#1 слайд
Көнерген сөздер

1 слайд

#2 слайд
Көнерген сөздер – қоғам дамуына орай тіліміздегі қолданыстан шығып қалған сөздер. Олар тек тарихи тақырыпқа жазылған көркем шығармаларда ғана сол кезеңнің бейнесін көрсету мақсатында қолданылады.

2 слайд

#3 слайд
Көнерген сөздер Б ұ л к ү н де қ ол да н ы л м а й т ы н бей т а н ы с сө здер ;  Қ а зір де т ү сін ікт і, бір а қ қ ол да н ы ст а н ш ы ғы п қ а л ға н сө здер ;  Қ а зірде де қ ол да н ы л а т ы н , бір а қ ө згеш е м а ғы н а ға и е сө здер . 1) Көркем туындының поэзия түрінде болғандығы; ұйқас, өлшем тәрізді өлең шарттары көп сәттерде тексті өзгертуге келмейді; 2) Әдеби тіл нормаларының тұрақталып, қалыптасу қасиетіне ие екендігі.

3 слайд

#4 слайд
Мысалы, 1) Асан қайғының : Ал қолыңды маларсың, Алтын менен күміске деген жолдарындағы ал сөзі көне түркілік қол деген сөзі. 2) Жазы, сақын, соңратын сөздері осы күнгі жазық, сақтан, соң деген сөздермен түбірлес, сол себептен контекске қарай түсінігі де оңайырақ баламалар болғанымен, қазірде қолданылмайтын сөздер. 3) Қарындас, жұрт, алаш, ару, ауыр, қыршын, озу тәрізді сөздер бұлар мағыналары біраз өзгеріп, семантикалық қозғалысқа түскен сөздер. Мысалы, байтақ сөзі. Шалкиізде: - Алаштан байтақ озбаса, Сыпайышылық сүрмен-ді.

4 слайд

#5 слайд
Көнерген сөздер екіге бөлінеді: Тарихи сөздер – қолданылған дәуірі өтіп, ескі заманның өзімен бірге көнерген сөздер . –   ел басқаруға байланысты атаулар:  хан, патша, уәзір, би, ағасұлтан, болыс, ауылнай,   т.б. –  пайдаланудан шығып қалған қару-жарақ атаулары:  садақ, жебе, сауыт, айбалта, найза, адырна, т.б. –  кеңес дәуірі тұсында қолданылған әкімшілік сөздер:  қызыл әскер, қызыл отау,  отарба т.б. Архаизмдер – халықтың тұрмыс- тіршілігіне, салт-санасына, әдет- ғұрпына байланысты қолданылатын, әр дәуірде өзгеріп, басқа сөздермен ауысып отыратын ескірген сөздер.

5 слайд

#6 слайд
– мата атаулары:  патсайы, торқа, биқасап, дүрия, т.б. – әдет-ғұрып атаулары:  бесік құда, сауын айту, ұрын бару, т.б. – үй тұрмысына қатысты атаулар:  жаппа, лашық, саптыаяқ, кебеже, әбдіре, шидем, күпі, шекпен, сәукеле, т.б.   Тілімізде қайтадан жаңарған көнерген сөздер де кездеседі . Оларға: – діни ұғым атаулары:  жаназа, имам, мешіт, ораза, жайнамаз, т.б. – жыл атаулары:  барыс, ұлу, тышқан, т.б. – ай атаулары:  қаңтар, наурыз, маусым, т.б.

6 слайд