Есептік және реттік сан есім
Есептік және реттік сан есім

#1 слайд
Есептік және реттік
сан есім.
1 слайд
Есептік және реттік сан есім.
#2 слайд
Сан есімдер мағынасына қарай
алты түрге бөлінеді:
Есептік
сан есім
Реттік
сан есім
Болжалдық
сан есім
Топтау
сан есім
Бөлшектік
сан есім
Жинақтық
сан есім
2 слайд
Сан есімдер мағынасына қарай алты түрге бөлінеді: Есептік сан есім Реттік сан есім Болжалдық сан есім Топтау сан есім Бөлшектік сан есім Жинақтық сан есім
#3 слайд
Есептік сан есім заттың нақтылы санын
білдіріп қанша? неше? деген сұрақтарға жауап
береді.
Есептік сандардың қатарына сан есімдердің өзге
топтарының жасалуына негіз болатын табиғи сандар
жатады (бір, екі, үш т. б.).
Есептік сандар тікелей тиісті мөлшерді білдіру үшін
қолданылғанда, ешқандай морфологиялық өзгерістерге
түспейді.
Мысалы: жеті жүз сиыр, мың төрт жүз қой-ешкі.
Есептік сан есімдер
3 слайд
Есептік сан есім заттың нақтылы санын білдіріп қанша? неше? деген сұрақтарға жауап береді. Есептік сандардың қатарына сан есімдердің өзге топтарының жасалуына негіз болатын табиғи сандар жатады (бір, екі, үш т. б.). Есептік сандар тікелей тиісті мөлшерді білдіру үшін қолданылғанда, ешқандай морфологиялық өзгерістерге түспейді. Мысалы: жеті жүз сиыр, мың төрт жүз қой-ешкі. Есептік сан есімдер
#4 слайд
Реттік сан есімдер есептік сандарға -ыншы (-
інші) жұрнақтарын қосу арқылы жасалады да, белгілі
бір заттар мен құбылыстардың сандық ретін білдіру
үшін қолданылады. Мысалы:Тамара
атты жетінші класта оқып жүрген жалғыз қызым
бар (С. Мұқанов)
Реттік сан есімдер де морфологиялық құрамы жағынан
дара және күрделі болып келеді де, күрделі сан
есімдерде -ыншы (-інші) қосымшасы тіркестегі ең соңғы
санға жалғанады. Мысалы: Солардың ішіндегі ең
жақсылары он алтыншы, он жетінші нөмірлер екен (М.
Әуезов).
Реттік сан есімдер
4 слайд
Реттік сан есімдер есептік сандарға -ыншы (- інші) жұрнақтарын қосу арқылы жасалады да, белгілі бір заттар мен құбылыстардың сандық ретін білдіру үшін қолданылады. Мысалы:Тамара атты жетінші класта оқып жүрген жалғыз қызым бар (С. Мұқанов) Реттік сан есімдер де морфологиялық құрамы жағынан дара және күрделі болып келеді де, күрделі сан есімдерде -ыншы (-інші) қосымшасы тіркестегі ең соңғы санға жалғанады. Мысалы: Солардың ішіндегі ең жақсылары он алтыншы, он жетінші нөмірлер екен (М. Әуезов). Реттік сан есімдер
#5 слайд
Есептік сан есім
Канша?неше?
Бір,екі
Реттік сан есім
Нешінші?
Бірінші,екінші
-ыншы,- інші,
- ншы,-інші
Бірінші ,екінші
5 слайд
Есептік сан есім Канша?неше? Бір,екі Реттік сан есім Нешінші? Бірінші,екінші -ыншы,- інші, - ншы,-інші Бірінші ,екінші
#6 слайд
Берілген есептік сан
есімдерді реттік сан есімге
айналдыру.
7, 10, 1, 3, 100, 28, 37, 695,
2692.
Тапсырмалар
6 слайд
Берілген есептік сан есімдерді реттік сан есімге айналдыру. 7, 10, 1, 3, 100, 28, 37, 695, 2692. Тапсырмалар
#7 слайд
Жетінші, оныншы, бірінші,
үшінші, жүзінші, жиырма сегізінші,
Отыз жетінші,
алты жүз тоқсан бесінші,
Екі мың алты жүз тоқсан екінші
7 слайд
Жетінші, оныншы, бірінші, үшінші, жүзінші, жиырма сегізінші, Отыз жетінші, алты жүз тоқсан бесінші, Екі мың алты жүз тоқсан екінші
#8 слайд
3, 5, 7, 13, 9, 12, 40. деген
сандардың жалпы
адамның өмірі, наным—сеніміне
байланысын айт. Өзі қалаған бір
сан есімге фонетикалық талдау
жасау.Санмен берілетін
ұғымға байланысты
қанатты сөздер, түсініктер, мақал-
мәтелдер айту
.
8 слайд
3, 5, 7, 13, 9, 12, 40. деген сандардың жалпы адамның өмірі, наным—сеніміне байланысын айт. Өзі қалаған бір сан есімге фонетикалық талдау жасау.Санмен берілетін ұғымға байланысты қанатты сөздер, түсініктер, мақал- мәтелдер айту .
