Жусан және оның емдік қасиеттері

1 слайд
• Алтынсарин орта мектебі • Ғылыми жоба: «Жусан және оның емдік қасиеттері » Авторы: 6 – сынып оқушысы Махмутов Бақдәулет Байболұлы Ғылыми жетекшісі: Ағылшын пәнінің мұғалімі Талғат Айнаш

1 слайд

2 слайд
І.Кіріспе: Бейнеу ауылының табиғаты және осы жерде өсетін өсімдіктер туралы мағлұмат. ІІ.Негізгі бөлім: Жусан 2.1.Жусанның шығу тарихы 2.2.Жусанның түрлері 2.3.Жусаннан өнделіп жасалған дәрілер 2.4.Жусан туралы ғұламалардың асыл сөздері.. ІІІ.Қорытынды. ІҮ.Қолданылған әдебиеттер.

2 слайд

3 слайд
Кіріспе бөлім:Кіріспе бөлім: Бейнеу ауданындағы жайылымды және шалғынды жерлердің ішіндегі зерттелмеген көп жерлердің бірі – Бейнеу елді Маңғыстау энциклопедиясында бірнеше жусанның түрлері және оның емдік қасиеттері туралы мәліметтер бар. Бейнеу ауылының байырғы тұрғындар – ауыл ақсақалдары және ақ жаулықты әжелермен кездесіп жусанның тұрмыста, мал шаруашылығында және күнделікті өмірде жан – жақты пайдаланғандығы туралы сұхбат алдым .

3 слайд

4 слайд
«Жусан болмаса- шөпте береке болмайды, Ауыз бірлік болмаса – көпте береке болмайды» деп Ескелді бабамыз айтқандай, шипалы жусанды зерттеу мақсатымен Бейнеу аудандық кітапханамен де тығыз байланыс жасадым.Онда «Қазақстанның өсімдіктер әлемі» және «Дәрілік өсімдіктер» т.б.кітаптарын оқи отырып көптеген мәліметтерді қағазға жазып және суретке түсірдім

4 слайд

5 слайд
Жусан күрделігүлділер тұқымдасына жататын, кейде бір не екі жылдық шөптесін өсімдік, шала бұта.Жусан өсімдігінің шығу тарихы : латындар бұл шөпті «артемизия» деп атайды.Шөптесін өсімдіктердің дәрілік қасиетін ашқан Артемид құдайдың құрметіне осылай деп атаған.Жалпы ата – бабаларымыз «жусан» деген сөзді естіген кезде жандары ерекше жадырап, туған жерге деген ерекше сағыныш сезімге бөленген.

5 слайд

6 слайд
Жусанның түрлеріЖусанның түрлері

6 слайд

7 слайд
Боз жусан көктемнің басында шығып табиғатты өз жұпар иісіне бөлейді.Боз жусанның биіктігі 18 – 20 см .Кей қалың жерлерде 40 см дейін жетеді.Жапырағы кезектесіп орналасқан .Шеті тілімденген өсімдік.Бұл жусанды менің әжем сыртқы сенеге, әр босағаға бірер бумадан тастайды.Себебі Жазғытұрым бөрге және т.б. зиянды жәндіктер көбеймес үшін күнделікті тұрмыста пайдаланады

7 слайд

8 слайд
Ізденісте Ізденісте танысқан танысқан жусан түрлеріжусан түрлері ащы жусан бөрте жусан арам жусансұр жусан майқара жусан , Гмелин жусан құм жусан шашақты жусан ермен жусанқызыл жус ан сирек бас жусан Боз жусан

8 слайд

9 слайд
Фито-шайы Жусан (сарамандық жұмыс) Тәтті әжеймен сұхбат 1 – сарамандық жұмыс: Жусанның біздің жерде жеті түрі өседі.Жусан негізінен ащы өсімдік. Онымен ұсақ малдар қорек етеді. Міне, менің қолымда жусан шөбінен жасалған Фито – шайы . Бір стакан суға екі қасық жусан шөбінен жасалған фито шайын салып бұқтырамыз.Содан соң сүзіп алып ішуге болады.Ол ішкі ағза - бауыр, өт, асқазан(гастрит), іш кебу т.б. ауруларына мыңда бір ем.

9 слайд

10 слайд
2 – сарамандық жұмыс : Міне, балам, менің қолымда бірнеше жусанның түрі бар.Атап айтсақ: қара жусан, тықыр жусан, боз жусан,т.б. жусандарды көріп отырсындар. Жусандар әртүрлі бірі - ұзын, бірі – қысқа.Бірақ адам баласы үшін өте пайдалы өсімдіктер.Осы жусандарды қайнаған суға ұсақтап салып, бұқтырып қоямыз.Судан жусанды алып, ысқылтым күйінде аяққа тартамыз.Аяқты қалыңдап байлап(қымтап) 15 – 20 минут ұстаймыз.Аяқтың сырқырауын, буын ауруларын басады.

10 слайд

11 слайд
Жусаннан өңделіп жасалған дәрілер Дәрілік өсімдіктер кептірілген шөп, тұнба, қайнатынды шай, ұнтақ, т.б. түрінде қолданылады. Дәрілерді дайындау үшін шикізат ретінде пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер бөлек іріктеледі. Дәріні көбінесе жабайы өсімдіктерден алады. Көптеген өсімдіктердің емдік қасиеттері бар. Оларды дәрілік өсімдіктер дейді. Осы заманғы кейбір ең таңдаулы дәрілер жабайы шөптерден жасалған..

