері. Бұл құрақ түрлерінің мағынасы ерекше. Қыз барған жерінде күйеуімен бір бағытта болсын таңдап алынған. Бүл құрақ тігу әдісі астынғы жағында бір мата бетіне қапталып отырып тігіледі.Ол матаны табақ деп атайды. Әр құрақ тігу әдісі бірдей болғанымен математикалық есептеулер, тігіс бағыттары, орналасу реттілігі әртүрлі. ! Табақ бетіне қабталып тізіліп тігіледі. Басқада «Қызғалтақ», «Ботагөз» , «Сегізжапырақ» т.б. Құрақ болсын бәріде осы әдіспен тігілген.

12 слайд

13 слайд
Өзімнің шығармашылық жұмыстарым .

13 слайд

14 слайд
Галереяға саяхат. Арнайы фабрикаларда станок машиналардың көмегімен жасалды. Бағасы 5000-6000 тг Шеберлер қолынан шыққан құрақтар. Бағасы 12000-20000 тг.

14 слайд

15 слайд
Мастер класс: «Тырна құрағы» Тырна құрағы шығу себебі тырналар бір бағытта ұшады. Ұзатылған қыз күйеімен бір бағытта бір ойда болсын деп тігіліп жасалған. Құрал саймандар мен материалдар: Тігін машина, қайшы, қара жіп, үтік , көк сары маталар , сабын, табақ. Қауіпсіздік ережесін ескеремін. Табақ шаршы болады. 20 см х 20 см Шилер- көк түсті тік төрт бүрышты маталар – 4 см 3 дана Тырналар- сары түсті 4см х 4 см шаршы маталар 12 дана Көзше сары түсті 1 дана 4 см лік 1 дана Жасалу жолы 1. Табақ үстіне көзше мен шиді қатар қойып тігеміз. Тігіске 1 см . Теріс жағынан тігеміз 2. Шилерін айналдырып жалғап тігеміз . Қайшымен өлшек артығын кесіп отырамыз. 3 Тігілге ши үстіне тырналарды қойып. Үстіне ши тағы қойып айналдырып тігіп шығамыз. Тырналар үшбүрыш жасап оң жақпен тігіледі. 4 Бара-бара шилер жолдары үлкиеді. Тырналарлы 4 жаққа жайылып ұшып жатады. 5 5. Соңында шеттерін тігіп , артық табақтарын қырқып, тігіс жолдарын үтіктеп дайындыққа шығарамыз.

15 слайд

16 слайд
Қорытынды : Қорытындылай келе заман дамыған сайын жұмыстар жеңіл болуда. Әліде талай тігу тәсілдері табылары анық. Ежелгі әжелеріміз қалдырған тәсілде тігілген құрақ көрпелер мықты , берік боп келеді. Әрі ойластыру қабілеттері, математикалық есептеулері мықты дамыған. Құрақтың үйретері көп . Балашақта тігінді жақсы игеріп , құрақ көрпешелер тігуді өз ермегіме аламын. Бос уақытымда тігінмен айналыамын. Өзмді жан-жақты жетілдіремін. Көптеген шығармашылық жұмыстар шығарамын. Қалалық, облыстық ғылыми жобаларға қатысамын. Көрмелерге, сайыстарға қатысамын. Келесі ғылыми жоба тақырыбына Шетел құрақтарымен қәзіргі заман құрақтарын салыстырып, зеттеймін.  

16 слайд

17 слайд
Пайдаланған әдебиеттер тізімі :   1. Еңбекке баулу оқыту әдістемесі. Алматы, 1998. 2. «Мектептегі технология» №8 ,№ 10 2011 3. «Шебердің сиқырлы қалашығы»Шымкент баспасы, 2000ж 4. «Еңбекке үйрету» Республикаклық ғылыми әдістемелік журнал,№9-10, 2009 5. «Бастауыш мектеп» әдістемелік журнал,№6,2007

17 слайд