Ғылыми жоба "Бақыт деген не?"

1 слайд
Ғылыми жобаның тақырыбы: Орындаған: « » сынып оқушысы ……………………… .. Жетекшісі: мұғалімі ........................................ «Бақыт деген не?»

2 слайд
«Бақыт тілеймін!» немесе «Бақытты болыңыздар!» деген құттықтау сөздері бар ашық хаттарды жиі көреміз. Мен осы сөздердің мағынасын онша түсіне қоймайтынмын, бірақ бұл сөздер маған қатты ұнайды, «бақыт» деген сөзде қандай да бір керемет құпия сыр бар екендігін сезетінмін. Мен өзім: бақыт- отбасында не болмаса достарыңның арасында,ы жағымды жақтар деп ойлайтынмын.

3 слайд
• Анашымның туған күніне арнаған ашық хатымда «Бақытты болыңыз!» деп жазып қоятынмын. Анам менің құттықтауымды көре сала, сәл ғана жымиып: «Бақытым менің!» деп айналып толғанатын. Осыдан кейін мен қатты ойға баттым.

4 слайд
• «Бақыт» деген сөздің мағынасы не? Бұл сөз қайдан пайда болған? Өзімнен үлкен адамдарға да осы сұрақты жиі қойдым. Одан кейін осы сұрақты сыныптас құрбыларыма қойдым. • «Бақыт» сөзінің мағынасы не екен?

5 слайд
Мақсаты: • «Бақыт» сөзінің мағынасын оқып үйрену.

6 слайд
Зерттеу нысаны: «Бақыт» сөзінің мәні мен мағынасы. ........... сынып оқушыларының және ересек адамдардың осы сөзді қалай түсінетіндігі.

7 слайд
Жобаның міндеттері: Сауалнама жүргізу; ...... «....» сынып оқушыларының «бақыт» деген сөзді қалай түсінетіндігі жөнінде алынған мәліметтерге талдау; «бақыт» сөзінің этимологиясын сөздіктерден қарау; «бақыт» сөзін орфоэпиялық сөздіктен қарау; Қорытынды жасау. Зерттеу әдістері : сауалнама алу, арнайы әдебиеттерді оқу, нәтижелерге талдаулар жасау. Тұжырым: «Бақыт» сөзінің мәні мен мағынасын .... «....» сынып оқушылары мен ересектер түсіне алады, алайда бұл сөздің қайдан шыққандығын түсіндіре алмайды.

8 слайд
Зерттеу - Мен өзімнің зерттеуімді анам мен әжемнен сұраудан бастадым. Мен оларға «Бақыт деген не?» деген сұрақ қойдым. Анам былай деді: « Бақыт дегеніміз арайлы күн, аспан, жап-жасыл ағаштар, алқызыл гүлдер, айналаңда әндететін құстар, олардың маңында асыр салып ойнаған балалар ». Әжем былай деп жауап берді: «Бақыт дегеніміз жақсы көру» ,- деді. Мен сыныптастарымның арасында да осындай сауалнама жүргіздім. Сыныбымда мені қосқанда 20 оқушы бар. Барлық оқушыларға «Бақыт деген не?» деген сөз жазылған қағазды таратып бердім. Сауалнама құпия түрде алынды. Құрбыларымның жауабын мына кестеге түсірдім.

