#1 слайд
Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлігі Қарағанды облыстық денсаулық сақтау басқармасы Қарағанды облыстық жоғары мейіргерлік колледжі Пән: Фармакология, фармакотерапия. Мамандығы «Мейіргерлік ісі» , «Емдеу ісі» Тақырыбы: Жалпы рецептура Оқытушы: Беспаева Ш.А.

1 слайд

#2 слайд
ЖАЛПЫ РЕЦЕПТУРАҒА КІРІСПЕ Жалпы рецептура - дәрілердің рецепте жазылу ережелері мен дайындалу және қабылдау тәсілдерін оқытатын дәрі тану ғылымының бір бөлімі.

2 слайд

#3 слайд
Дәрілік түр, дәрі-дәрмек, дәрілік зат Дәрілік түр - қажетті емдеу немесе алдын алу үшін дәріні қолдануға ыңғайлы етіп беретін турді айтады. Консистенциясына қарай: қатты, жүмсақ, сүйық деп ажыратылады. Дәрі-дәрмек - фармакологиялық комитеттің рүқсатымен әртүрлі аурулар мен патологиялық жағдайларды емдеу және алдын алу үшін қолданылатын бір немесе бірнеше дәрілік заттардың қоспасы. Дәрілік зат - дәрі-дәрмек ретінде қолданылатын жекелеген химиялық қосылыс. Дәрілік шикізат - өсімдіктерден, жануарлардан, микробтардан немесе минералдардан алынған дәрілік зат.

3 слайд

#4 слайд
 Мемлекеттік фармакопея  Дәрілердің қауіпсіздігі мен сапасы мемлекеттік стандарттар мен ережелердің арнайы жиынтығы болып табылатын заңды күші бар Мемлекеттік фармакопеямен (МФ) реттелінеді.  Қазіргі фармакопеяның басылымдары МФ X және МФ XI (1 және 2 том). Фармакопеяда дәрілік заттар мен препараттардың физикалық және химиялық қасиеттері, өзі екендігін анықтайтын физико- химиялық, химиялық, фармакологиялық және биологиялық әдістер, ересектер мен балалар үшін улы («А» тізімі) және күшті («Б» тізімі) әсер ететін дәрілік заттардың жоғары реттік және тәуліктік мөлшері көрсетілген кестесі берілген.

4 слайд

#5 слайд
«А»- тізімге жататын уыттылығы жоғары, белгіленуі, қолдану тәсілі, дозалануы, сақталуы ерекше сактықпен қадағаланатын дәрілер кіреді. Сонымен қатар бул тізімге нашақорлық тудыратын дәрілер жатады. «Б»- тізімге жататын дәрілерді қолдану, белгілеу, дозалау тәсілі сақтықпен қадағаланады, өйткені дәрігердің бақылауынсыз қолданған жағдайда, әртүрлі жағымсыз әсерлер туғызып, дертті асқындыруы мүмкін. Лекарственные препараты

5 слайд

#6 слайд
 Дәріханалар мен ауруханаларда «А» және «Б» тізіміндегі дәрілердің сақталуы мен босатылуы ДСМ бекіткен арнайы нүсқауы бойынша жүргізіледі.  Бүл дәрілер басқа дәрілерден айырмашылығы бөлек сейфте немесе арнайы шкафта сақталып, есігінің ішкі бетіне «А» (улар - Vеnеnа), «Б» (күшті әсер ететін - Негоіса) деп көрсетіледі.  Рецепті жазу және босату Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі бекіткен 26.01.2015 ж . шыққан №32 бұйрық « Қүрамында наркотикалық , психотропты және оның прекурсорлары жоқ дәрілерге рецепт жазу және оларды дәріханадан босату ережесі туралы » ережесі бойынша жазылады .

