Жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсері
Жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсері

#1 слайд
Топқа бөлу
«Рандом» әдісі
І.Ойпат
ІІ.Қырат
ІІІ.Үстірт
https://
www.classtools.net/random-group-genera
tor/202410_VVZc4Z
1 слайд
Топқа бөлу «Рандом» әдісі І.Ойпат ІІ.Қырат ІІІ.Үстірт https:// www.classtools.net/random-group-genera tor/202410_VVZc4Z
#2 слайд
«Амандасу»
2 слайд
«Амандасу»
#3 слайд
Үй жұмысы
LearningApps бағдарламасы арқылы өткен тақырыпқа шолу жасап эралардың
дәуірлерімен қатпарлықтарын сәйкестендіреді
•Архей
•Протеразой
•Палеозой
•Мезозой
•Кайназой
https://learningapps.org/watch?v=p0xcuz4x224
3 слайд
Үй жұмысы LearningApps бағдарламасы арқылы өткен тақырыпқа шолу жасап эралардың дәуірлерімен қатпарлықтарын сәйкестендіреді •Архей •Протеразой •Палеозой •Мезозой •Кайназой https://learningapps.org/watch?v=p0xcuz4x224
#4 слайд
Жаңа сабақ
«Миға шабуыл»
Сұрақтар
Оқушылар суретте қандай ақпараттар көріп
тұрмыз?
Бұл екі қалаға ортақ белгілерді атайықшы?
Бұл екі қаланың бір – бірінен ерекшелігі?
Бұндай өзгерістердің басты себепкері?
Бүгінгі тақырыбымыз?
4 слайд
Жаңа сабақ «Миға шабуыл» Сұрақтар Оқушылар суретте қандай ақпараттар көріп тұрмыз? Бұл екі қалаға ортақ белгілерді атайықшы? Бұл екі қаланың бір – бірінен ерекшелігі? Бұндай өзгерістердің басты себепкері? Бүгінгі тақырыбымыз?
#5 слайд
Сабақтың
тақырыбы:
Жер бедерінің адамзат тіршілігі мен
шаруашылығына тигізетін әсері
Оқу
бағдарламасын
а сәйкес оқу
мақсаты:
8. 3. 1. 10 жергілікті компонентті қосымша
қамту негізінде жер бедерінің адамзат тіршілігі
мен шаруашылығына тигізетін әсеріне баға
береді
Сабақтың
мақсаты
Жергілікті компонентті қосымша қамту
негізінде жер бедерінің адамзат тіршілігі мен
шаруашылығына тигізетін әсеріне баға береді;
5 слайд
Сабақтың тақырыбы: Жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсері Оқу бағдарламасын а сәйкес оқу мақсаты: 8. 3. 1. 10 жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсеріне баға береді Сабақтың мақсаты Жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсеріне баға береді;
#6 слайд
Мағынаны ашу
Бейнеролик: Әлемдегі ерекше қалалар
Бейнероликте қандай ақпараттарды көрдік?
Бейнеролик не туралы?
Адам баласы жер бедерін қалай әсер етуде?
https://youtu.be/d4e84hVicBg?si=sby65YRQzzHR_7ya
6 слайд
Мағынаны ашу Бейнеролик: Әлемдегі ерекше қалалар Бейнероликте қандай ақпараттарды көрдік? Бейнеролик не туралы? Адам баласы жер бедерін қалай әсер етуде? https://youtu.be/d4e84hVicBg?si=sby65YRQzzHR_7ya
#7 слайд
Антропогендік әрекеттердің әсері инженерлік құрылыс салу, ауылшаруашылық, гидротехникалық
және тау – кен игеру барысындағы қажеттіліктер үшін пайдаланған аймақтардағы жер бедеріне
белгілі бір ізін қалдыарады. Мұндай аймақтарды ғылыми тұрғыда В.И Вернадский 1944 ж.
