#1 слайд
MS EXCEL ПРОГРАММАСЫН ӨМІРДЕ ҚОЛДАНУ Түркістан облысы Жетісай ауданы, №68 "Жібек жолы" жалпы білім беретін мектеп коммуналдық мемлекеттік мекемесі 8 «А» сынып оқушысы: Калдан Іңкәр Нурсултанқызы Ғылыми жұмыс жетекшісі: Кушенова Айсулу Қайратқызы

1 слайд

#2 слайд
КІРІСПЕ: ЗЕРТТЕУДІҢ ӨЗЕКТІЛІГІ МЕН МАҚСАТЫ Зерттеу жұмысының өзектілігі Қазіргі цифрландыру дәуірінде ақпараттық технологияларды меңгеру – заманауи адамның басты құзыреттіліктерінің бірі. Ақпарат көлемі экспоненциалды түрде өсіп жатқандықтан, оны жүйелеу, талдау және тиімді басқару қажеттілігі артуда. Microsoft Excel электрондық кестесі – осы міндеттерді шешудегі ең кең тараған және әмбебап құрал. Excel бағдарламасы тек есепшілер мен қаржыгерлер үшін ғана емес, сонымен қатар оқушылар, студенттер, үй шаруасын жүргізушілер және кез келген мамандық иелері үшін қажетті құралға айналды. Оны меңгеру цифрлық сауаттылықты арттыруға және адами ресурстарды үнемдеуге тікелей әсер етеді. Зерттеудің мақсаты Microsoft Excel электрондық кестесінің негізгі мүмкіндіктерін жан-жақты қарастырып, оның күнделікті өмірдегі және кәсіби қызметтегі деректерді өңдеу, есептеу және талдау процестеріндегі тиімді қолданылуын практикалық мысалдар арқылы көрсету. Зерттеудің міндеттері •MS Excel интерфейсі мен негізгі функцияларына теориялық шолу жасау. •Excel-дің үй шаруашылығын (бюджетті) жоспарлаудағы қолданысын талдау. •Excel-дегі формулалар, функциялар және диаграммаларды пайдалану әдістерін көрсету. •Деректерді сүзу, сұрыптау және шартты форматтау сияқты күрделі құралдардың тәжірибелік мәнін анықтау.•Зерттеу қорытындысы негізінде Excel-ді тиімді қолдану бойынша ұсыныстар әзірлеу.

2 слайд

#3 слайд
I БӨЛІМ: MS EXCEL ПРОГРАММАСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ Электрондық кестелердің пайда болу тарихы және дамуы 11970 ж. соңы Электрондық кестелердің тарихы бастау алды. Негізгі мақсат – бухгалтерлік есептеулерді автоматтандыру. 2 1979 ж. VisiCalc Алғашқы коммерциялық электрондық кесте. Apple II компьютерлерінің танымалдылығын арттыруға үлес қосты. 31983 ж. Lotus 1-2-3 IBM PC үшін стандартқа айналды. 4 1985 ж. Microsoft Excel Macintosh платформасында, кейін 1987 жылы Windows үшін шықты. Графикалық интерфейсі мен қуатты функцияларымен ерекшеленді. 51990 ж. ортасы Excel нарықтағы жетекші электрондық кесте ретінде мойындалып, Microsoft Office пакетінің ажырамас бөлігіне айналды.

3 слайд

#4 слайд
MS EXCEL-ДІҢ НЕГІЗГІ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ИНТЕРФЕЙСІ Жұмыс кітабы, парағы, ұяшықтар Жұмыс кітабы: Excel-дегі негізгі файлдық бірлік, бір немесе бірнеше жұмыс парақтарынан тұрады. Жұмыс парағы: Деректер енгізілетін негізгі аймақ. Әр парақ шамамен 1 миллионнан астам жолдар мен 16 мыңнан астам бағандардан тұрады. Ұяшық: Жол мен бағанның қиылысуы. Мәліметтерді сақтауға арналған ең кіші бірлік. Әр ұяшықтың өзінің мекенжайы бар (мысалы, A1, B5). Диапазон: Бір немесе бірнеше ұяшықтардан құралған тіктөртбұрышты аймақ (мысалы, A1:C5). Формулалар жолы және мәліметтерді енгізу Формулалар жолы: Белсенді ұяшықтағы мәліметті немесе формуланы көрсетеді. Формула болса, нәтиже парақта көрсетіледі, ал формуланы осы жолда көруге және өңдеуге болады. Мәліметтерді енгізу: Ұяшықтарға мәтін, сандар және формулалар енгізіледі. Формула әрқашан "=" белгісінен басталады.