6 слайд

#7 слайд
Рецепт - дәрігердің, фельдшердің немесе акушердің дәрінің бір реттік мөлшері мен саны, оны қолдану тәсілі көрсетілген, арнайы дәрілік қалыпта дәрі-дәрмекті босатутуралы дәріханаға (провизорға, фармацевтке) жазған жазбаша сүранысы. Рецепт Құжат Медициналық Заңды Қ аржылық (тегін немесе жеңілдікпен босату үшін) мәні бар.Рецепт

7 слайд

#8 слайд
"Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама нысандарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы. Денсаулық сақтау үйымдарындағы медициналық қызметкерлер рецепті осы Ереженің 1-ші қосымшасындағы үлгі бойынша бланкта көрсетілген медициналық көрсеткіштеріне сәйкес жазады. Рецепт жазған медициналық қызметкердің қолы және жеке мөрімен куәландырады.

8 слайд

#9 слайд
 Кейбір категориядағы науқастарға дәрі- дәрмектерді тегін немесе жеңілдікпен босату үшін рецепт бланкте Ереженің 2-ші қосымшадағы үлгісіне сәйкес жазылады.  Дәрі-дәрмектерді тегін немесе жеңілдікпен босату үшін қосымша сол емдеу мекемесінің бас дәрігерінің қолы мен жеке мөрімен куәландырылады. Фельдшер- акушерлік бекет (ФАБ) дәрі-дәрмектерді тегін немесе жеңілдікпен босату үшін сол фельдшер- акушерлік бекет меңгерушісінің қолы мен мөрі қойылады.

9 слайд

#10 слайд
 ҚР рұқсат етілмеген және тіркелмеген дәрі- дәрмектерге рецепт жазылмайды.  Рецепте науқастың жасы мен дәрілік заттың құрамына кіретін ингридиенттердің әсер ету сипаты ескеріледі.  Тегін және жеңілдікпен босатылатын дәрі- дәрмектерге жазылатын рецептің мазмұны мен нөмірі науқастың амбулаториялық картасына жазылады. Ереженің 3-ші қосымшасына сәйкес рецепт бланкілерін арнайы есепке алу кітабына тіркейді.

10 слайд

#11 слайд
 Рецепт түсінікті, анық, барлық бағандары міндетті түрде толық толтырылып, латын тілінде жазылады. Рецепті түзетуге рұқсат етілмейді.  Ереженің 4-ші қосымшасына сәйкес рецепте негізгі қысқартуларды қолданып жазуға руқсат етіледі.  Дәрілік заттың қолдану тәсілі, оны қабылдау жиілігі, мөлшері мен ұзақтығы мемлекеттік немесе ұлтаралық қатынас тілінде жазылады. Жалпы көрсеткішпен («Белгілі», «Ішке», «Сыртқа») жазуға болмайды.

11 слайд

#12 слайд
 Денсаулық сақтау ұйымдарында стационарлық көмек (ингаляциялық наркозға арналған дәрілерге, миорелаксанттарға және т.б.) беруде қолданылатын дәрі- дәрмекке рецепт жазуға рұқсат етілмейді.  Тегін немесе жеңілдікті негізде дәрілік заттарды алуға бір рецептуралық бланкте құрамында туынды 8-оксихинолин, гормоналды стероидтар, клонидин, анаболикалық стероидтар, кодеин, тропикамид, циклопентолат, трамадол, буторфанол бар дәрілік заттардың бір атауы көрсетіледі.  Рецептің жарамды мерзімі он күнге дейін.

12 слайд

#13 слайд
 Ал қалған дәрілік заттардың – кемінде екі атауы көрсетіледі.  Дәрілік заттарға, соның ішінде тегін және жеңілдікті шартта өткізілетін репцетілер 1 ай ішінде жарамды.  Науқастарға жазылған дәрілік препараттың саны емдеу курсының есебінен, ал тұрақты (ұзақ) емделуге мұқтаж адамдарға үш ай есебінен көрсетіледі.  Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау ұйымдарында жазылған дәрілік заттарға рецептілер республиканың барлық аумағында жарамды, дәрілік заттарды тегін және жеңілдікпен босатуға рецептілерді қоспағанда республиканың (аудан, қала, облыс) әкімшілік-аумақтық бірлігінде жарамды.