11 слайд

12 слайд
Мысалы:көпжылдық ізденулердің нәтижесінде көрнекті ғалым Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының академигі Серғазы Әдекеновтың басшылығымен ғалымдар «Арглабин» деген жаңа дәрі жасап шығарды. Қазіргі кезде бұл дәрі әлемнің көптеген елдерінде – АҚШ, Ұлыбритания, Жапония, Қытай, Германия, Швеция т.б. таралып, қатерлі ісік ауруына қарсы қолданылуда. Дәрігерлердің айтуынша, бұл дәрі бауыр, өкпе және сүт бездерінде пайда болған ісіктерді емдеуге және олардың алдын алуға мүмкіндік береді. Осы уақытқа дейін қатерлі ісік ауруларына қолданылатын бұл дәріге шетелдерден 11 миллион данаға тапсырыс түссе, ішкі сұраныс 2 миллион данаға жетіп отырған көрінеді .

12 слайд

13 слайд
Қарағанды қаласында осыдан 2 жыл бұрын президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың тапсырмасымен «Арглабин» дәрісін шығаратын зауыт құрылысы басталған болатын. 1997 жылы «Арглабин» препаратының жасалуы Қазақстан үшін үлкен жаңалық болған еді. Алғашқы сынақ барысында дәріні қабылдаған 72 аурудың 44 пайызында ісіктің өсуі тоқтаған екен. Қарағанды зауытында шығарылатын «Арглабиннің» әр ампуласы 3 долларға бағаланып отыр. Ресми ақпарат бойынша, Қазақстанда «Арглабин» денсаулық сақтау министрлігінің өмірлік маңызы бар дәрілердің тізіміне енгізілген. Бүгінде «Арглабин» дәрісі 11 елдің патентімен қорғалып отыр.

13 слайд

14 слайд
Жусан туралы ғұламалардың асыл сөздері Халқымыздың заңғар жазушысы Мұқтар Әуезов «Абай жолы» Халқымыздың заңғар жазушысы Мұқтар Әуезов «Абай жолы» роман эпопеясында «Шөп атаулыдан да қой оты – мық жусан мен роман эпопеясында «Шөп атаулыдан да қой оты – мық жусан мен ұсақ, бетеге болмаса, өнге бойшаң, тамыры босаң шөптерді жұлып ұсақ, бетеге болмаса, өнге бойшаң, тамыры босаң шөптерді жұлып ұшырып әкететін әдеті бар. Тегінде Шыңғыстаудың асыл шөбі – ұшырып әкететін әдеті бар. Тегінде Шыңғыстаудың асыл шөбі – мық жусан. Бұл қойдың ырысы», - деп бекер жазбаса керек.мық жусан. Бұл қойдың ырысы», - деп бекер жазбаса керек. Жусан деп ел атаған, Шөлге берік өскелең.Жусан деп ел атаған, Шөлге берік өскелең. Шөп ол бойы жатаған. Дәрі – түбір бұтағы,Шөп ол бойы жатаған. Дәрі – түбір бұтағы, Дауылға, желге көшпеген, Жусан – қырдың жұпары.Дауылға, желге көшпеген, Жусан – қырдың жұпары. (Бағдат Айтмұқаева)(Бағдат Айтмұқаева)

14 слайд

15 слайд
Маған таныс 2 – сынып әдебиеттік оқу кітабында асқан батырлығы,ақылдылығы, төзімділігі, сабырлығы арқылы Мысырды билеген Бейбарыс бабамыз туған елден жырақ жүрсе де, қартайған шағында Мысырдың кең даласынан бір түп жусаннан туған елге деген сағынышын басу үшін сол жусанды бойтұмар етіп таққан.

15 слайд

16 слайд
«Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, білім, ар, мінез деген қасиеттерімен озады» деген данышпан Абай Құнанбаев. Ұлы ақын сөзі еш уақытта өз мәнін жоймақ емес. Озық ойлы білімдар адамдар әр заманда заманның дамуына өз үлесін қосуда, әлі де қоса бермек. Жусан! Осы бір жүрегімізге жылылық, сағыныш сезімін ұялатып, жанымызды жадыратып, көңілімізді көкке көтеретін, даламыздың дархандығы мен қадір қасиетін санамызға бала кезден сіңіп қалған салиқалы еске түсіретін қасиетті сөзде ерекше құдірет бар десеңізші!...

16 слайд

17 слайд
Пайдаланылғын әдебиет тізімі 1. «Қазақстан өсімдіктер әлемі» суретті энциклопедия 2. «Дәрілік өсімдіктер» М.Қожабеков 3. « Қазақстан өсімдіктер әлемінің асыл қазынасы» энциклопедия 4. Батыс Қазақстан энциклопедия 5. «Абай жолы» романы 6. «Өсімдіктер әлемі» 7. Газеттер 8. Балалар басылымдары 9. Қарты бар ел, Қазыналы ел. 10. Әдеби оқулықтар

17 слайд