#1 слайд
Дүниежүзі тарихы 11 сынып Тақырып: «ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ТИПТЕРІ» Мұғалім: Карабаева А

1 слайд

#2 слайд
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕ ДЕГЕНІМІЗ НЕ? Қоғамдық құрылым Тауарлар мен қызметтерді өндіру, бөлу, айырбастау және тұтынуды реттейтін механизмдер мен институттар жиынтығы. Қоғамға бейімделген Әр жүйе қоғамның даму деңгейіне, мәдени құндылықтарына және тарихи ерекшеліктеріне сәйкес қалыптасады және жұмыс істейді. Экономикалық жүйе – бұл қоғамдағы ресурстарды қалай басқаруға болатынын анықтайтын негізгі құрылым. Ол шектеулі ресурстарды тиімді бөлу және халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қажет.

2 слайд

#3 слайд
ДӘСТҮРЛІ ЭКОНОМИКА: ТАРИХИ ТАМЫРЛАР Дәстүрлі экономикалық жүйе - бұл ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрлерге, салт-дәстүрлерге және әдет-ғұрыптарға негізделген экономикалық ұйымдастыру түрі. Бұл жүйеде экономикалық шешімдер ата-бабадан қалған тәжірибелерге сүйенеді. •Негізі: Негізінен ауыл шаруашылығына, аңшылыққа, балық аулауға және қолөнерге сүйенеді. •Мысалдар: Амазонканың кейбір тайпалары, Арктикадағы инуиттер, Африканың дәстүрлі қауымдастықтары.

3 слайд

#4 слайд
ЖОСПАРЛЫ (КОМАНДАЛЫҚ) ЭКОНОМИКА: МЕМЛЕКЕТТІҢ БАСЫМДЫҒЫ Жоспарлы экономикада барлық экономикалық шешімдерді орталық үкімет қабылдайды, өндіріс құралдары мемлекет меншігінде болады. Мемлекеттік бақылау Ресурстарды бөлу, өндіріс көлемі және бағалар мемлекет тарапынан қатаң реттеледі. Тарихи мысалдар Кеңес Одағы, Қытайдың социалистік кезеңі, Куба, Солтүстік Корея. Артықшылықтары: Ресурстарды шұғыл мақсаттарға бағыттау, әлеуметтік теңдік, жұмыссыздықтың төмен деңгейі. Кемшіліктері: Икемсіздік, бюрократия, инновацияның төмен деңгейі, тауар тапшылығы.

4 слайд

#5 слайд
НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА: ЕРКІН БӘСЕКЕГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН Нарықтық экономика - бұл жеке меншікке және еркін бәсекелестікке негізделген экономикалық жүйе. Экономикалық шешімдер ұсыныс пен сұраныс заңдары арқылы қабылданады. •Негізгі қағидалар: Жеке меншік, кәсіпкерлік еркіндігі, бәсекелестік. •Баға механизмі: Бағалар мен ресурстарды бөлу нарықтық сұраныс пен ұсынысқа байланысты. •Мысалдар: АҚШ, Канада, Батыс Еуропаның көптеген елдері.

5 слайд

#6 слайд
АРАЛАС ЭКОНОМИКА: ЕКІ ЖҮЙЕНІҢ ҮЙЛЕСІМІ Аралас экономика – бұл нарықтық және жоспарлы экономика элементтерін біріктіретін жүйе. Бұл жүйеде жеке меншік пен нарықтық механизмдер басым болғанымен, мемлекет те экономикаға белсенді араласады. 01 Жеке сектор Тауарлар мен қызметтердің көп бөлігін өндіреді, инновациялар мен бәсекелестікті қамтамасыз етеді. 02 Мемлекеттік реттеу Әлеуметтік қорғау, инфрақұрылымдық жобалар, білім беру және денсаулық сақтау салаларын реттейді. 03 Мысалдар Қазақстан, Германия, Франция, Швеция және АҚШ-тың өзі де аралас экономика элементтерін қолданады. Бұл жүйе екі модельдің де артықшылықтарын пайдаланып, кемшіліктерін азайтуға тырысады.

6 слайд

#7 слайд
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ ТАРИХИ ДАМУ КЕЗЕҢДЕРІ Дәстүрлі Ауылшаруашылық, дәстүр мен айырбас Феодалдық Жерге негізделген меншік, вассалдық қатынастар Өнеркәсіптік Зауыттар, механизация және қалалық еңбек күші Пост-өнеркәсіптік Білім, қызметтер және технологияларға негізделген экономика Экономикалық жүйелер қоғамның дамуымен бірге эволюцияланады. Әрбір кезең өзіне тән өндіріс әдістерімен, әлеуметтік қатынастарымен және технологиялық деңгейімен сипатталады.

7 слайд

#8 слайд
МЕМЛЕКЕТТІҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ РӨЛІ Қазіргі заманғы экономикада мемлекеттің рөлі өте маңызды . Ол тек реттеуші ғана емес, сонымен қатар қорғаушы және ынталандырушы функцияларды да атқарады. Реттеуші Заңдар мен ережелер арқылы нарықтық қатынастарды реттейді, монополияларға жол бермейді. Қорғаушы Жеке меншік құқығын, келісімшарттардың орындалуын және халықтың әлеуметтік қорғалуын қамтамасыз етеді. Ынталандырушы Инновацияларды, білім беруді, денсаулық сақтауды және инфрақұрылымды дамытуға инвестиция салады. Мемлекет экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуде және әлеуметтік әділеттілікті нығайтуда шешуші рөл атқарады.

8 слайд

#9 слайд
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ МЕН КЕМШІЛІКТЕРІ Дәстүрлі Тұрақтылық, қауымдастық сезімі, табиғатпен үйлесім. Дамудың баяулығы, инновацияның жоқтығы, табиғи апаттарға осалдық. Жоспарлы Ресурстарды шоғырландыру, әлеуметтік теңдік, жұмыссыздықтың төмендігі. Икемсіздік, бюрократия, инновацияның болмауы, тауар тапшылығы. Нарықтық Инновация, экономикалық өсу, тауарлар мен қызметтердің көптігі. Әлеуметтік теңсіздік, жұмыссыздық, нарықтық сәтсіздіктер, дағдарыстар. Аралас Екі жүйенің де артықшылықтарын пайдалану, әлеуметтік қорғау. Үйлесімділікті табудың күрделілігі, мемлекеттік араласудың шамадан тыс болу қаупі.

9 слайд

#10 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ: ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕР ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІҢ ДАМУЫ Әр жүйенің орны бар: Әрбір экономикалық жүйе тарихи контекстке сәйкес дамып, белгілі бір қажеттіліктерді қанағаттандырады. Қазақстанның жолы: Қазақстан үшін нарықтық принциптер мен мемлекеттік реттеуді үйлестіретін аралас экономикалық үлгі оңтайлы болып табылады. Болашақ кепілі: Мемлекет пен нарықтың үйлесімді өзара әрекеттесуі елдің тұрақты экономикалық өсуі мен халықтың әл-ауқатын арттырудың кепілі. Экономикалық жүйелерді түсіну – елдің дамуын жоспарлау үшін маңызды.

10 слайд