13 слайд

#14 слайд
 Жоғарыда көрсетілген талаптар орындалмаған жағдайда немесе құрамында сиымсыз компоненттері бар дәрілерге жазылған рецепт жарамсыз деп есептелінеді.  Жарамсыз рецептерге « Рецепт жарамсыз » деген штамп басылып , ереженің 5- ші қосымшасына сәйкес дұрыс жазылмаған рецептерді тіркейтін арнайы журналға тіркеледі .  Рецептерді жою үшін құрамына ұйым жетекшісі мен дәріхананың материалдық жауапты қызметкерінен тұратын арнайы комиссия құрылады. Комиссия рецептерді жою туралы акт жазылып, онда жойылған рецептердің саны сөзбен көрсетіледі.

14 слайд

#15 слайд
 Дәрілік заттарды рецептімен босатуға жатқызу қағидаларын бекіту туралы  Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 28 сәуірдегі № 288 бұйрығы.  Рецептілерді жазу, есепке алу және сақтау қағидаларын бекіту туралы  Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрінің 2015 жылғы 22 мамырдағы № 373 бұйрығы.

15 слайд

#16 слайд
Негізгі рецетуралық қысқартулар

16 слайд

#17 слайд
Қысқартулар Толық жазылуы Аудармасы аа ana бойынша, тең бөлінген ас. acid . acidum қышқыл amp . ampulla ампула aq aqua су aq destill aqua destillata тазартылған су but . butyrum май (қатты) со m р ., cps. compositus (a,um) күрделі D . Da ( Detur , Dentur ) Бер. Берілетін болсын. Осылар берілетін болсын D . S . Da , Signa Бер, белгіле. D . S . Detur , Signetur Берілетін, белгіленетін болсын. D . t . d . Da ( Dentur ) tales doses Осындай дозаларды бер (берілетін болсын) dil . dilutus Ерітілген div . in p . aeq divide in partes aequales тең бөліктерге бөл Emuls . Emulsum эмульсия extr . extractum сығынды, сорып алынған f fiat ( fiant ) түзілетін болсын (түзілсін) gtt gutta , guttae тамшы, тамшылар inf . infusum тұнба in amp. In ampullis ампулаларда in tabl. in tab(u)lettis Таблеткаларда lin . linimentum сұйық жақпа май Liq . liquor Сұйықтық m. pil, massa pilularum пилюльдік масса M. Misce, Misceatur Араластыр. Араластырылатын болсын.

17 слайд

#18 слайд
Қысқартулар Толық жазылуы Аудармасы N . numero Санмен ol - oleum май (сұйық) past . pasta паста pil . Pilula пилюля p . aeq . partes aequales тең бөліктер simpl. simplex Қарапайым pulv. pulvis Ұнтақ q . s . quantum satis қанша қажет етілсе, қанша керек г., rad . radix Тамыр Rp .: Recipe ал Rep . Repetc . Repetatur Қайтала. Қайталанатын болсын rhiz . rhizoma сала тамыр S . Signa , Signetur Белгіле. Белгіленетін болсын Scm semen Ұрық sir. sirupus Шырын sol. solutio Ерітінді ppt., praec. praecipitatus Тұнған supp . suppositorium Балауыз tabl . tab ( u ) letta таблетка t-ra, tinct tinctura Тұнба ung. ungventum жақпа май Dec. Decoctum Қайнатпа vitr . vitrum шыны ыдыс

18 слайд

#19 слайд
Рецептің құрылысы  Рецепте - рецептің жазылған күні (күні, айы, жылы); науқастың тегі, аты-жөні; дәрігердің тегі, аты-жөні көрсетіледі. Рецепте дәрігердің фармацевтке жазған үндеуі латын тілінде R есіре: ( R р.:), яғни «Ал»: сөзімен басталып, дәрілік түрдің атауы, дәрілік заттың атауы мен оның мөлшері ілік септігінің жекеше түрінде (кейде табыс септігінде) жазылады.  Егер науқастың жағдайы ауыр болса және тез арада дәрілік көмек көрсету қажет болса, онда дәрігер рецептің жоғарғы оң бұрышына «Сі t о!»,« St а t і m !», « C і t і ss і m е!»(тез!, өте тез!, жылдам!) белгісін қояды. Мұндай рецептер бойынша дәрі-дәрмектер тез дайындалып, кезектен тыс босатылады.

