#1 слайд
Бөлім: 10.4 Қозғалыс Сабақтың тақырыбы Жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет талшықтарының ортақ қасиеттерін, орналасуы мен құрылысы. Актинге қатысты қаңқа бұлшықет ұлпаларының түрлері. Оқу мақсаты 10.1.6.3 – жылдам және баяу жиырылатын бұлшықет талшықтарының ортақ қасиеттерін, орналасуы мен құрылысының байланысын орналастыру.

1 слайд

#2 слайд
 Жылдам және баяу бұлшықет талшықтарының ультрақұрылысын түсіндіреді;  Жылдам және баяу бұлшықет талшықтарының жұмыс істеу механизмін түсіндіреді;  Бұлшықет талшықтарының орналасуын анықтайды және әртүрлі жағдайларда жылдам және баяу бұлшықет талшықтарының негізгі терминдерін пайдалана отырып, жалпы қасиеттерін түсіндіреді.Бағалау критерийі

2 слайд

#3 слайд

3 слайд

#4 слайд

4 слайд

#5 слайд

5 слайд

#6 слайд

6 слайд

#7 слайд

7 слайд

#8 слайд
Миофиламенттердің 2 түрі бар: жуан және жіңішке Сурет 200 А. Миозиннің құрылысы: миозиннің құйрық бөлігі және екі бас бөлімі көрсетілген. Жуан миофиламент миозин нәруызынан тұрады Миозин молекуласында бастары бар өскіншелері (құйрық) болады. Шамамен 300-ге жуық миозин қосылып бір жуан миофиламентті түзеді Жуан миофиламентМиозин молекуласы

8 слайд

#9 слайд
Сурет 201. Б . Актиннің құрылысы Жіңішке миофиламент актин нәруызынан тұрады Әрбір актин миофиламенті глобулярлы актин нәруыздарынан (G-актин) тұратын және бір- бірімен спирал тәрізді оралған , екі тізбектен құралған. Актин молекулаларынан құралған барлық кешенді F-актин (фибриллярлы актин) деп атайды.

9 слайд

#10 слайд
Миофибриллалар Әрбір миофибрилла мыңдаған қайталанып отыратын саркомер деп аталатын аймақтан тұрады. Әрбір саркомерде жуан және жіңішке филаменттер бар: • Ж іңішке филаменттердің аймақтары ( қызғылт жіпшелер ) • Жуан филаменттердің аймақтары ( күлгін жіпшелер ) • Жуан да, жіңішке де филаменттері бар аймақтар

10 слайд

#11 слайд
Саркомер  Саркомер -мифофибриллалардың Z сызығы арасында орналасқан, жиырылуға қабілетті, бұлшықет талшығының қызметтік бірлігі.  Саркомер Z пластинка деп аталатын екі нәруызды құрылыммен шектелген.  Саркомердің аймақтарындағы жуан филаменттер А-дискілер деп аталады. А – дискінің ортасында ашық түсті H аймағы көрініп тұр, онда тек жіңішке филаменттер және жіңішке М- сызығы бар.

11 слайд

#12 слайд
Саркоплазматикалық ретикулум СР – бұлшықет жасушасының эндоплазматикалық торы Кальций қорының қоймасы қызметін атқарады СР бұлшықет талышқтарының барлық миофибриллалары қоршап жатады . Әрбір бұлшықет талшығында Т-түтікшелер жүйесі , цистерналар және тігінен түскен түтікшелер бар Сурет Саркоплазмалық ретикулум және Т- жүйе

12 слайд

#13 слайд
Саркомердің жиырылуының сызбанұсқасы. Актин жіпшелері миозин жіпшелерін бойлай сырғанайды. Жуан миофиламенттерде миозиннің бас бөліктері көрсетілген

13 слайд

#14 слайд
Тапсырма №1 Қаңқа бұлшықет талшығының ультрақұрылымы

14 слайд

#15 слайд
Жауабы бойынша жұмысты тексереміз

15 слайд

#16 слайд
Тапсырма №2 Қаңқа бұлшықеті ультрақұрылымын сызбаларда белгілеп көрсету. Анимациялары бар иллюстрацияланған жолсілтегіш: http :// www . histology . leeds . ac . uk / tissue _ types / muscle / muscle _ sarcomere . php Z сызық I-диск H- зона (аймақ) М сызық A-диск Миозин Актин

16 слайд

#17 слайд
Жауабы бойынша жұмысты тексереміз

17 слайд

#18 слайд
Тест сұрақтарына жауап дайындау. 1. Миофибрилла дегеніміз? Жауабы: Миофибрилла -бұлшықет жасушаларының нәруыздары миофиламенттері (жуан және жіңішке) бар органелалар. 2. Мифофибриллалардың Z сызығы арасында орналасқан, жиырылуға қабілетті, бұлшықет талшығының қызметтік бірлігі болып табылады. Жауабы: саркомера деп аталатын бөлім 3. І диск – қандай сызықпен бөлінеді. Жауабы: Z сызығымен 4. Күңгірт жолақтардың арасындағы бөлімді қалай атайды? Жауабы: А диск деп атайды 5. Миозин молекуласы қандай екі бөлімнен құралған? Жауабы: ұзын таяқша тәрізді бөлім (құйрық бөлімі) және осы аталған бөліммен байланысқан екі бірегей бас бөліктерінен құралған

18 слайд

#19 слайд
6. Миофиламенті глобулярлы актин нәруыздарынан тұратын және бір-бірімен спирал тәрізді оралған, екі тізбектен құралған молекуланы қалай аталады? Жауабы: G-актин деп атайды. 7. Актин молекулаларынан құралған барлық кешенді қалай атайды? Жауабы: F-актин (фибриллярлы актин) деп атайды. 8. Н зонасы (аймақ) қандай сызықпен екіге бөлінеді. Жауабы: М сызығымен 9. А дискісінде, миофиламенттердің бір-біріне жанаспаған бөлігі болады, яғни тек миозин жіпшелері ғана орналасады бұл аймақ қалай аталады? Жауабы: Н аймағы (зона) деп атайды 10. Күңгірт жолақтардың арасындағы бөлімдерді қалай атайды? Жауабы : I дискілер деп атайды.

19 слайд

#20 слайд
Қорытынды бағалау жеке жұмыс

20 слайд

#21 слайд
Рефлексия Оқушылар кері байланыс береді: Берілген үш етістіктің бірінің астын сызыңыз: Мен қаңқа бұлшықетінің микрофотографиялары арқылы оның ультрақұрылымының ерекшелігін диаграммада сипаттауда: қиналмаймын/қиындық көремін/сипаттай алмаймын Мен қаңқа бұлшықеті ультрақұрылымының негізгі аймақтарын сызбаларда белгілеуде: қиналмаймын/қиындық көремін/белгілей алмаймын Мен қаңқа бұлшықеті құрылысын басқаларға түсіндіруде: қиналмаймын/қиындық көремін/сипаттай алмаймын Мен бірыңғай салалы, көлденең – жолақты және жүрек бұлшықеттерінің адам ағзасында орналасуы ерекшілігін сипаттауда: қиналмаймын/қиындық көремін/сипаттай алмаймын

21 слайд

#22 слайд
Үй жұмысы §114 оқып, түсінеді. Тест тапсырмаларын орындайды.

22 слайд