Ғылыми жоба "Ақ қайың ағашының ерекшелігі"

1 слайд
Солтүстік Қазақстан облысы Тайынша ауданы Чкалов селосы № 2 Чкалов орта мектебі 9-сынып оқушысы Жарасханқызы Ақерке Ақ қайың ағашының ерекшелігі

2 слайд
Жұмыстың мақсаты Ақ қайыңға жалпы сипаттама бере отырып, қайыңның қабығының, шырының, қазақ халқының тұрмыс жағдайына пайдалануын зерттей отырып, ерекшеліктерін анықтау, өзімізді қоршаған ортаны сүюге, қастерлеуге, табиғат тынысын сезіне білуімізге үйрету. 

3 слайд
Жұмыстың гипотезасы. Қазіргі таңда экология мәселесін ескере отырып «Жасыл ел » бағдарламасын қолдау мақсатында қайың ағаштың қасиеті мен ерекшелігін ұғындыру. Адам өмірінде пайдасы мен маңыздылығын ашу, қайың ағаштың қай түрде болмасын шаруашылықта қолдану мен пайдалану. Ақ қайыңның шырының, қабығын тұрмыстық жағдайда, емдік мақсатта қолдану. Қазақ халқының осы табиғат сырын ертеден меңгерген, меңгеріп қана қоймай тұрмыс тіршіліктеріне керекті құрал- жабдықтар жасап және ақ қайыңды көзінің қарашығындай қорғаған. Осы жұмыс арқылы ақ қайыңның сырларын, құпияларын аша жүріп оны қорғау қажеттігін жеткізу.

4 слайд
Зерттеу жұмысының этаптары. 1. Ақ қайыңның ерекшелігі 2. Ақ қайыңның пайдалану жолдары 3. Ақ қайыңнан жасалған бұйымдар. 4. Табиғатты аялап, қорғау.

5 слайд
• Жұмыстың жаңашыл тұстары • Көші – қон жүрген қазақ халқы ақ қайыңды жиі пайдаланғаны, егжей – тегжейін күнделікті қадағалап отырып , тұрмыста қолданғаны әрине жаңалық емес. Қазіргі таңда заман талабына сай өңделіп, қазақтың салтындағы жойылып бара жатқан дүниелердің қайта жаңғыруы.

6 слайд
Қайыңның ерекшелігі  Қайың – нәзіктік символы. Қазақ көркем мәтінінде нәзік, талдырмаш бола тұрса да берік, қайратты, иілгіш, майысқақ, жайқалған балғын, солқылдаған, жып-жылтыр дүниелерді қайыңға теңеу үйреншікті әрі стереотиптенген құбылыс.  Сондықтан қайыңның бір-біріне иіліп өсетіні қос ғашықтарды теңеуде, ақ пен қараның үйлесімімен алыстан әсем көрінетін болмысы балғын әдемілікті сипаттауда жиі қолданылады.

7 слайд
Пайдалану жолдары  Қайың жапырақтары, қайың шырыны, қайыңның қабығы мен қайың бүршігінің адам денсаулығына деген пайдасы толассыз. Қайыңның діңінен, бүршігінен және жапырағынан медицинада әр түрлі ауруларға қарсы дәрілер жасайды. Халық арасында да кең пайдаланады.  Қайыңның жапырағында С дәрумені болғандықтан дәруменді шырын дайындап тістің қызыл еті қабынғанда, демікпеге, ісінгенді басу үшін ішеді  Қайың жапырақтарынан жасалған сыпырғылар адам денсаулығына айтарлықтай пайдалы.  Кәдімгі қайың қабығын отқа жағып, оның түтінімен етті ыстайды. Ысталған ет  жақсы сақталады, дәмді әрі жұмсақ болады

8 слайд
 Қайыңнан бөлінген шырынның шипалық қасиеті қазақ балгерлеріне ертеден белгілі болған. Кезінде оны басы айналып, көзі қарауытқан қаны аз адамдарға қан толтыру үшін берген. Тамақты сіңдіріп, ауруларға дәрі есебінде қайыңның сөлін ішкізген. Қазақ балгерлері ысталып, исі кеткен торсықтарды қайың ағашының діңіне жапсыра іліп, көктем кезінде торсық - торсық сөл жинап алатын болған.

9 слайд
 Ол өте жұмсақ, әрі терең әсер береді, теріні жақсы тазартады, ағзадан қоқыстарды шығарады, бүйректі сауықтырады және көңіл-күйді көтереді. Қайың сыпыртқысы астматиктер мен темекі шегушілер үшін орын алғысыз. Осындай сыпыртқыны қолданып, моншаға түскеннен кейін ұсақ ауатамырларды кеңейтеді, қақырық түседі, өкпенің желдетілуі жақсарады.

10 слайд
Қайыңнан жасалған бұйымдар

11 слайд

12 слайд
Табиғатты қорғау  Қайың ағашы біздің еліміздің солтүстік орман алқаптарында жайқалып өсіп жатыр. Солтүстік ормандарына қайың ағашы көрік береді. Осы қайың ағашын қорғау жас жеткіншектердің міндеті деп айтар едім. Көктем мезгілінде адамдар ағаш отырғызу арқылы табиғатқа қамқорлық жасайтыны, жақсы істерді орындап, өз қолымыздан Табиғат-Анаға көмек көрсету біздердің міндетіміз деп санаймын.