9 слайд
......«.......» сынып оқушыларының «Бақыт деген не?» сұрағына жазған жауаптары. № Оқушы аты Сұраққа жауабы: 1 Инабат Бақыт дегенім бұл барлығы жақсы, он екі мүшеңнің саулығы деген сөз. 2 Нұрай Бақыт – бұл қуаныш. 3 Ислам Бақыт –адамның қуанышты сәттері. 4 Аружан Бақыт – бұл көңілді жүру, қуаныш 5 Мирас Бақыт – бұл барлық адамдардың көңілді жүруі. 6 Аяулым Бақыт-бұл жақсы оқу. 7 Айжан Бақыт – бұл сенде барлығының жақсы болуы. 8 Дильназ Бақыт-сенің істеріңнің оңға басуы. 9 Жанель Бақыт –адамның қуанышы мен ойнап күлуі. 10 Асанәлі Бақыт – ол барлығы өте жақсы.Өзімнің сыныптастарымның жауаптары бойынша қорытынды: 7 оқушы «бақыт» сөзін қуаныш деп түсінеді. Қалған 3 оқушы бақытты сәттілікпен байланыстырады (барлығы жақсы болған кезде бақытты боласың). Мен өзімнің сауалнамамды әрі қарай жалғастырдым. Мен 9 туысқан адамнан сауалнама алдым.

10 слайд
Кесте 2. Ересектердің «Бақыт деген не?» сұрағына жазған жауаптары. № Туыстық деңгейі Сұрақтарға жауабы 1 Анам   Бақыт –бұл қуаныш, адамның үнемі қуанып жүруі. Бақытсыз адам өмір сүре алмайды. 2 Әкем   Бақыт – адамның өте жиі қуануы. Онсыз адам өмір сүре алмайды. 3 Әжем   Бақыт – сені біреу жақсы көруі, сен біреуді жақсы көруің. 4 Атам Бақыт – бұл бақыт және махаббат. 5 Үлкен ағам Бақыт – бұл барлық адамның денінің саулығы. 6 Екінші ағам Жер жүзіндегі барлық жақсылықтың атауы. Өйткені біз сүйе білеміз. 7 Ағам Бақыт –бұл қуаныш, бақытсыз адам өмір сүре алмайды. 8 Әпкем Бақыт – бұл бақыт және махаббат, адамның бақытты өмір сүруі.

11 слайд
Ересектердің сауалнамаға берген жауаптарын талқылай келе 4 адам «бақыт» сөзін «қуаныш» сөзімен байланыстырған. Менің туысқан ағатайым бақытты адамдардың денсаулығы деп түсіндіреді. Мен 5 ересек адамның: әжем, атам, 2 ағам, әпкелерім «бақыт» деген сөзді махаббатпен байланыстыра отырып, бақытсыз адам өмір сүре алмас еді деп түсіндіреді.

12 слайд
.... «......» сынып оқушылары мен ересек адамдардың «бақыт» туралы жазған сауалнамаға жауаптары бойынша қорытынды: «бақыт» деген сөзді «қуаныш» деп түсіндіреді.

13 слайд
«Бақыт» сөзінің мағынасын жетік түсіну мақсатында мен түсіндірме сөздікті пайдаландым. Түсіндірме сөздіктің .... бетінде « Бақыт-   Адамның тiлегiнiң оpындалып, қуанышқа кенелуi . Адамның табыс пен сәттілікке ұмтылу сезімі. Түсіндірме сөздіктің көмегіне жүгіну сауалнама жүргізген сыныптастарым мен ересек адамдардың жауаптарын талдаауыма көмектесті. Ересектер бақытты болу үшін ұмтылу қажет деген болатын. Адам өміріндегі қуанышты сәт – ол бақыт, бақытсыз адам өмір сүре алмайды деп дәлелдеген болатын. Яғни, «бақыт» сөзінің мағынасын керемет түсінгенмен оны бейнелеуде ешнәрсе айта алмайды. Сондықтан да мен этимологиялық сөздікке сүйендім.

14 слайд
«Бақыт» ұғымы сәтті тағдыр деген мағынада түсіндіріледі. Көбінесе «қайырымды тағдыр» деп те алады. Бақыт сөзі өзге халықтарда да «сәтті тағдыр» деген ұғыммен байланысты. Мысалы французша «бақыт» - Bonheur (bon және heur; латынның augurium - тағдыр сөзінен жасалған) немісшедегі «бақыт» Gluck жолы болу, орыс тіліндегі счастье – часть түбірінен, яғни бұл түбір тағдыр дегенді білдіреді. Яғни барлық тілдегі бақыт сөзінің астарында тағдыр деген мағына жатқандығын байқауға болады.

