#1 слайд
Жарық дифракциясы және оны орта мектепте оқытудың әдістемесі КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

1 слайд

#2 слайд
Дифракция құбылыстарын зерттеудің маңыздылығы оқушының санасында дискреттілік пен үздіксіздік бірлігінің бейнесін қалыптастыру қажеттілігімен анықталады. Әр түрлі физикалық табиғаттың тербелістері мен толқындарын зерттеу кезінде ұғымдар мен терминдерге  ұқсас құбылыстарды талдауға деген көзқарастың біртұтастығын көрсету қажет, бұл оқушылардың кең жалпылау жасау және білімді құбылыстардың бір саласынан басқаларына беру қабілетін дамытуға ықпал етеді.

2 слайд

#3 слайд
Дифракция құбылыстарын зерттеудің мақсаты: •"дифракция" толқындық құбылысын зерттеу, оның жарыққа тән екендігіне сендіру; студенттерді дифракциялық тордың көмегімен жарық толқынының ұзындығын өлшеу әдістерінің бірімен таныстыру; •дифракциялық суретті сапалы және сандық сипаттау дағдыларын дамыту, негізгі материалды бөлу дағдылары, осы материалды ұсыну; ақыл-ойды дамыту, фактілерді салыстыру және жалпылау дағдылары; •қызықты ақпаратты қолдана отырып, физиканы оқуға деген ынтаны дамыту; қарым-қатынас дағдыларын дамыту; сыныптастарын тыңдай білу. Орта мектеп физикасы курсында дифракция құбылысын зерттеудің міндеттері: жарықтың тік сызықты таралуы (геометриялық оптика) заңдарының қолданылу шекарасын анықтау; болашақта студенттерде электромагниттік сәулеленудің, зат пен материяның корпускулярлық-толқындық дуализмі туралы нақты түсінік қалыптастыру үшін жарықтың толқындық қасиеттерінің бар екендігінің дәлелі.

3 слайд

#4 слайд
МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ.................................................................................................................... 1 Жарық дифракциясы............................................................................................ 1.1 Дифракция құбылысының сипаттамасы......................................................... 1.2 Дифракцияның күнделікті мысалдары............................................................ 1.3 Дифракция құбылысы................................................................................... 2 Жарық дифракциясын орта мектепте оқыту әдістемесі................................. 2.1 Дифракция құбылысын зерттеудің дәстүрлі тәсілдерін ғылыми әдістемелік зерттеулерге талдамалық шолу....................................................... 2.2 Дифракция құбылысын зерделеу кезінде эксперименттерді қолдана отырып сабақтарды ұйымдастыру әдістемесі..................................................... 2.3 Дифракция есептерін шешу әдістері............................................................. 2.4 Жарық дифракциясы құбылысын зерттеуде сабақтарды ұйымдастыру әдістемесі................................................................................................................ 3 Дифракция құбылысын зерттеуде технологияларды қолдану....................... 3.1 Дифракция құбылысын зерттеуде ДК қолдану............................................ 3.2 Дифракция құбылысын зерттеуде аудиовизуалды технологияларды қолдану мүмкіндіктері.......................................................................................... ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................... ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР........................................................................

4 слайд

#5 слайд
Дифракцияның пайда болуының негізгі шарты-кедергі мен жарықтың бастапқы көзі. Кедергінің ұзындығы толқын ұзындығынан аспауы керек. Әйтпесе, толқын жай таралады немесе тек жақын жерде байқалады. Дифракцияның пайда болуының негізгі шарты-кедергі мен жарықтың бастапқы көзі. Кедергінің ұзындығы толқын ұзындығынан аспауы керек. Әйтпесе, толқын жай таралады немесе тек жақын жерде байқалады. Аспандағы кемпірқосақ немесе судағы май дақтары табиғи жағдайда кедергінің жарық толқынының сынуының мысалы болып табылады. Егер сіз жалынның жалынына тұман терезе арқылы қарасаңыз, онда оттың әртүрлі бағытта табиғи емес қозғала бастағанын көре аласыз. Сонымен қатар, ол түрлі-түсті галонмен қоршалған, бұл кедергінің жеңіл сынуымен де түсіндіріледі.

