Жылу берілу құбылыстарының тірі ағзалардың өмірлеріндегі ролі

1 слайд
Пән/Сынып: 8 сынып Физика Қай аптаның нешінші сабағы 3 апта 1 сабақ (№6 сабақ) Тарау немесе бөлім атауы: Жылу құ былыстары Сабақтың тақырыбы: Жылу берілу құбылыстарының тірі ағзалардың өмірлеріндегі ролі Оқу мақсаты: 8.3.2.4 – әр түрлі температураларда тірі ағзалардың бейімделуіне мысалдар келтіру Бағалау критерийі: 1. Әр түрлі температураларда тірі ағзалардың бейімделуіне мысалдар келтіреді 2. Жылу құбылыстарының тірі ағзаның өміріндегі ролін сипаттап,ауызша немесе жазбаша түсіндіре алады 3. Тірі ағзалардың температураның өзгеруіне бейімделуін зерттейді, ұсыныстар жасайды

2 слайд
Жылу берілу құбылыстарының тірі ағзалардың өмірлеріндегі ролі

3 слайд
Табиғаттағы, тұрмыстағы және техникадағы жылу берілу түрлерінің қолданылуына мысалдарды ажырату  Автомобильдің іштен жану қозғалтқыштарын сумен салқындату, жүн немесе түбіт қолғап, ғарыш кемелерінің корпусын салқындату, күндізгі және түнгі бриз, тоңазытқыш, күздік егістіктегі қар жабыны , таба ұстағышының ағаштан немесе металдан басқа материалдан жасалуы, желдеткіш, үтік , отқа қойылған шәйнектегі судың араласуы, қасықпен кофеге құйылған сүтті араластыру  І топ табиғаттағы жылу берілу түрлеріне мысалдар келтіреді ІІ топ тұрмыстағы жылу берілу түрлеріне мысалдар келтіреді ІІІ топ техникадағы жылу берілудің түрлеріне мысалдар келтіреді.

4 слайд
Ой қозғау Жануарлар мен өсімдіктерге ортақ не?

5 слайд
Видео Ақ аю туралы деректер  Ақ аю Қызыл кітапқа енген жануар. Ол тек суық аймақтарда өзін жақсы сезінеді.  Ақ аюдың Арктика мен Антарктидада өмір сүруін қалай түсіндіресің?

6 слайд
Болжау: Жылу шығынын азайту үшін ақ аюдың құлақтары кішкентай , қалың ақ жүн аюды жылы ұстап тұруға және қалың май қабаты жылуды оқшаулауға көмектеседі.

7 слайд
Сабақ мақсаты:  жылу берілу құбылыстарының тірі ағзаның өміріндегі ролін білу;  әр түрлі температураларда тірі ағзалардың бейімделуіне мысалдар келтіру.

8 слайд
1- кесте

9 слайд
Әр түрлі температураларға тірі ағзалардың бейімделуін түсіндіріңіз  І топ Өте суық аймақтардағы тірі ағзалар  Арктикада өмір сүретін аңдар(морж, кит) неліктен суыққа төзімді келеді?  ІІ топ Орта ендіктердегі тірі ағзалар  Неге қысқа қарай қоян терісіне қалың түбіт шығады?  ІІІ топ Өте ыстық аймақтардағы тірі ағзалар  Неліктен африкалық пілдердің құлақтары үлкен болады?

10 слайд
2-кесте

11 слайд
Түрлі температураларға тірі ағзалардың бейімделуі  Морждың қалың жүні жоқ, бірақ терісінің астында жылуды сақтайтын қалың май бар. майдың жылу өткізгішігі аз.  Қысқа қарай орта ендіктерде өмір сүретін қояндарда терісіне қалың түбіт шығады. Түбіт арасындағы ауа қабаты суықты өткізбейді. Жазғытұры ол түбіт түседі.  Пілдің құлақтары тығыз қан тамырларының желісіне енген, қызған қанда ауаның конвекциялық ағыны бар, піл денесінен шығады, ыстықты ауаға береді; қан бірнеше градусқа дейін салқындап қанайналым жүйесіне түседі. Ал құлақтарды тезірек салқындату үшін, пілдер, конвекциялық ауа ағынын көбейтіп, олар үнемі құлақтарын желпіп жүреді

12 слайд
Тірі ағзаға әсер ететін ортаның абиотикалық факторлары :  температура  жарық  ылғалдылық  тұз концентрациясы  қысым  жауын-шашын

13 слайд
Түйіндеу Б арлық тірі ағзаларға ортаның абиотикалық факторлары (температура, жарық, ылғалдылық) әсер етеді. Өлі табиғаттың әсеріне қарай өсімдіктер,жануарлар әр түрлі топтарға бөлінеді және оларда осы факторлардың әсерінен бейімделу пайда болады. Жылу берілудің түрлері тірі ағзаның ортаға бейімделуін қамтамасыз етеді.

14 слайд
Рефлексия - нені білдім, нені үйрендім - нені толық түсінбедім - немен жұмысты жалғастыру қажет Үйге тапсырма: § Эссе “ Әр түрлі температураларға тірі ағзалардың бейімделуі ” , “ Жылу құбылыстарының тірі ағзалардың тіршілігіндегі ролі ”