Жұмсақ бұйымдардағы ою- өрнектер

1 слайд
Семей қаласының Қ.Рысқұлбеков атындағы №33 орта мектебі Тақырыбы: “Жұмсақ бұйымдардағы ою- Тақырыбы: “Жұмсақ бұйымдардағы ою- өрнектер” өрнектер” Авторы: Қалбағаева Жанерке Қайратқызы 9 «А»Авторы: Қалбағаева Жанерке Қайратқызы 9 «А» Ғылыми жетекшісі: Субебаева Нуржаныл Маликовна сызу- өнер Ғылыми жетекшісі: Субебаева Нуржаныл Маликовна сызу- өнер пәнінің мұғаліміпәнінің мұғалімі

2 слайд
Зерттеу мақсаты:Зерттеу мақсаты: Жұмсақ бұйымдағы ою-өрнектерге Жұмсақ бұйымдағы ою-өрнектерге ғылыми тұрғыдан жалпы сипаттама ғылыми тұрғыдан жалпы сипаттама беріп, оларды зерттеу әдістерінің беріп, оларды зерттеу әдістерінің көмегімен талдап, салыстыру арқылы көмегімен талдап, салыстыру арқылы оқушыларды еңбексүйгіштікке, оқушыларды еңбексүйгіштікке, халқының тарихын біліп, мәдени халқының тарихын біліп, мәдени мұрасын қадірлеп, дәстүрін жалғастыра мұрасын қадірлеп, дәстүрін жалғастыра білуге дәріптеу, өнеге ету.білуге дәріптеу, өнеге ету.

3 слайд
Зерттеу міндетіЗерттеу міндеті Жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектердің Жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектердің түрлерін зерттей отырып, олардың түрлерін зерттей отырып, олардың оқушылар арасындағы қызығушылығын, оқушылар арасындағы қызығушылығын, қазіргі таңда адам тұрмысына қазіргі таңда адам тұрмысына қажеттілігін қарастыру.қажеттілігін қарастыру.

4 слайд
 Қазақ халқының ою-өрнек Қазақ халқының ою-өрнек өнері ежелгі замандардан өнері ежелгі замандардан бастау алып, қазақ жерін бастау алып, қазақ жерін мекен еткен көшпелі мекен еткен көшпелі тайпалар өнерінің ықпал-тайпалар өнерінің ықпал- әсерімен сан ғасырлар бойы әсерімен сан ғасырлар бойы қалыптасып, өзіне тән белгілі қалыптасып, өзіне тән белгілі бір жүйеге келген. Бұған бір жүйеге келген. Бұған дәлел-қазақтың алғашқы ою-дәлел-қазақтың алғашқы ою- өрнек үлгілерінен андронов, өрнек үлгілерінен андронов, сақ, ғұн, үйсін мәдени сақ, ғұн, үйсін мәдени мұраларын мұраларын ұшыратқанымызды айтсақ та ұшыратқанымызды айтсақ та жеткілікті, жеткілікті,

5 слайд
Ою-өрнек түрлеріОю-өрнек түрлері Ою- өрнек өнері ғасырлар бойы қазақ Ою- өрнек өнері ғасырлар бойы қазақ халқының бейнелеу өнерінің жеке түрі халқының бейнелеу өнерінің жеке түрі болып келеді. Қазақтың ою-өрнектерінің болып келеді. Қазақтың ою-өрнектерінің түрлері де, атаулары да көп. Бүгінгі түрлері де, атаулары да көп. Бүгінгі таңда қазақ халқының 230-дай ою-өрнек таңда қазақ халқының 230-дай ою-өрнек атаулары белгілі болып отыр.атаулары белгілі болып отыр.