#9 слайд
Үш жүз, үш би, үш арсыз, үш
бәйтерек, , бес парыз, бес
дұшпан, бес асыл, жеті ата,
жеті күн, жеті су, он үште
отау иесі, он үш мүшелі жас.
Жеті рет өлшеп, бір рет кес .
Қызға қырық үйден тиым;
Қыздың қырық жаны бар ,
Білетінің бір тоғыз,
Білмейтінің тоқсан тоғыз. Он
екі айда он үш той.
9 слайд
Үш жүз, үш би, үш арсыз, үш бәйтерек, , бес парыз, бес дұшпан, бес асыл, жеті ата, жеті күн, жеті су, он үште отау иесі, он үш мүшелі жас. Жеті рет өлшеп, бір рет кес . Қызға қырық үйден тиым; Қыздың қырық жаны бар , Білетінің бір тоғыз, Білмейтінің тоқсан тоғыз. Он екі айда он үш той.
#10 слайд
«ТАПҚЫР БОЛСАҢ, ТАУЫП КӨР»
ОЙЫНЫ
Мақал - мәтелді жалғастыру.
1.Батыр... рет өледі.
Қорқақ... рет өледі.
2.... атасын білмеген жетесіз.
3.... рет өлшеп,... рет кес.
4.Ер жігіттің... сөйлегені өлгені.
5........ тістен шыққан сөз... рулы елге
тарайды.
6.Білекті... жығады, білімді... жығады
10 слайд
«ТАПҚЫР БОЛСАҢ, ТАУЫП КӨР» ОЙЫНЫ Мақал - мәтелді жалғастыру. 1.Батыр... рет өледі. Қорқақ... рет өледі. 2.... атасын білмеген жетесіз. 3.... рет өлшеп,... рет кес. 4.Ер жігіттің... сөйлегені өлгені. 5........ тістен шыққан сөз... рулы елге тарайды. 6.Білекті... жығады, білімді... жығады
#11 слайд
бір
мың
11 слайд
бір мың
#12 слайд
ЖЕТІ
12 слайд
ЖЕТІ
#13 слайд
Жеті, бір
13 слайд
Жеті, бір
#14 слайд
екі
14 слайд
екі
#15 слайд
отыз екі, қырық
15 слайд
отыз екі, қырық
#16 слайд
бірді, мыңды
16 слайд
бірді, мыңды
#17 слайд
Орнымыздан тұрамыз,
Алақанды ұрамыз.
Бiр отырып, бiр тұрып,
Тез шынығып шығамыз.
Сағаттың тіліндей,
Иіліп оңға бір,
Сағаттың тіліндей
Иіліп солға бір.
Оң аяқ, сол аяқ,
Жаттығу оңай-ақ.
СЕРГІТУ СӘТІ
17 слайд
Орнымыздан тұрамыз, Алақанды ұрамыз. Бiр отырып, бiр тұрып, Тез шынығып шығамыз. Сағаттың тіліндей, Иіліп оңға бір, Сағаттың тіліндей Иіліп солға бір. Оң аяқ, сол аяқ, Жаттығу оңай-ақ. СЕРГІТУ СӘТІ
#18 слайд
Сан есімдерді оқы. Реттік сан есімдерге – көптік
жалғауларын, есептік сан есімдерге III әуелдік
жалғауларын қосып айт. Мағыналарындағы өзгерісті
байқа.
Есептік сан есім Реттік сан есім
Үлгі:Бір- бірі Бірінші -біріншілер
Екі –
Үш -
Алты –
Он -
18 слайд
Сан есімдерді оқы. Реттік сан есімдерге – көптік жалғауларын, есептік сан есімдерге III әуелдік жалғауларын қосып айт. Мағыналарындағы өзгерісті байқа. Есептік сан есім Реттік сан есім Үлгі:Бір- бірі Бірінші -біріншілер Екі – Үш - Алты – Он -
#19 слайд
Есептік сан есім Реттік сан есім
Бір- бірі Бірінші -біріншілер
Екі – екісі Екінші - екіншілер
Үш - үші Үшінші – үшіншілер
Алты – алтысы Оныншы – оныншылар
Он - оны
19 слайд
Есептік сан есім Реттік сан есім Бір- бірі Бірінші -біріншілер Екі – екісі Екінші - екіншілер Үш - үші Үшінші – үшіншілер Алты – алтысы Оныншы – оныншылар Он - оны
#20 слайд
Көп нүктенің орнына есептік сан есімді реттік сан
есімге айналдырып жаз.
Бір қатар ___________қатар
Үш орын ____________ орын
Тоғыз мектеп ___________ мектеп
Алты сынып _______________ сынып
Тоғызынш
ы
Үшінші БіріншіАлтыншы,
20 слайд
Көп нүктенің орнына есептік сан есімді реттік сан есімге айналдырып жаз. Бір қатар ___________қатар Үш орын ____________ орын Тоғыз мектеп ___________ мектеп Алты сынып _______________ сынып Тоғызынш ы Үшінші БіріншіАлтыншы,
#21 слайд
Назарларыңызға рахмет!
21 слайд
Назарларыңызға рахмет!
шағым қалдыра аласыз