4 слайд

#5 слайд
MS EXCEL-ДЕГІ НЕГІЗГІ ФУНКЦИЯЛАР МЕН ОПЕРАТОРЛАР Формулалар Excel-дің басты ерекшелігі болып табылады. Формулалар математикалық операторларды және арнайы функцияларды қолданады. Арифметикалық Операторлар + (қосу) - (азайту) * (көбейту) / (бөлу) ^ (дәрежелеу) Салыстыру Операторлары < (кіші) > (үлкен) = (тең) <= (кіші немесе тең) >= (үлкен немесе тең) <> (тең емес) Жиі Қолданылатын Функциялар =СУММ (SUM): Берілген ауқымдағы сандарды қосады. =СРЗНАЧ (AVERAGE): Ауқымдағы сандардың орташа мәнін табады. =МИН (MIN) / =МАКС (MAX): Ауқымдағы ең кіші/үлкен мәнді анықтайды. =ЕСЛИ (IF): Логикалық шартты тексереді.

5 слайд

#6 слайд
EXCEL-ДІҢ БАСҚА ҚОЛДАНБАЛЫ БАҒДАРЛАМАЛАРМЕН ИНТЕГРАЦИЯСЫ MS Excel-дің әмбебаптығы тек өзінің ішкі мүмкіндіктерімен ғана емес, сонымен қатар Microsoft Office пакетінің басқа да бағдарламаларымен және сыртқы деректер көздерімен тығыз интеграциясымен анықталады. MS Word-пен интеграция Excel кестелері мен диаграммаларын Word құжаттарына тікелей қоюға болады. Деректерді байланыстыру арқылы Excel- дегі өзгерістер Word-та автоматты түрде жаңартылып отырады. Бұл есеп беру және құжаттама жасау процестерін жеңілдетеді. MS PowerPoint-пен интеграция Презентациялар жасау кезінде Excel-дегі графикалық талдау нәтижелері (диаграммалар, графиктер) PowerPoint слайдтарына тез ауыстырылып, ақпаратты көрнекі түрде жеткізуге мүмкіндік береді. Сыртқы деректермен жұмыс Excel бағдарламасы сыртқы деректер базаларынан (мысалы, Access, SQL) және веб-сайттардан деректерді импорттауға мүмкіндік береді. Бұл үлкен деректер көлемдерімен жұмыс істеу үшін өте маңызды. CSV/TXT файлдарымен жұмыс Excel әртүрлі ақпараттық жүйелер мен бағдарламалардан экспортталған деректерді (CSV немесе TXT форматында) оңай оқып, өңдей алады.

6 слайд

#7 слайд
II БӨЛІМ: MS EXCEL-ДІҢ ТӘЖІРИБЕЛІК ҚОЛДАНЫЛУ САЛАЛАРЫ Күнделікті өмірде қолдану: Жеке қаржыны басқару (үй бюджеті) Кірістер мен шығыстарды есепке алу және талдау Жеке қаржы кестесі әдетте келесі бағандардан тұрады: Күні, Категориясы, Сипаттамасы, Кіріс (тенге), Шығыс (тенге) . Талдау: СУММЕСЛИ (SUMIF) функциясы арқылы белгілі бір категория бойынша (мысалы, "Азық-түлік" немесе "Коммуналдық төлемдер") жалпы шығысты есептеуге болады. Бұл ең көп ақша қайда жұмсалатынын анықтауға көмектеседі. Қарапайым қаржылық жоспар құру Мақсатқа жетуді бақылау: Қажетті соманы және жинақталған соманы енгізіп, пайыздық орындалуын есептеу ( Жинақталған сома / Мақсат сомасы * 100 ). "Егер" функциясын қолдану: ЕСЛИ (IF) функциясы арқылы белгілі бір шығыс лимиті асып кеткенін автоматты түрде тексеруге және ескерту беруге болады.