6 слайд
Қазақ ою-өрнектерінің көне атаулары және олардың мағынасыҚазақ ою-өрнектерінің көне атаулары және олардың мағынасы атауыатауы мағынасымағынасы 1.Ай, айшық,жарты ай, жұлдыз, 1.Ай, айшық,жарты ай, жұлдыз, кемпірқосақ, күн, шұғылакемпірқосақ, күн, шұғыла Көк әлеміне байланыстыКөк әлеміне байланысты 2.Айыртұяқ, асқармүйіз, атерін, 2.Айыртұяқ, асқармүйіз, атерін, қошқармүйіз, тайтүлік, түйетабан, қошқармүйіз, тайтүлік, түйетабан, омыртқаомыртқа Малға, малдың денесіне, ізіне Малға, малдың денесіне, ізіне байланыстыбайланысты 3.Қазмойын, қазтабан, құстабан, 3.Қазмойын, қазтабан, құстабан, құсқанат, құсмұрынқұсқанат, құсмұрын Құстарға байланыстыҚұстарға байланысты 4.Қосдөңгелек, төртқұлаұ,тұмарша, 4.Қосдөңгелек, төртқұлаұ,тұмарша, сүйірсүйір Геометриялық фигуралар тектесГеометриялық фигуралар тектес 5.Айбалта, айыр, балдақ, балта, 5.Айбалта, айыр, балдақ, балта, қармақ,шынжырқармақ,шынжыр Қару, құралдарға байланыстыҚару, құралдарға байланысты 6.Ағаш, бітпесгүл, жапырақ, ирек, 6.Ағаш, бітпесгүл, жапырақ, ирек, райхангүл, үш жапырақ, шиыршықрайхангүл, үш жапырақ, шиыршық Жер, су, өсімдік, гүл, жапырақ, бұтақ Жер, су, өсімдік, гүл, жапырақ, бұтақ бейнелі өрнектербейнелі өрнектер 7.Алақұрт, жұлдызқұрт, көбелек, 7.Алақұрт, жұлдызқұрт, көбелек, құмырсқа, құмырсқа ізқұмырсқа, құмырсқа із Құрт- құмырсқаға байланыстыҚұрт- құмырсқаға байланысты 8.Бөрікөз, бөріқұлақ, итемшек, 8.Бөрікөз, бөріқұлақ, итемшек, иттабан, иттіситтабан, иттіс Аңға, аңның денесіне, ізіне Аңға, аңның денесіне, ізіне байланыстыбайланысты

7 слайд
Ою - өрнек типтері:Ою - өрнек типтері:  зооморфтық ою - өрнектерзооморфтық ою - өрнектер  өсімдік типтес ою- өрнектерөсімдік типтес ою- өрнектер  космогоникалық ою өрнектеркосмогоникалық ою өрнектер  геометриялық фигураға типтес ою - геометриялық фигураға типтес ою - өрнектерөрнектер

8 слайд
Зооморфтық Өсімдік өрнектері Космогониялық Геометриялық

9 слайд
 Өсімдік типтес ою - Өсімдік типтес ою - өрнектерөрнектер «Гүл» ою-өрнегі барлық «Гүл» ою-өрнегі барлық гүл түрін тұспалдайды. гүл түрін тұспалдайды. Бұл өрнектің түрі Бұл өрнектің түрі қолөнер бұйымдарында қолөнер бұйымдарында үш жапырақтан үш жапырақтан басталып, он екі басталып, он екі жапырақты ою-өрнекке жапырақты ою-өрнекке дейін кездеседі Кесте дейін кездеседі Кесте тіккенде және киім-тіккенде және киім- кешектердің жағасына, кешектердің жағасына, қалтасына, жиектеріне қалтасына, жиектеріне саладысалады

10 слайд
Зооморфтық ою - өрнектер.Зооморфтық ою - өрнектер. Қазақ ою-өрнегі қошқар мүйіз Қазақ ою-өрнегі қошқар мүйіз түрінен бастау алатындықтан түрінен бастау алатындықтан қандай ою түрін жасағанда да осы қандай ою түрін жасағанда да осы ою түрі басты көрініс табуы қажет. ою түрі басты көрініс табуы қажет. Басы қошқар мүйіз оюынан бастау Басы қошқар мүйіз оюынан бастау алған өрнек дами келе неше алған өрнек дами келе неше алуан түрге еніп, ара жігі әр түрлі алуан түрге еніп, ара жігі әр түрлі ою-өрнектермен толыға келе, ою-өрнектермен толыға келе, үлкен күрделі ою түрі шығады. Ою үлкен күрделі ою түрі шығады. Ою тасы қошқар мүйіз бастаған өрнек тасы қошқар мүйіз бастаған өрнек түрлері бір-біріне үйлесе сән бере түрлері бір-біріне үйлесе сән бере келе бірігіп, жымдасып, байланыс келе бірігіп, жымдасып, байланыс пен сәндік тауып жасалатын ою пен сәндік тауып жасалатын ою түрін әрлендіре түседітүрін әрлендіре түседі

11 слайд
 Геометриялық Геометриялық фигураға типтес ою-фигураға типтес ою- өрнектер (“ирек”, өрнектер (“ирек”, ”сызық”,”дөңгелек) ”сызық”,”дөңгелек) сырт киімде, кілемде, сырт киімде, кілемде, дөдегенде және дөдегенде және батырдың қару-батырдың қару- жарағында кездеседі.жарағында кездеседі.

