Еңбек ақы және оның түрлері

1 слайд
Е Ң Б Е К А Қ Ы — Ж Ұ М Ы С Б Е Р У Ш I Н І Ң Қ Ы З М Е Т К Е Р Г Е А Т Қ А Р Ы Л Ғ А Н Ж Ұ М Ы С Ү Ш І Н З А Т Т А Й Н Е М Е С Е А Қ Ш А Л А Й Б Е Р І Л Е Т І Н Т Ө Л Е М Н Е М Е С Е С Ы Й А Қ Ы . Т Ө Л Е М Н І Ң М Ө Л Ш Е Р І К Ү Н Д І К , С А Ғ А Т Т Ы Қ А Қ Ы Ғ А Б А Й Л А Н Ы С Т Ы Н Е М Е С Е О Р Ы Н Д А Л Ғ А Н Ә Р Т А П С Ы Р М А Н Ы Ң Б Е Л Г І Л Е Н Г Е Н А Қ Ы С Ы Н А Б А Й Л А Н Ы С Т Ы Е С Е П Т Е Л І Н У І М Ү М К І Н . А Л А Й Д А К Е Й Ж А Ғ Д А Й Л А Р Д А Қ Ы З М Е Т К Е РЛ Е Р Е Ң Б Е К А Қ Ы Н Ы К Л И Е Н Т Т Е Р Д Е Н С Ы Й Л Ы Қ Р Е Т І Н Д Е Т І К Е Л Е Й А Л У Ы М Ү М К І Н . C А Л Ы С Т Ы Р А Т Ы Н Б О Л С А Қ , Ж А Л А Қ Ы Қ Ы З М Е Т К Е Р Г Е Ж Ұ М Ы С І С Т Е Г Е Н С А Ғ А Т Ы Н А Қ А Р А М А С Т А Н Б Е Л Г І Л І Б І Р УА Қ Ы Т С А Й Ы Н Б Е Р І Л Е Т І Н Т Ұ Р А Қ Т Ы Т Ө Л Е М .Еңбекақы

2 слайд
Пайда болуы  Еңбекақы жұмыс уақыт бірлігіне (немесе орындалған әр тапсырмаға) байланысты төленеді. Жұмыс күні – осындай уақыт бірліктерінің ең алғашқы түрі болып табылады. Жұмыс уақытының бірнеше бөлікке бөлінуі бастаған кезі сағаттың ойлап табылуы уақытына дөп келді. Сондықтан, қазіргі таңда сағаттық төлем еңбекақының кең таралған түрі болып табылады. Еңбекақы Ежелгі Грекияда және Ежелгі Римде төленген.

3 слайд
Еңбекақының жүйелері мен нышандары  Еңбекақының жүйелері және нышандары өз алдына еңбектің нәтижесін қамтып көрсететін, сандық және сапалық көрсеткіштер жиынтығының көмегімен жұмсалған, еңбектің санына және сапасына тәуелді еңбекақы мөлшерінің бекітілу тәсілдерін көрсетеді.  Мақсаттың ішінен басты нәрсе болып еңбек өлшемі арасындағы дұрыс арақатнасты қамтамассыз ету, сонымен қатар тиімді еңбекте жұмысшылардың мүдделерін көтеру болып табылады.  Мерзімді ақы төлеу кезінде еңбек өлшемі пайдаланылған уақыт болып табылады, ал табыс болса, нақты пайдаланылған уақыттың жалақысына немесе қызметкердің тарифтік мөлшерлемесіне байланысты есептелінеді.  Кесімді ақы төлеу кезінде еңбек өлшемі жұмысшының өндірген өнімі болып табылатын және белгіленген кесімді бағалауды қоспағанда, тап осы кездегі жүйеде еңбекақы өнімнің әрбір бірлігіне есептелінеді, сондықтан табыс өндірілген өнімнің санына және сапасына тәуелді.

4 слайд
Негізгі еңбекақы бұл қызметкерлерге нақты жұмыспен өтеген уақыты үшін, орындаған жұмыстары мен өнеркәсіптік өнімдерінің саны мен сапасы үшін белгіленген бағалар мен қызметақы бойынша есептелетін жалақы. Еңбекақы түрлері Қосымша еңбекақы бұл қызметкердің кәсіпорында жұмыс жасамаған уақытына ҚР заңдарына сәйкес есептелген жалақы.

5 слайд
Еңбекақы төлеудің кесімді немесе мерзімді нышанын тандау бірнеше факторларға тәуелді:  - қолданылатын жабдықтын сипатына;  - технологиялық процестің ерекшелігіне;  - еңбекті және өндірісті ұйымдастыруға;  - материалдық және еңбек ресурстарын пайдалануға;  - өнім сапасына қойылатын талаптарға байланысты.

6 слайд
Еңбекақы төлеудің кесімді нышаны бірнеше жүйелерге бөлінеді:  - тікелей кесімді;  - кесімді сыйлықақы;  - үдемелі кесімді;  - жанама кесімді;  - аккортық. Еңбекақы түрлері

7 слайд
Еңбек ақының функциялары мен қағидалары Қағидалары Функциясы Еңбек ақы жүйесі мен формаларының логикалылығы және мүмкіндігі Ұдайы өндірістік Еңбек және өндіріс тиімділігінің өсуіне қарай нақты жалақының артуы Реттеушілік Тең еңбекке тең еңбек ақы төлеу Ынталандырушы Мемлекеттік реттеу Өлшеуші-орналастырушы Жұмыс күші нарығына ықпалын есепке алу Ресурстық орналастырушы Дифференциация Халықтың төлемге қаблеттлігін қалыптастыруХалықтың төлемге қаблеттлігін қалыптастыру

8 слайд
Еңбек ақы функциясы және оны дифференцияциалаудың қағидалары  Еңбек ақы ұйымдастырудың белгілі бір қағидаларына нгізделеді және әр түрлі функцияларды орындайды.  Еңбек ақы жүйесі мен формаларының қисындылығы мен ашықтық қағидасы олардың мәнінің кең ақпараттануын қамтамасыз етеді. Жұмыскерлерге еңбек ақы мен сыйлық ақының шартын нақты көрсетуі қажет. Осы жағдайда ғана олар өндіріс тиімділігінің өсуіне қызығушылық білдіреді. Бұл қағидаға ұдайы өндіріс функциясы сәйкес келеді.  Еңбек ақы нақты арттыру қағидасы өндіріс тиімділігінің өсу шамасына қарай, қажеттлікті арттырудың экономикалық заңының әрекет етуімен байланысты, осыған сәйкес, өз еңбегіне көп материалды игіліктер алу мүмкіндігін кеңейткенде ғана толық қанағаттанады.

9 слайд
Назарларыңызға рахмет