7 слайд

#8 слайд
БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДА ЖӘНЕ КӘСІБИ ҚЫЗМЕТТЕ ҚОЛДАНУ Оқу үлгерімін бақылау Мұғалімдер мен студенттер үшін Excel үлгерімді бақылаудың тиімді құралы. Бағаларды тіркеу, СРЗНАЧ (AVERAGE) функциясы арқылы орташа баллды есептеу және РАНГ (RANK) функциясымен оқушыларды рейтингтеу мүмкіндігі бар. Деректерді визуализациялау Excel-дің ең үлкен артықшылықтарының бірі — сандық деректерді көрнекі графикалық формаға ауыстыру. Дөңгелек диаграмма (Круговая) жалпы сомадағы әр бөліктің үлесін, ал бағандық диаграмма (Столбчатая) уақыт өте келегі өзгерістерді көрсетеді. Қызметкерлер кестесін есепке алу Кәсіпорындарда кадрлық есепті жүргізуде Excel таптырмайтын құрал. Жұмыс кестелерін құру, уақыт функциялары арқылы жұмыс сағатын есептеу және жалақыны есептеуге дайындық жеңілдейді. Есеп берулер мен талдау Бизнестің табыстылығын бағалау үшін тұрақты есеп беру және статистикалық талдау қажет. Сатуды талдау, қорларды басқару (ВПР/VLOOKUP функциясы арқылы) және диаграммалар арқылы нәтижелерді көрнекі түрде ұсынуға болады.

8 слайд

#9 слайд
III БӨЛІМ: EXCEL-ДЕГІ КҮРДЕЛІ ҚҰРАЛДАРДЫ ҚОЛДАНУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Ақпаратты сұрыптау және сүзу Деректердің үлкен массивімен жұмыс істегенде, қажетті ақпаратты тез табу және оны белгілі бір реттілікке келтіру өте маңызды. Сұрыптау (Сортировка) деректерді белгілі бір баған бойынша реттейді, ал сүзу (Фильтрация) тек белгілі бір шарттарға сәйкес келетін деректерді көрсетеді. Шартты форматтауды пайдалану Бұл құрал деректерді визуалды түрде талдауға көмектеседі, мәліметтерді арнайы шарттарға байланысты автоматты түрде бояу немесе форматтау арқылы ерекшелендіреді. Мысалы, оқушының бағасы "3"-тен төмен болса, ұяшықты қызыл түске бояу арқылы үлгерімі төмен оқушыларды лезде анықтауға болады. Деректерді талдау құралдары (Жиынтық кестелер) Үлкен көлемдегі деректерді жылдам қорытындылау және талдау үшін Жиынтық кестелер (Pivot Tables) – Excel-дің ең қуатты құралы. Ол үлкен деректер массивін қысқаша, жинақталған және динамикалық кестеге айналдырады, пайдаланушыға бастапқы деректерді өзгертпей, оларды әртүрлі бұрыштан талдауға мүмкіндік береді.

9 слайд

#10 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ: ТИІМДІЛІК ЖӘНЕ БОЛАШАҚ БАҒЫТТАР Тиімділік және уақытты үнемдеу Excel-дің күнделікті және кәсіби қолданылуының негізгі нәтижесі – еңбек өнімділігін арттыру және уақытты үнемдеу. Қолмен орындалатын есептеулерден айырмашылығы, Excel-дегі формулалар мен функциялар қайталанатын міндеттерді қатесіз орындайды. Деректерді бір рет енгізгеннен кейін, формуланы көшіру арқылы мыңдаған есептеуді лезде жүргізуге болады. Шешім қабылдауды жеңілдету Excel-дегі талдау құралдары (Жиынтық кестелер, диаграммалар) деректерді тез өңдеу арқылы басшылыққа нақты және негізделген шешім қабылдау үшін уақтылы ақпарат береді. Күрделі және тұрақты орындалатын операцияларды Макростар (VBA) арқылы автоматтандыруға болады. Ұсыныстар мен болашақ бағыттар Білім беру саласына: Жалпы білім беретін мекемелерде Excel-дің практикалық қолданылуына баса назар аударатын арнайы курстар енгізу. Кәсіби ортаға: Ұйымдарға қызметкерлердің Жиынтық кестелер және Power Query сияқты күрделі талдау құралдарын меңгеруі үшін тұрақты түрде оқытулар өткізу. Зерттеудің болашақ бағыты: Excel-дің VBA (макростар) арқылы автоматтандыру мүмкіндіктерін немесе Excel-ді бұлттық сервистермен (Google Sheets) салыстыру.

10 слайд