12 слайд
 Космогондық өрнектер Космогондық өрнектер («(« жұлдызша», «айшық», жұлдызша», «айшық», «шимай», «торкөз») «шимай», «торкөз») ғарышпен байланысты ғарышпен байланысты жұлдыздарды, күнді, жұлдыздарды, күнді, айды, кемпірқосақты айды, кемпірқосақты бейнелейді.бейнелейді. Бұл өрнектер Бұл өрнектер алаша,қоржын, басқұр алаша,қоржын, басқұр тоқуда жиі тоқуда жиі пайдаланыладыпайдаланылады ..

13 слайд
Киіз басу өнеріКиіз басу өнері

14 слайд
Киіздің ошақ басының Киіздің ошақ басының қорғаушысы, қорғаушысы, молшылықтың, гүлдеп молшылықтың, гүлдеп өркендеудің нышаны өркендеудің нышаны болып саналатын болып саналатын қасиетті жануар – қой қасиетті жануар – қой мен шығу тегі мен шығу тегі байланысты болуы байланысты болуы оның киелі мәнін оның киелі мәнін тудырады.тудырады.

15 слайд
 Сырмақ – Сырмақ – халқымыздың халқымыздың тұрмыс-тіршілігіндегі тұрмыс-тіршілігіндегі ұлттық қолөнермен ұлттық қолөнермен туындалған аса туындалған аса сәнді төсеніш, әрі сәнді төсеніш, әрі өнер туындысы.өнер туындысы.

16 слайд
Сырмақ түрлері Сырмақ түрлері

17 слайд
Сырмақтың сыру технологиясыСырмақтың сыру технологиясы Сырмақтың негізін дайындау Шеттік ою-өрнектерді таңдау, қырқу Ортаға түсетін ою-өрнектерді І таңдау, қырқу Ою-өрнектерді негіз бетіне орналастыру Негізге желімдеп н/е көктеп бекіту Өрнектерді сәндік материалдармен безендіру Сырмақты астарлау Соңғы өңдеуден өткізу

18 слайд
Кесте тігуКесте тігу  Қазақ халқының ұлттық қолөнерінде Қазақ халқының ұлттық қолөнерінде өзіндік ерекшелігімен танылатын өзіндік ерекшелігімен танылатын өнердің бірі-кесте тігу өнері. Кестелеп өнердің бірі-кесте тігу өнері. Кестелеп тігу өнері б.з.б тігу өнері б.з.б VI-VVI-V ғ.қалыптасып ғ.қалыптасып дамыды.дамыды.

19 слайд
Шекпе кесте Түкті кесте Ашамай кесте Баспа кесте Біз кестеҚабырға кесте Кесте түрлері

20 слайд
Өзіндік зерттеулерӨзіндік зерттеулер  СұхбаттасуСұхбаттасу  СауалнамаСауалнама

21 слайд
№№ 33 орта мектеп оқушылары арасында 33 орта мектеп оқушылары арасында жүргізіген сауалнама қорытындысыжүргізіген сауалнама қорытындысы 010203040506070 Респонденттер саны Сауал Мүлдем білмейтіндер түрлерін біледі неде бейнелегені Ою- өрнек мағынасын білетін өсімдік оюларын білетін геометиялық оюларын білетін зооморфты оюларының түрлерін білетін

22 слайд
Респонденттер саны Сауал 60 Мүлдем білмейтіндер 10 түрлерін біледі 20 Қай рәмізде бейнеленгені білетін 15 Ою-өрнек мағынасын 12 өсімдік оюларын білетін 2 геометиялық оюларын білетін 4 Зооморфты оюларының түрлерін білетін 5

23 слайд
Мектем мұғалімдерінен сұхбат алу үстіндеМектем мұғалімдерінен сұхбат алу үстінде Әр түрлі саладағы пән мұғалімдеріне ою-өрнекке қатысты сұрақ қою Әр түрлі саладағы пән мұғалімдеріне ою-өрнекке қатысты сұрақ қою арқылы, ою-өрнек түрлерінің басқа пәндермен де байланысы бар арқылы, ою-өрнек түрлерінің басқа пәндермен де байланысы бар екеніне көзім жетті.екеніне көзім жетті.

24 слайд
 Омарбекова Ғани Омарбекова Ғани СерқазықызыСерқазықызы  Мамандығы: Абай Мамандығы: Абай театрында тігіншітеатрында тігінші  Қазіргі киім Қазіргі киім үлгілеріне ұлттық үлгілеріне ұлттық оюдың кең көлемде оюдың кең көлемде қолданғанын жөн қолданғанын жөн көреді.көреді.