5 слайд

#6 слайд
Жарық дифракциясының заңдылықтарын екі негізгі қарапайым принциппен түсіндіруге болады. Гюйгенс принципі: Толқын фронтының кез-келген нүктесі екінші толқын көздері болып табылады да, олар біртекті ортада   жылдамдықпен таралады. Интерференция заңы: Толқын фронтының барлық нүктелері бірдей жиілікте және бірдей фазада тербеледі, когерент жарық көздерінің жиыны болып табылады, когерентті толқындар интерференцияланады, яғни беттеседі.

6 слайд

#7 слайд
Физикалық эксперимент барысында оқушылардың дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру бірнеше бағытта жүргізілуі мүмкін. Ең алдымен, студенттер физикалық құбылыс немесе процесс туралы теориялық деңгейде түсінік алады. Бұл студенттерге зерттелетін физикалық құбылыстың негізін құрайтын физиканың негізгі заңдылықтары, оның басқа құбылыстармен немесе процестермен байланысы туралы түсінік қалыптастыруға, сондай-ақ қарастырылып отырған құбылыстардың әлемнің физикалық бейнесіндегі орнын және оны практикалық мақсаттарға қолдануға мүмкіндік береді. Екінші кезеңде студенттер физикалық құбылыстың сандық сипаттамасымен, модельдерді құру принциптерімен, объектілерді идеализациялаумен танысады.

7 слайд

#8 слайд
Дифракцияны зерттеуде ДК қолдану мүмкіндіктерін талдауды қорытындылай келе, келесі қорытынды жасауға болады: 1. ДК-ны әдістемелік негізделген кезеңде қолдану дәстүрлі техникалық оқыту құралдарын пайдалану кезінде туындайтын бірқатар қиындықтарды жояды. 2. Компьютерді математикалық модельдеу идеясымен бірге пайдалану бейне-компьютерлік аудиовизуалды модульдерді қолданумен салыстырғанда (оларды қосымша ретінде пайдалануға болады), оны жасау және жасау үлкен қаржылық және уақытты қажет етеді. 3. Компьютер әртүрлі физикалық процестер мен құбылыстарды модельдеудің әмбебап құралы болып табылады, ол орта мектепте физиканы оқытудың тиімділігіне әсер ететін жаңа оқу құралы ретінде әрекет етеді. 4. Оқытудың сапасын жақсарту үшін бір сандық экспериментті қолдану жеткіліксіз, сондықтан ДК-ны табиғи тәжірибемен бірге оңтайлы пайдалануды іздеу керек. 5. Толық және есептеу эксперименттерін біріктіру мәселесі толық дамымаған, сондықтан өзекті және осы зерттеуде қарастырылады.

8 слайд

#9 слайд
•Физиканы оқытудың нақты әдістерінің ішінде демонстрациялық және зертханалық эксперименттерді, олардың оқу процесінде бірінші кезектегі маңыздылығына, сондай-ақ физиканы оқытудың басқа әдістерінен айырмашылығы, осы салада компьютерді қолдану бойынша әдістемелік әзірлемелердің аздығына, мысалы, бірқатар пайдалы ұсыныстар мен зерттеулер бар мәселелерді шешуге ерекше назар аударуға болады . Физиканы оқытудағы демонстрациялық эксперимент бірнеше функцияларды орындайды: көрнекіліктің жетекші түрі, оқыту әдістерінің бірі, физикалық білімнің негізгі көзі.

9 слайд

#10 слайд
•Дифракция құбылысын зерттеу мен түсінуде қиындық тудыратын бірқатар объективті себептерді бар. Осындай себептердің бірі, демонстрациялық эксперименттің көмегімен алынған оның кішкентай сызықтық өлшемдеріне байланысты дифракцияның табиғи көрінісін байқау мүмкін емес болып табылады. Мұндай қиындықтарды жою үшін эксперимент барысында алынған суретті микроскоппен теледидарға қосылған бейнекамераға жіберуді ұсынады. Осылайша, үлкейтілген кез- келген дифракциялық суретті теледидар экранында көрсетуге болады және бүкіл сыныпты бақылау үшін қол жетімді болады.