НООСФЕРА деп атаған
Адамзаттың әрекеті нәтижесінде өзгерген жер бедері
Ауылшаруашылық
Ирригациялық
Тау – кен өнеркәсіптік
Қорғаныс мақсатында
7 слайд
Антропогендік әрекеттердің әсері инженерлік құрылыс салу, ауылшаруашылық, гидротехникалық және тау – кен игеру барысындағы қажеттіліктер үшін пайдаланған аймақтардағы жер бедеріне белгілі бір ізін қалдыарады. Мұндай аймақтарды ғылыми тұрғыда В.И Вернадский 1944 ж. НООСФЕРА деп атаған Адамзаттың әрекеті нәтижесінде өзгерген жер бедері Ауылшаруашылық Ирригациялық Тау – кен өнеркәсіптік Қорғаныс мақсатында
#8 слайд
Жер шарында халықты орналастыру . Жергілікті жердің абсолют биіктігі және жер бедері –
адамдардың орналасуына, тұрмыс-тіршілігі мен шаруашылық іс-әрекетіне әсер ететін негізгі табиғи
жағдайлардың бірі. Халықтың негізгі бөлігі теңіз деңгейінен 1000 метрге дейінгі биіктікте тұрады
(сонымен бірге халықтың 56%-ы теңіз деңгейінен 200 метрге дейінгі, 24%-ы 500 метрге дейінгі
биіктіктегі аумақтарда шоғырланған).
Қазіргі кезде дүниежүзінде өте тығыз қоныстанған бірнеше аймақты бөліп айтуға болады, олар:
Шығыс азия (Қытайдың, Жапонияның шығыс жағалауы, Оңтүстік Корея, КХДР)
Оңтүстік азия (Үндістан, Бангладеш, Пәкістан)
Шетелдік еуропа, АҚШ – солтүстік шығысы
8 слайд
Жер шарында халықты орналастыру . Жергілікті жердің абсолют биіктігі және жер бедері – адамдардың орналасуына, тұрмыс-тіршілігі мен шаруашылық іс-әрекетіне әсер ететін негізгі табиғи жағдайлардың бірі. Халықтың негізгі бөлігі теңіз деңгейінен 1000 метрге дейінгі биіктікте тұрады (сонымен бірге халықтың 56%-ы теңіз деңгейінен 200 метрге дейінгі, 24%-ы 500 метрге дейінгі биіктіктегі аумақтарда шоғырланған). Қазіргі кезде дүниежүзінде өте тығыз қоныстанған бірнеше аймақты бөліп айтуға болады, олар: Шығыс азия (Қытайдың, Жапонияның шығыс жағалауы, Оңтүстік Корея, КХДР) Оңтүстік азия (Үндістан, Бангладеш, Пәкістан) Шетелдік еуропа, АҚШ – солтүстік шығысы
#9 слайд
Таулы облыстар өте аз игерілген. Халқы теңіз деңгейінен 1000 метрден
жоғарыда өмір сүретін мемлекеттер: Мексика, Эфиопия, Ауғанстан,
ал Боливияда, Перуда, Қытайда (батысында) адамның өмір сүру шегарасы
теңіз деңгейінен 5000 метрден де биік жерлерден асып отыр.
9 слайд
Таулы облыстар өте аз игерілген. Халқы теңіз деңгейінен 1000 метрден жоғарыда өмір сүретін мемлекеттер: Мексика, Эфиопия, Ауғанстан, ал Боливияда, Перуда, Қытайда (батысында) адамның өмір сүру шегарасы теңіз деңгейінен 5000 метрден де биік жерлерден асып отыр.
#10 слайд
Медицина саласының зерттеушілері аумақтарды
абсолюттік биіктік бойынша келесі топтарға бөледі:
1500–2000 м –Қалыпты биіктік Бұл зонада болу
барысында организмнің негізгі жүйелерінің қызмет
етуінде айқын өзгерістер және субъективтік сезінулер
байқалмайды. Аталған биіктікте болудың барлық
уақытында еңбекке жарамдылық толығымен сақталады.
2000–4000 м – Үлкен биіктік Өкпенің ауа алмастыруы,
қанның минуттық көлемі және қан ағымының қайта
бөлінуі есебінен еңбекке қабілеттілік ұзақ уақыт бойы
(бірнеше сағат) сақталады. Оттегін тұтынудың неғұрлым
ұлғаюын талап ететін дене жұмысы қиындықпен
орындалады.