25 слайд
Абай атындағы драма театрының тігіншісі Ғани Серқазықызымен Абай атындағы драма театрының тігіншісі Ғани Серқазықызымен сұхбат алу үстіндесұхбат алу үстінде Киімдер әшекейлеу үшін көбінде қазмойын, Киімдер әшекейлеу үшін көбінде қазмойын, бітпе, үш жапырақ, табан,бітпе, үш жапырақ, табан, қошқар мүйіз және жиектікқошқар мүйіз және жиектік оюлар киімдердіоюлар киімдерді әшекейлеу үшін қолданылатындығы,әшекейлеу үшін қолданылатындығы, сондай-ақ киім жасауда сондай-ақ киім жасауда ұлттық бояуұлттық бояу (( түсітүсі )) үлкен рөл үлкен рөл атқаратындығы туралы айтып кетті. атқаратындығы туралы айтып кетті.

26 слайд
Дильназ фирмасының дизайнері Гүлбаршым Наурызбайқызының Дильназ фирмасының дизайнері Гүлбаршым Наурызбайқызының қолөнеріқолөнері

27 слайд
Айша-Бибі мәдениет орталығының төрайымы Айман Айша-Бибі мәдениет орталығының төрайымы Айман Ыбырайқызымен сұхбат үстіндеЫбырайқызымен сұхбат үстінде

28 слайд
 Өнер зерттеушісі, “Айша-Бибі” мәдениет Өнер зерттеушісі, “Айша-Бибі” мәдениет орталығының жетекшісі Айман Ыбырайқызы ою-орталығының жетекшісі Айман Ыбырайқызы ою- өрнектің осы күнге дейін сақталу себебін ең алдымен өрнектің осы күнге дейін сақталу себебін ең алдымен елбасымыз, жергілікті, облыстық әкімшілік тарапынын елбасымыз, жергілікті, облыстық әкімшілік тарапынын қолдау көрсетіліп жатқандықтан деп түсіндірді, бүгінгі қолдау көрсетіліп жатқандықтан деп түсіндірді, бүгінгі таңда ою-өрнектің дамуы жайлы тоқталып, ою-өрнек таңда ою-өрнектің дамуы жайлы тоқталып, ою-өрнек дәстүрін ары қарай дамыту жолдарын іздеу қазіргі дәстүрін ары қарай дамыту жолдарын іздеу қазіргі таңдағы өзекті мәселенің бірі деп ой толғағады. таңдағы өзекті мәселенің бірі деп ой толғағады. Сондай-ақ алға қойған мақсаты: Семейде ұлттық Сондай-ақ алға қойған мақсаты: Семейде ұлттық қолөнер бұйымдарына арналған мұражай ашу.қолөнер бұйымдарына арналған мұражай ашу.

29 слайд
Мәдени орталықтың бұйымдарыМәдени орталықтың бұйымдары

30 слайд
Қалалық көрме, №33 орта мектепҚалалық көрме, №33 орта мектеп

31 слайд
““ Дильназ” фимрмасы, “Айша-Бибі” мәдени орталығы, Дильназ” фимрмасы, “Айша-Бибі” мәдени орталығы, №31,№37 мектеп№31,№37 мектеп

32 слайд
Қолөнер -өз қолымен жасайтын ұлттық мәдениеті мен Қолөнер -өз қолымен жасайтын ұлттық мәдениеті мен өнер туындысыөнер туындысы

33 слайд
Қорытынды Қорытынды ““ Жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектер” ғылыми жобасы арқылы төмендегідей Жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектер” ғылыми жобасы арқылы төмендегідей оң нәтижелерге қол жеткізілді: оң нәтижелерге қол жеткізілді:  Ғылыми сараптама жасап, оны салыстырып талдауҒылыми сараптама жасап, оны салыстырып талдау  Жобаны меңгеру барысында тарих, әдебиет пәндерінен алған білімімді Жобаны меңгеру барысында тарих, әдебиет пәндерінен алған білімімді өнермен ұштастыруөнермен ұштастыру  Зерттеу әдістерінің көмегімен жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектердің Зерттеу әдістерінің көмегімен жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектердің қажеттілігін ғылыми жолмен көз жеткізуқажеттілігін ғылыми жолмен көз жеткізу  Жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектердің қолданыс аясын кеңейтуді ұсыну.Жұмсақ бұйымдардағы ою-өрнектердің қолданыс аясын кеңейтуді ұсыну.

34 слайд
Жұ...