Күйші Дәулеткерей Шығайұлы

1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Интеллектуалды музыка Музыка 27-сабақ 4-тоқсан 1-апта 6- сынып • Сабақта: • 1. Интеллектуалды музыкамен танысамыз; • 2. Абай Құнанбайұлының ж ə не Д ə улеткерей • Шығайұлының шығармашылығы туралы білеміз; • 3. Абай ə ндерін айтып үйренеміз; • 4. Д ə улеткерей күйлерін тыңдаймыз; • 5. Тыңдалған ə ндер мен күйлерге талдаулар жасаймыз.

1 слайд

2 слайд
Қазақ халқының м ə дени, рухани ə лемінде Абай Құнанбаевтың алатын орны ерекше. Абай – қазақ ə дебиетіндегі ұлы тұлға, маңдай алды ақын. Қазақтың жаңа реалистік ə дебиетінің негізін салушы. Абай Құнанбайұлы 1845 жылы бұрынғы Семей облысы, Абай ауданы, Шыңғыстау өңірінде дүниеге келген. Бір басына сан-қырлы өнер қонған Абай қазақтың музыка тілін абайлық стильмен байытқан, көптеген ə ндер тудырған жаңашыл композитор. Абай ақындығымен бірге музыка саласында мол мұра қалдырып, қазақ музыка өнерін дамытты. Абайдың домбыра шерткендігі бізге белгілі, үш ішекті домбырасы ақын мұражайында сақталған. Абайдың «Сегіз аяқ», «Қор болды жаным», «Айттым с ə лем Қаламқас», «Желсіз түнде жарық ай», «Қараңғы түнде тау қалғып», «Көзімнің қарасы», «Татьянаның ə ні» т.б. ə ндері белгілі.

2 слайд

3 слайд
Батыс күйшілік мектебінің аса көрнекті тұлғаларының бірі Д ə улеткерей Шығайұлы 1820 жылы Орал облысы Орда ауданы Қарамола деген жерде дүниеге келген. Қазақ халқының аспаптық күй өнерін дамытушы. Ел аузында Бапас күйші атанған. Домбыра тартуды жас кезінде Мүсір ə лі деген күйшіден үйренген. Д ə улеткерей бала кезінде молдадан оқып, мұсылманша хат таныған. Ресейде білім алып, кейін генерал д ə режесіне дейін жеткен хан Ж ə ңгір Ордада балалардың орысша білім алуына да жағдай туғызыпты. Дəулеткерей орысша үйреніп, оқи да, жаза да алатын болған.

3 слайд

4 слайд
Сегіз аяқ • Жүректен тербеп, •    Шымырлап бойға жайылған; • Қиуадан шауып, • Қисынын тауып, •   Тағыны жетіп қайырған, •            Толғауы тоқсан қызыл тіл,  •            Сөйлеймін десең, өзің біл. • Өткірдің жүзі,  • Кестенің бізі • Өрнегін сендей сала алмас.  • Білгенге маржан,   • Білмеске арзан, •   Надандар бәћра ала алмас. •         Қиналма бекер, тіл мен жақ,   •       Көңілсіз құлақ — ойға олақ. Басында ми жоқ,  Өзінде ой жоқ Күлкішіл кердең наданның.  Көп айтса көнді,  Жұрт айтса болды — Әдеті надан адамның.  Бойда қайрат, ойда көз  Болмаған соң, айтпа сөз.   Қайнайды қаның,  Ашиды жаның, Мінездерін көргенде;  Жігерлен, сілкін,  Қайраттан, беркін Деп насиқат бергенде, Ұятсыз, арсыз салтынан   Қалғып та кетер артынан. • Болмасын кекшіл,  • Болсайшы көпшіл, • Жан аямай кәсіп қыл.  • Орынсыз ыржаң,  • Болымсыз қылжаң •   Бола ма дәулет, нәсіп, бұл?  •          Еңбек қылсаң ерінбей —  •        Тояды қарның тіленбей. •   • Атадан алтау,  • Анадан төртеу, • Жалғыздық көрер жерім жоқ.  • Ағайын бек көп,  • Айтамын ептеп, •   Сөзімді ұғар елім жоқ.  •   Моласындай бақсының  •   Жалғыз қалдым — тап шыным! • . •                                 

4 слайд