4000–5500 м – Өте үлкен биіктік Адамның еңбекке
қабілеттілігінің төмендеуімен қатар, хал-жайының
нашарлауы да байқалады. Сонымен қатар масаттану және
лайықсыз мінез көрсетуі де мүмкін. Мұндай биіктікте
ұзақ уақыт болу бастың зеңуі, бас ауруы,
ұйқышылдық,жүрек соғуының қиындауы, жұмысқа
қабілеттіліктің жалпы төмендеуі тәрізді белгілермен
айқындалады. Адам үшін ауқымды емес дене еңбегінің өзі
қиындық тудырады.
10 слайд
Медицина саласының зерттеушілері аумақтарды абсолюттік биіктік бойынша келесі топтарға бөледі: 1500–2000 м –Қалыпты биіктік Бұл зонада болу барысында организмнің негізгі жүйелерінің қызмет етуінде айқын өзгерістер және субъективтік сезінулер байқалмайды. Аталған биіктікте болудың барлық уақытында еңбекке жарамдылық толығымен сақталады. 2000–4000 м – Үлкен биіктік Өкпенің ауа алмастыруы, қанның минуттық көлемі және қан ағымының қайта бөлінуі есебінен еңбекке қабілеттілік ұзақ уақыт бойы (бірнеше сағат) сақталады. Оттегін тұтынудың неғұрлым ұлғаюын талап ететін дене жұмысы қиындықпен орындалады. 4000–5500 м – Өте үлкен биіктік Адамның еңбекке қабілеттілігінің төмендеуімен қатар, хал-жайының нашарлауы да байқалады. Сонымен қатар масаттану және лайықсыз мінез көрсетуі де мүмкін. Мұндай биіктікте ұзақ уақыт болу бастың зеңуі, бас ауруы, ұйқышылдық,жүрек соғуының қиындауы, жұмысқа қабілеттіліктің жалпы төмендеуі тәрізді белгілермен айқындалады. Адам үшін ауқымды емес дене еңбегінің өзі қиындық тудырады.
#11 слайд
5500 метрден биік биіктік – Экстремалды
биіктік. Бұл биіктікте еңбекке қабілеттілік күрт
төмендейді. Дене еңбегін жүзеге асыру мүмкіндігі
азаяды. Жалпы жағдайдың нашарлауы байқалады.
Бұл зонада талып қалу ықтималдығы жоғары,
оның пайда болу уақыты
негізінен гипоксияға жеке төзімділікке
байланысты болады. 7000 м жоғары биіктікте
адамның сана-сезімін сақтауы қысқа уақыт
аралығында ғана мүмкін, оны резерв деп атау
шешімі қабылданған. 8000 метрден биіктегенде
резервті уақыт 2–3 минуттан 10–20 секундқа дейін
қысқарады, одан кейін ұзақ уақытқа естен талып
қалады. Шара қолданбаған жағдайда адам қайтыс
болуы мүмкін.
11 слайд
5500 метрден биік биіктік – Экстремалды биіктік. Бұл биіктікте еңбекке қабілеттілік күрт төмендейді. Дене еңбегін жүзеге асыру мүмкіндігі азаяды. Жалпы жағдайдың нашарлауы байқалады. Бұл зонада талып қалу ықтималдығы жоғары, оның пайда болу уақыты негізінен гипоксияға жеке төзімділікке байланысты болады. 7000 м жоғары биіктікте адамның сана-сезімін сақтауы қысқа уақыт аралығында ғана мүмкін, оны резерв деп атау шешімі қабылданған. 8000 метрден биіктегенде резервті уақыт 2–3 минуттан 10–20 секундқа дейін қысқарады, одан кейін ұзақ уақытқа естен талып қалады. Шара қолданбаған жағдайда адам қайтыс болуы мүмкін.
#12 слайд
Беткейлер – жер бетінің еңісті бөліктері.
Барлық құрлықтың 80%-дан астам
көшкіндері мен опырылымдары
беткейлердің үлесіне тиесілі болады.
Шаруашылық іс-әрекетте ең алдымен
беткейлердің тіктігін ескеру керек.