19 слайд

#20 слайд
Дәрілік заттардың мөлшері ондық өлшеу жүйесіндегі цифрлармен граммда керсетіледі:  1,0-1 грамм немесе 1000 мг  0,1-1 дециграмм немесе 100 мг  0,01 - 1 сантиграмм немесе 10 мг  0,001 - 1 миллиграмм  0,0001 - 1 дицимиллиграмм немесе 0,1 мг  0,00001 - 1 сантимиллиграмм немесе 0,01 мг  0,000001 - 1 микрограмм немесе 0,001 мг  Сұйық дәрілік заттар миллилитрде, граммда немесе тамшыда көрсетіледі. Тамшыларды рим санымен ( gts .) мысалы gts . V (бес тамшы) деп белгіленеді.

20 слайд

#21 слайд
 Соңынан D.S. (Босат. Белгіле.) сезімен латын б ө лімі аяқталып, сигнатурасы мемлекеттік немесе ұ лтаралық қатынас тілінде (науқастың түсінікті тілінде) жазылад ы :  1) мөлшерін (1 ұнтақтан, 1 таблеткадан, 1 ас қасықтан, 20 тамшыдан және т.б.)  2) дәрі-дәрмектерді қабылдау уақытын (күніне неше рет, тамақтан бұрын, тамақтан соң, тамақ үстінде, түнде және т.б.)  3) препараттың қабылдау тәсілі (күре тамырға, тері астына баяулатып және т.б.)  Науқасқа рецепті бермес бұрын дәрігердің қолы мен мөрі қойылуы тиіс.

21 слайд

#22 слайд
ДӘРІЛІК ТҮРЛЕРДІҢ ЖАЗЫЛУ ЕРЕЖЕЛЕРІ Қатты Сұйық Жұмсақ

22 слайд

#23 слайд
Қатты дәрілік түрлер Таблеткалар Драже Пилюлдер Пастилкалар Карамелдер Пленкалар Капсулалар Гранулалар Ұнтақтар

23 слайд

#24 слайд
Сұйық дәрілік түрлер Жаңа галенді препараттар Әртүрлі дәрілік түрлер Тұндырмалар Аэрозольдер Сығындылар Медициналык майлар Микстуралар Линименттер Сұйық органопрепараттарТұнбалар мен Қайнатпалар Дәрілік сироптар Инъекцияға егуге арналған дәрілік түрлер Ерітінділер Шырыштар Сыртқы тәнге арналған ерітінділер Суспензиялар Ішуге арналған ерітінділер Эмульсиялар

24 слайд

#25 слайд
Жұмсақ дәрілік түрлер Жағылмалар Суппозиторийлер Гельдер Пасталар Кремдер Жапсырмалар

25 слайд

#26 слайд
Қатты дәрілік түрлер Таблеткалар Таблеткалар деп дәрілік зат пен қосымша заттарды нығыздау тәсілімен алынатын , ішке қо лд анылатын мөлшерге бөлінген қатты дәрілік түр . Олардың кейбір түрлерін сыртқа ( алдын ала еріткеннен кейін ) қолданады . Таблеткалар ыңғайлы дәрілік түр болып табылады : олар үзақ мерзім сақталып , препараттардың жағымсыз дәмін жасыратын портативті қасиеті бар . Таблеткаларды фармацевтикалық өндірістерде арнайы машиналардың көмегімен дайындайды . Құрамы Дәрілік зат Қосымша заттар - қант - крахмал, какао, - натрий гидрокарбонаты - желатин ерітіндісі - Натрия хлориді - Кальций сульфаті және т . б .Орташа салмағы 0,5 грамм

26 слайд

#27 слайд
Таблеткалардағы дәрілік заттарға рецепт жазғанда жазылымнын екі түрін қолдануға болады.  1 -ші нұсқа  Reci р e : Digoxini 0,00025  Da tales doses Numero 12 in tab uletis  Signa : 1 таблеткадан күніне 2 рет. # # #  2- ші нұсқа  Rp.: Digoxini 0,00025  D.t.d. N. 12 in tab.  S. 1 таблеткадан күніне 2 рет. # # #

27 слайд

#28 слайд
Драже – Dragee Драже - дәрілік және қосымша заттарды қант түйіршіктерінде бірнеше қайталап қабаттау жолымен алынатын, ішке қолдан...

28 слайд