"Жылқы-ер қанаты" атты тақырыбындағы жоба.

1 слайд
Орындаған: мектеп алды даярлық «Балауса» тобының тәрбиешісі: Агинбаева А СЖобаның тақырыбы:«Жылқы-ер қанаты» МҚКК №144 бөбекжай балабақшасы Алматы 2020

1 слайд

2 слайд
Қазақы болмысымыздың басты нышаны – жылқы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында атқа міну мәдениеті туралы басымдықты бірінші орынға қоюы тегін емес. Халқымыздың қазақы болмысын айқындайтын құндылық және ежелгі көшпелі халық болғанымызды білдіретін басты нышан – қазақ жылқысы. Жаңа дәуірдің өрлеген уақытында осы құндылықтарымыздан айырылып қалмай, қасиетті мұра ретінде сақтап, көбейтіп, кейінгі ұрпаққа аманат етуіміз керек-ақ. Қазақты тануда жылқының алатын орны бөлек. Дархан көңілді қазақты «астындағы жалғыз атын беретін» деп сипаттайтындығынан белгілі.

2 слайд

3 слайд
Жылқы төрт-түліктің бірі. Жылқы иесі Қамбар ата. Қазақ халқында жылқыны құрметтеп, қасиеттеп жоғары бағалаған.Жылқы туралы аңыз әңгімелер, шығармалар, өлең-жырлар, ертегілер өте көп. Жылқы баласы сүйкімді, әрі жүйрік болып келеді. Жылқы жасына қарай: құлын, тай, құнан, дөнен, айғар деп аталады. Жылқы сымбатты жануар. Мойнынан түскен жалыны жібектей сусылдайды. Сирақтары ұзын, көздері ботадай әдемі. Жылқының дене бітімі көздің жауын алады.Бұрынғы кезде батырлардың жылқыларының аты болған. Қобыланды батырдың Тайбұрылы, Алпамыс батырдың Шұбар деген аты болған. Бұл аттар жәй аттар емес,жүйрік, сұлу, әрі батырдың ең жақын досы бола білген. Жылқы қасиетті жануар. Жылқы қымызы бізге пайдалы. Ол қырық ауруға ем. Жылқы еті өте тәтті.Сондай-ақ жылқылар бізді қауіптерден қорғайды. Бұрындары ата-бабамыз Жылан жоламасын деп қастарына жылқы байлап жатқан. Сонымен бірге ат үстінде көп жүрген адам буын ауруына шалдықпайды екен.

3 слайд

4 слайд
Күтілетін нәтиже: -Балалар жылқы туралы аңыз- әңгімелер, шығармалар, м ақал- мәтелдер, ырымдар, жұмбақтар үйренеді. -Жылқының сүті-қымыз пайдалы екенін, еті өте дәмді екенін, жылқы малы қауіп катерден қорғайтынын біледі. -Ұжым болып жұмыс істеп, жылқының бейнесін каштан арқылы жапсыру әдісімен жасауды үйренеді.

4 слайд

5 слайд
Жоба жұмысының сатылары: Кіріспе: Мақсат пен міндетті айқындау, ақпарат жинау, каштан жаңғақтарынан жылқы бейнесін жапсыру әдісімен ұжымдық жұмыс арқылы бейнелеу. Негізгі: Әңгімелесу, суреттер қарау, көркем әдебиет оқу жұмыстарын жүргізу, каштан жаңғағын жинау Қорытынды: Жұмысты қортындылау, презентация жасау

