Кәсіпорынның өндірістік қорлары

1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Кәсіпорынның өндірістік қорлары

1 слайд

2 слайд
Негізгі қор - бұл материалдық құндылықтың ұзақ кезеңдегі жұмыс істеп тұруы ретіндегі негізгі қорлардың ақшалай бағалануы. Осыған байланысты қорлар өзінің құндылығын өндіретін өнімге жартылай апарады. Қолданылып жүрген топтастыруға сай негізгі қорлардың құрамына өндірістік және өндірістік емес объектілер кіреді. Біріншіге жататындар - өндірістің, құрылыстың, ауыл шаруашылығының, автомобиль көлігінің, байланыстың, сауданың және басқа да материалдық өндіріс түрлерінің негізгі қорлары. Өндірістік емес қорлар - тұрғын үй, коммуналдық шаруашылық, деңсаулық, білім, мәдениет, спорт салаларына арналған.

2 слайд

3 слайд
Натуралды-заттық құрама принципінде негізгі қорлар мыналардан тұрады - ғимараттар, құрылыстар, табыстау қондырғылары, жұмыс және күш машиналары мен жабдықтар, өндірістік шаруашылық құрал-саймандар, жұмыс және өнімді мал, көпжылдық егістер, шаруашылықтың ішкі жолдары, сол сияқты кәсіпорындардың, мекемелердің меншігіндегі жер телімдері

3 слайд

4 слайд
Өндіріс процесіне қатысу дәрежесінде негізгі қорлар активтік жөне пассивтік болып бөлінеді. Актив бөлігі (машиналар, жабдықтар) тікелей өндіріске, өнімнің мөлшері мен сапасына (қызмет) ықпал етеді. Пассивтік элементтер (ғимарат, құрылыс) өндірістік процестер үшін қажетті жағдай жасайды. Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары өндірістік ауыспалы айналым жасайды. Ол мынадай сатылардан тұрады: негізгі қорлардың тозуы, амортизация, негізгі қорларды толық қалпына келтіру үшін қаражаттың қорлануы, оларды күрделі қаржы жұмсау арқылы ауыстыру.

4 слайд

5 слайд
Кәсіпорындарда негізгі қорларды тиімді пайдалануды сипаттайтын басты көрсеткіш - қор қайтарымы болып табылады. Қор қайтарымының көрсеткіші мына формуламен есептелінеді: мұнда, V - жыл ішінде өндірілген өнімнің құны, заттай немесе құн есебімен, К - негізгі өндірістік қордың орташа жылдық құны. Бұл формула негізгі өндірістік қорды пайдалану деңгейін талдау үшін пайдаланылады. Ол өндірім мен еңбек қордың жарақтанғандығының арасындағы өзара байланысты көрсетеді.

5 слайд

6 слайд
Егер де еңбек қор жарақаттанғанға қарағанда өндірімнің қарқыны жоғары өсетін болса, бұл өте оңды нұсқа болып есептеледі. Өйткені, осы жағдайда ғана өндірістің тиімділігі ең жоғары дәрежеге жетеді. Қор қайтарымының қарсы көрсеткіші - өнімнің қор сыйымдылығы (Қс). Бұл өнімнің өлшеміне шаққандағы негізгі қордың құнын сипаттайды (теңге). Қ мұнда Қо - жыл ішінде өндірілген өнімнің тауарлы немесе қалыпты бөлігінің құны, теңге, Өк - негізгі өндіріс қордың орташа жылдық құны, теңге. Қор қайтарымы көрсеткішінің артуы және өнімнің қор сыйымдылығының төмендеуі негізгі қорларды пайдалануды жақсартатынын немесе керісінше көрсетеді.

6 слайд

7 слайд
Негізгі қорларды пайдаланудың тиімділігін арттыру үшін олардың жүктеме деңгейлерін, әсіресе олардың активті бөлігін арттыру, қорларды жаңарту, үдемелі жабдықтарды, қазіргі технологияны, білікті қызметкерлерді пайдалану қажет. Негізгі өндірістік қордың нәтижелілігін арттырудың аса маңызды факторларының бірі - жабдықтардың пайдалануын жақсарту. Ол үшін олардың жұмыссыз тұрып қалуын азайту ауыстыру коэффициентін көбейту жолымен қол жетеді.

7 слайд

8 слайд
Бақылау сұрақтары: 1.Негізгі қордың мәні неде? 2.Негізгі қордың құрамы мен құрылымы қалай сипатталады? 3.Негізгі қорлардың сыныптамасын белгілеу неден тұрады? 4.Негізгі қорларды бағалаудың қандай түрлері бар? 5.Негізгі қорларды қайта бағалаудың әдістері қандай?

8 слайд