15 слайд
Этимологиялық сөздіктің арқасында мен «бақыт» сөзінің қайлай шыққандығын білдім. «Тағдыр» сөзі бақ, пешене, нәсіп деп түсіндіріліп, «бақыт» сөзі бақ+құт сөздерінің бірігуі арқылы жасалған екендігін оқыдым. Сонда ерте түрік сөздіктерінде «құт» сөзі де «бақыт» деген мағына береді. Қазақ тілінде «құт» молшылық, байлық деп түсіндірілсе, «бақыт» толық қанағаттану, арманына, тілегіне жету, қуану, шаттан деп түсіндіреді. Менің сыныптастарымның «Бақыт деген не?» деген сұраққа «Бақыт – бұл барлығы жақсы деген сөз, адам бақытты болғанда ғана қуанады, адамда барлығы жақсы болғанда ол бақытты» деп «бақыт» сөзін жақсы сөзімен байланыстырды.

16 слайд
Осы жобаны жазу барысында мен бақыт туралы көптеген мақал-мәтелдер, қанатты сөздер жинақтадым, бақыт туралы бата-тілектер жинақтадым.

17 слайд
1.«Әуелі құдай оңдасын, Аруақтарың қолдасын. Бақыт , дәулет, бас пен мал, Басыңа мәңгі орнасын! Бата-тілектер: 2. «Бақытты бол, малды бол, қатарыңның алды бол!» 3. «Бақыт қонып басыңа, Аулақ болсын ажалың. Бақытты бол, малды бол, Бақытыңа мастанып, Бола көрме қанды қол». 4. Бата дедеің маған, Бақ дарысын саған Дастарханна кетпесін Адал тапқан тағам!

18 слайд
Қанатты сөздер: Ер бақыты – ел қолында, Ел бақыты-Ерлер қолында.   Кім көп еңбек етсе, бақыт соған қонады. Қазақ халқының тұрмыс –тіршілігі малмен байланысты болғандықтан мал оның ең басты байлығы болған

19 слайд
1. .... «......» сынып оқушыларының арасында «бақыт» сөзінің мағынасын зерттеу барысында оқушылардың басым көпшілігі бақыт сөзін қуаныш деп түсінетіндігі байқалды. 2. Ал ересектер арасында «бақыт» сөзін қуанышпен, махаббатпен, мықты денсаулықпен түсіндіреді, тағы да бақытсыз өмір сүру мүмкінсіз екендігін айтады; 3. .... «......» сынып оқушыларының көпшілігі және ересек адамдар «Бақыт – бұл үлкен қуаныш» дейді. 4. .... «......» сыныбы және ересеектер арасындағы Зерттеу нәтижесі бойынша «бақыт» сөзінің мағынасын ашса да, ол сөздің қайдан шыққандығын түсіндіре алмады.

20 слайд
1. .... «......» сыныбы және ересектер арасында сауалнама жүргізу барысында мен «бақыт» сөзінің мағынасын аштым. 2. «бақыт» сөзінің қайдан шыққандығын білдім. 3. Түсіндірмен сөздіктен «бақыт» сөзінің қашан? қай уақытта қолданылатындығын үйрендім. 4. Зерттеу нәтижелерін өзімнің сыныптастарыма көрсеттім. 5. Зерттеуімнің нәтижелерін «қазақ тілі» сабағында да пайдалануға болады. 6. Алдағы уақытта «Бақыт» сөзінің қазақ әдебиетінде, мақал-мәтелдердегі қолданысы» туралы» зерттеу жүргізгім келеді. Зерттеу нәтижелері:

21 слайд
Назарларыңызға Рақмет!!!

22 слайд

23 слайд