5 слайд

6 слайд
Жылқылар туралы қызықты деректер: 1.Сену қиын, бірақ алғашқы жылқылар орташа иттің мөлшеріндей болған және елу миллион жыл бұрын біздің планетаны қамтыған тығыз ормандарда өмір сүрген. 2.Қалай дегенде де, ғалымдар қазба табылған заттарға сүйене отырып,. әлемде адамзаттың жылқыны алғаш Қазақстан территориясында мінгенін зерттеді. 3.Әлемдегі ең кішкентай жылқының бойы небәрі 44 жарым сантиметрді құрады. 4.Жылқының орташа өмір сүру ұзақтығы шамамен 25-30 жыл. 5.Жылқылар адам дауысына қарап, көңіл-күйін біле алады. 6.Аттың тұяқтарының екінші функциясы - ат жерге мінгенде қан тамырларын сорып алатын сорғы есебінде. 7.Жиырмадан астам ұлтта жылқы қасиетті жануар болып саналады. 8.Жылқылар фотосуреттер мен картиналардан басқа жылқыларды тани алады. 9.Жалпы, әлемде алпыс миллионға жуық жылқы бар, соның ішінде жабайы жылқылар мекендейді. 10.Жылқылардың жадысы керемет  дамыған. Олар өзіне қатал қараған адамды өмір бойы есте сақтай алады, достарын да ұмытпайды. 11.Жылқының ең жоғары секіруі 1949 жылы ресми түрде тіркелді, оның биіктігі 2 метр 47 сантиметр болды.

6 слайд

7 слайд
Жоба тақырыбы:«Жылқы- ер қанаты» Мектеп алды даярлық тобы «Балауса» Орындаған тәрбиеші: Агинбаева А С Алматы2020 МҚКК №144 бөбекжай балабақшасы

7 слайд

8 слайд
Жобаның мақсаты: Жылқының жеті қазынаның бірі екенін ерекше қасиеттерімен таныстыру, жылқы туралы түсінігін кеңейту, жылқы асыл мал екенін айта отырып, жылқы жануарына деген құрметтерін арттыру, жылқы кәделі, бағалы қазына екенін ұғындыру. Жылқы малына байланысты мәліметтер беру. Балаларға жылқы туралы аңыз- әңгімелер, шығармалар, м ақал-мәтелдер, ырымдар, жұмбақтар үйрету. Ұжым болып жұмыс істеп, жылқының бейнесін каштан арқылы жапсыру әдісімен жасауды үйрету.

8 слайд

9 слайд
Жылқы сүті- Қымыз Қымыздың 3 мың жылдық тарихы бар. Қымыз - халқымыздың кәделі әрі киелі сусыны. Қымыздың 40-қа жуық түрі дайындайды, оны дайындау тәсілдері де түрліше. Мысалы, уыз қымыз, бал қымыз, бесті қымыз, дөнен қымыз, жуас қымыз, қысырақ қымыз, шырғанақ қымыз және басқа да түрлері бар. Қымыздың шипалық қасиетіне шет елдер де көңіл бөле бастады. Халқымыздың ұлттық мерекесінің бірі «қымызмұрындық» деп аталады.

9 слайд

10 слайд
Жылқының ет өнімдері Жылқы етінен өндірілетін өнімдер: жал, жая, қартажәне шұжық. Жал - желке шайы, жая - екі жамбастың сырты, яғни сауыр еті. Қазы - қабырғаның майлы сүбе еті. Қарта - тік ішектің майлы бөлігі. Шұжық - туралған ет пен май тығылып, илектен жасалған тағам

10 слайд

11 слайд
Жылқы туралы мақал-мәтелде р -Атың барда – жер таны желіп жүріп, Асың барда – ел таны беріп жүріп. -Теңге тиыннан өсер, Жылқы құлыннан өсер. -Жақсы қартайса да, ақылынан танбас, Жаман ат қартайса да, жүрісінен танбас. -Жақсының қадірі өлгенде білінер, Жақсы аттың қадірі мінгенде білінер. -Жақсы аттың артынан құнан ереді, Жақсы жігіттің артынан ұлан ереді. -Жақсы жігіт пен жақсы ат көптікі.

11 слайд

12 слайд
Жылқы туралы жұмбақтар Түбірлі төртеу, Түймемен бесеу, Ерубай екеу, Мамық жалғыз. (Жылқы) Қоян жақты, тақыр жонды, Төрт тұяқ, екі аяқты, екі қолды. Салпы ерін, өзі жүйрік, Кең омырау, жуан құйрық. (Ат)    Кішкене ғана тостаған, Көтеріп қана тастаған. (Аттың төрт тұяғы) Тау астында төрт бала, Кезек-кезек ойнаған. Төрт баланың қолына Төрт айды әкеп байлаған. (Аттың төрт аяғы және тұяғы)

12 слайд

13 слайд
Жылқыға қатысты ырымдар -Жылқының жусауын, қотандағы қойдың тынысын, малдың өрісін бұзса – иесі өкпелейді. -Мал сойғанда төс шеміршегін кесіп алып, босағаға лақтырғанда, жабысып қалса – сол үйдің аты жүйрік болады. -Жылқыны сатқанда не болмаса біреуге сыйлыққа бергенде, ноқта-жүгенін алып қалады және құйрық-жалынан қыл кесіп алады. -Әйтпесе ырыс-несібе сонымен кетіп қалады. -Ер-тұрман аяқ асты жатпайды.