10 слайд

#11 слайд
•Бейнематериалдарды қолдану оқу процесін басқарудың вариативтілігіне жол беретін технологияны білдіреді: сабақта әзірленген дидактикалық құралдар жүйесін пайдаланудан (мұғалім тарапынан әдістемелік өзгерістерсіз), оны оқу процесін ұйымдастыруға және сабақтарды жобалауға ішінара немесе толық енгізуге дейін. •Мысалы, "Жарық дифракциясы" бейнефильмі үш модульден тұрады. •Біріншісі-механикалық толқындардың дифракциясы (су бетіндегі толқындар қарастырылады). •Екіншіден, аналогияны қолдана отырып, жарық толқындарының дифракциясы егжей-тегжейлі зерттеледі (Френель мен Фраунхофер дифракциясы). •Үшінші бейне модульде кванттық физикадағы дифракция туралы мәселе қысқаша қамтылған. •Мұғалімнің міндеті-нақты сабаққа арналған бейнефильм материалының мазмұнын сауатты таңдау. Егер бұл сабақ бұрын зерттелген материалды жалпылау болса, онда бейнені толығымен көрсетуге болады, содан кейін оны талқылауға кірісуге болады.

11 слайд

#12 слайд
Зерттеудің айқын оң нәтижелерінен басқа, динамикалық экрандық құралдардың анықталған теріс қасиеттерін атап өту қажет: - көбінесе бейнематериалдарға қосымша ақпарат жүктеледі; - ақпарат жылдам қарқынмен хабарланады; -көрермен-пассивті бақылаушы.

12 слайд

#13 слайд
•Аудиовизуалды материалдарды оқу мақсатында қолданған кезде адамның танымдық белсенділігі шындықты білуге ғана емес, сонымен бірге оған деген көзқарастың қалыптасуына да әсер ететінін есте ұстаған жөн. Бұл ақпарат адамның жеке басының беталысы, оның қажеттіліктері, қызығушылығы мен мұраттары жолында қаншалықты анықталатындығымен анықталады. Бірақ оқыту технологиясы тұрғысынан оқу идеалды деп таныла алмайды.

13 слайд

#14 слайд
•Осы жұмыста физиканы мектеп курсында дифракциялық құбылыстарды оқыту әдістемесінің мәселелерін теориялық талдау және оларды іс жүзінде тексеру негізінде келесі қорытындыларды жасауға болады: •1.Дифракция құбылысын зерттеуде табиғи және есептеу эксперименттерінің оңтайлы үйлесімін табу мәселесінің өзектілігі дәлелденді. •2.Мектептегі физика және информатика курстарының пәнаралық байланыстарын кеңейту және тереңдету арқылы оны шешудің мүмкін жолдары анықталды. •3.Мектептегі физика курсында дифракциялық құбылыстарды зерттеу үшін толық және есептеу эксперименттерін жан-жақты қолданудың жаңа әдістемесі қарастырылған құбылыстың оқу компьютерлік моделін зерттеу кезеңін қосудан тұрады, бұл оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға ықпал етеді, зерттелетін теориялық оқу материалының көрнекілігін және физиканы оқытудың тиімділігін арттырады.

14 слайд

#15 слайд
•4.Дифракциялық құбылыстарды зерттеудің ұсынылған әдісінің психологиялық-педагогикалық орындылығы негізінде толық және есептеу эксперименттерін жан-жақты қолдана отырып дәлелденді. •5.Педагогикалық эксперимент дифракция құбылысын зерттеудегі табиғи және есептеу эксперименттерін біріктірудің әзірленген әдісі оқушылардың білім сапасының жақсаруына, физиканы тереңірек түсінуге әкелетінін және студенттерді қазіргі ғылыми зерттеулер әлемімен таныстыруға көмектесетінін дәлелдеді.

15 слайд

#16 слайд
•ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР •1.Агибова И. М. Комплекс лабораторных работ и средств обучения по физи-ческой оптике и методика его применения в школах разного типа. •2.Волковысский Р. Ю. Об изучении основных принципов физики в средней школе: Пособие для учителей. •3.Гончарова С. В. Повышение эффективности наглядности обучения при ис- пользовании динамических компьютерных моделей на уроках физики. •4.Демонстрационный эксперимент по физике в средней школе. / Под ред. По- кровского А. А. •5. Дуков В. М. Исторические обзоры в курсе физики средней школы: Пособи. для учителей. •6.Зверева Н. М. Содержание и вопросы преподавания физики в классах с углубленным изучением физики, математики и прикладных дисциплин физи-ко- математического профиля. •7. Знаменский П. А. Вопросы волновой теории света в курсе физики средней школы.

16 слайд