Тіктігі бойынша беткейлер:
өте тік (а>35°),
тік (а – 15–35°),
орташа тік беткейлер (а – 8–15°),
Еңіс (а – 4–8°),
өте еңіс (а – 2–4°) болып бөлінеді.
12 слайд
Беткейлер – жер бетінің еңісті бөліктері. Барлық құрлықтың 80%-дан астам көшкіндері мен опырылымдары беткейлердің үлесіне тиесілі болады. Шаруашылық іс-әрекетте ең алдымен беткейлердің тіктігін ескеру керек. Тіктігі бойынша беткейлер: өте тік (а>35°), тік (а – 15–35°), орташа тік беткейлер (а – 8–15°), Еңіс (а – 4–8°), өте еңіс (а – 2–4°) болып бөлінеді.
#13 слайд
13 слайд
#14 слайд
1.Тапсырма
Топтық жұмыс
Жасанды интеллект мүмкіншілігін пайдаланып биіктік бойынша қандай шаруашылық түрлерін
ұйымдастыруға болатындығын сипаттайды
Биіктік Шаруашылық
түрі
1000 метр
2000 метр
І топ ІІ топ
Биіктік Шаруашылық
түрі
3000 метр
4000 метр
Биіктік Шаруашылық
түрі
5000 метр
6000 метр
ІІІ топ
Дескриптор:
Жалпы – 4 балл:
Биіктіктер бойынша шаруашылық түрлеріне тоқталады;
https://chatgpt.com/
14 слайд
1.Тапсырма Топтық жұмыс Жасанды интеллект мүмкіншілігін пайдаланып биіктік бойынша қандай шаруашылық түрлерін ұйымдастыруға болатындығын сипаттайды Биіктік Шаруашылық түрі 1000 метр 2000 метр І топ ІІ топ Биіктік Шаруашылық түрі 3000 метр 4000 метр Биіктік Шаруашылық түрі 5000 метр 6000 метр ІІІ топ Дескриптор: Жалпы – 4 балл: Биіктіктер бойынша шаруашылық түрлеріне тоқталады; https://chatgpt.com/
#15 слайд
Сергіту сәті
Функционалдық сауаттылық тапсырмасы
Логикалық сұрақ
Неліктен Эквадордағы макарон пакеттері әртүрлі пісіру уақыттарын көрсетеді,
кейбіреулері 8 минутқа, ал басқалары 12 минутқа арналған?»
15 слайд
Сергіту сәті Функционалдық сауаттылық тапсырмасы Логикалық сұрақ Неліктен Эквадордағы макарон пакеттері әртүрлі пісіру уақыттарын көрсетеді, кейбіреулері 8 минутқа, ал басқалары 12 минутқа арналған?»
#16 слайд
2.Тапсырма
Жұптық жұмыс
Суретпен жұмыс
Оқушылар жоғарыда ұсынылған суреттерді немесе өздері ойлаған шаруашылықты. Қазақстанның
физикалық – географиялық картасын пайдаланып. Өздері 1 аймақты пайдаланып жер бедеріндегі
ерекшеліктерді ескеріп қандай шаруашылық түрін ұйымдастыруға болатындығына тоқталады
Батыс
Солтүстік
Оңтүстік
Шығыс
Орталық
16 слайд
2.Тапсырма Жұптық жұмыс Суретпен жұмыс Оқушылар жоғарыда ұсынылған суреттерді немесе өздері ойлаған шаруашылықты. Қазақстанның физикалық – географиялық картасын пайдаланып. Өздері 1 аймақты пайдаланып жер бедеріндегі ерекшеліктерді ескеріп қандай шаруашылық түрін ұйымдастыруға болатындығына тоқталады Батыс Солтүстік Оңтүстік Шығыс Орталық
#17 слайд
Рефлексия
Дейін – Кейін кестесі
Дейін Кейін
Үйге тапсырма
Параграф 15
17 слайд
Рефлексия Дейін – Кейін кестесі Дейін Кейін Үйге тапсырма Параграф 15
шағым қалдыра аласыз