13 слайд

14 слайд
Жылқы туралы аңыз Шұбарат Ерте заманда Шамалған өзені бойында бір адам өмір сүріпті. Оның теңдесі жоқ керемет Шұбарат атты сәйгүлігі болған екен. Шұбарат сол маңдағы бәйгінің алдын бермейтін ұшқан құстан да жүйрік тұлпар болған деседі. Аты әйгілі жүлделі сәйгүлікті айтпайтын адам болмапты. Күндердің күнінде жүлдесі бағалы аламан бәйгі болатыны туралы хабар жетеді. Мен дегеннің бәрі жүйріктерін әкеліп қосады. Бәйгіге қосылған аттар бір күн бойы шабатын болып, таң ата бәйгі басталып кетеді. Ас пісірім уақыттан соң Шұбарат шапқан аттардың алдына түсіп, ұзап кетеді.       Шұбарат сол қарқынмен күндікке бірде шаба, бірде желе-жортып, бірде аяндап межелі жерге таянады. Оның артында шауып келе жатқан жүздеген аттың біразы құлап, мертігеді. Шабандоздар да жарақат алады. Қызыл іңірде жиылған жұрт көкжиектен шамалы шапқан аттарды байқайды. Олардың алдында оқ бойы шауып Шұбарат келеді. Бір мезетте бәйгі аттарының алдынан биік жартас көрініп, шаршаған аттар міне алмай тұрақтап қалады. Тек Шұбарат қана жартасқа дейін шауып келіп, жебедей тартылып, шыңына ұшып жетіп, бәйгіден бірінші келеді. Содан бері биік жартас Шұбарат деп аталып кеткен екен.      Қазақ халқы жылқыны қастерлеп, әспеттеп ұстап, оны тіпті «жолдасына» теңеген. «Ер қанаты – ат» деген мақалдың айтылуы да осы түсініктен туған болар.

14 слайд

15 слайд
Балалар ұжым болып жұмыс істеп, жылқының бейнесін талшын ағашының жаңғағы арқылы жапсыру әдісімен жасады.

15 слайд

16 слайд
Ат бейнесін жасауда Дана апаымыздың көмегі зор болды

16 слайд

17 слайд
Балалар талшын ағашының жаңғағын өздері жинап әкелді. Және ынтымақтықта бірге қызыға жұмыс істеді

17 слайд

18 слайд
Жылқы туралы жұмыс барысында көп мәлімет алды

18 слайд

19 слайд
Сонымен бірге денсаулық күнінде көкпар ойынын ойнап ат жарысы туралы білді

19 слайд

20 слайд
Көкпар ойыны достыққа, татуластыққа үйретеді

20 слайд

21 слайд
Қазақы болмысымыздың басты нышаны – жылқы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Ұлы даланың жеті қыры» мақаласында атқа міну мәдениеті туралы басымдықты бірінші орынға қоюы тегін емес. Халқымыздың қазақы болмысын айқындайтын құндылық және ежелгі көшпелі халық болғанымызды білдіретін басты нышан – қазақ жылқысы.

21 слайд

22 слайд
Құлдыр - құлдыр құлыншақ, Тынымсыз бір ұрыншақ Ұршықтай боп бұлтылдап Жұмыр, жоның жылтылдап. Құлыншақ, құлыншақ, Шапқылайсың даламен. Дос болсайшы құлыншақ, Мен сияқты баламен. Жылқы туралы Адина тақпақ айтты

22 слайд

23 слайд
Құлыншақ.  Құлыншақ, құлыншақ,  Шапқылайсың даламен.  Дос болсайшы құлыншақ,  Мен сияқты баламен. ...Аланда тақпақ біледі екен

23 слайд