#1 слайд
Сабақтың тақырыбы: Орайпек кестесінің тігілу жолдары

1 слайд

#2 слайд
Қазақтың кесте өнері Кесте – қазақ халқының қолөнерінің ерекше түрі.Кесте тігу өнерінің қазақ халқында ерте кезден болғандығын археологиялық қазбалар мен жазба ескерткіштері дәлелдейді.Кесте – сан ғасырлар бойына халқымыздың талантты ісмерлерінің көркем қиялдары, шеберлік құдіретімен бейнелеген ақыл-парасаттары- ның жауһары.Небір керемет кесте үлгілері ұрпақтан – ұрпаққа жалғасып, толықтырылып, жаңғыртылып отырды. Осы кестелердің ішіндегі қазіргі уақытта қолданылмай жүрген кестенің бір түрі- Орайпек кестесі.

2 слайд

#3 слайд
Орайпек кестесінің тарихы белгісіз. Орайпек кестесін ерте кезде ата-бабаларымыз қолданған. Қазіргі кездегі кесте түрлеріне ұқсамайды. Орайпек кестесін кестеленген кезде жібіміз түйінделмейді. 30-40 см ұзындығын сабақтаймыз. Сол қолымыздың бас бармағымен басып ұстап отырып кестелейміз. Кестелеген кезде бірнеше түсті жіппен кестелеуге болады. Ара қашықтығын, жіптің тартылмай, әдемі, дұрыс жатуын қадағалуымыз керек. Кестенің астыңғы бөлігінде тек екі сызық түсіп отыруы керек. Орайпек кестесінің тарихы

3 слайд

#4 слайд
Матаның теріс бетіне бекітіп, инені 1-шаншудан матаның теріс бетінен оң бетіне шығарамыз. Ине үнемі матаның үстінгі бетінде болады, жіп әр уақытты иненің астында жатады. Орайпек кестесін кестелеу жолдары

4 слайд

#5 слайд
2-шаншуда ине 1-шаншудың оң жағынан 3-4 мм қашықтықта матаның теріс бетіне қарай шан- шылып, 3-шаншуда ілгері қарай 1 мм қашықтықта қайтадан матаның оң бетіне қарай шаншылып инені екі шаншумен суырып аламыз. 3- шаншудың арасы кесте тігісінің адымы деп аталады. Адым неғұрлым қысқа болса, кесте соғұрлым әдемі болады.

5 слайд

#6 слайд
4-шаншуда ине 1 шаншудың үстінен матаның астыңғы бетіне қарай шаншылып,5-шаншуда ілгері қарай 1 мм қашықтықта матаның үстіңгі бетіне қарай шаншып инені суырып аламыз.

6 слайд

#7 слайд
6-шаншу 3-шаншудың үстінен матаның оң бетінен теріс бетіне қарай шаншылып, 7- шаншуда ілгері қарай 1 мм қашықтықта матаның оң бетіне қарай шаншылып, екі шаншумен инені суырып аламыз,әрі қарай ине үнемі екі шаншумен суырып, кесте тігісі қайталанып отырады.

7 слайд

#8 слайд
Әр шалу кезінде ине алдыңғы шалудың үстінен кіріп, жіп иненің бергі жағында қалып отырады, матаның теріс бетіне машина тігісіне ұқсас тігіс түседі. Егер ине алдыңғы шалудың үстіне түспесе,кесте түрі өзгеріп,бұзылады да астыңғы бетінде көктеу тігісі сияқты тігіс түседі.

8 слайд

#9 слайд
Егер кесте доға бойымен тігілетін болса, доғаның сыртқы шеңбері жанындағы кесте адымы үлкендеу,шеңбер жағындағы адымы кішілеу болады.

9 слайд

#10 слайд
Оюдағы мүйіз бұрышының кестелеу реті ерекше.Ине соңғы 7-шаншуда матаның оң бетіне шықты, жіпті ортаға алып, жіптің екінші жағынан 7-шалудың үстімен 9-шалумен матаның үстінгі бетіне шығарып, инені суырамыз.10- шаншудан 7,8 шаншулардың үстінен жіпті өзіміз жағында қалдырып, матаның астыңғы бетіне қарай шаншылып,11 – шаншуда ілгері қарай 1 мм қашықтықта матаның үстіңгі бетіне қарай шаншып,инені суырамыз.

10 слайд

#11 слайд
Инедегі жіпті тартқан уақытта сол қолдың бас бармағымен жіпті жайлап тарту керек. Жіп қатты тартылса немесе бос қалса, кестенің түрі өзгеріп, үйлесі бұзылады. Сондықтан кестенің түрі дұрыс, әдемі шығуы жіптің тартылуына тікелей байланысты. Матаның түрін ашатындай етіп әр сабақ жіп әр түсті болу керек.Кесте бірнеше түсті жіппен кестеленеді. Жіптер мен мата бір-бірін ашатындай ашық түсті болуы керек,жіптердің жуандығы матаның қалыңдығына байланысты мата жұқа болса, жіп жіңішке болады, ал мата қалың болса, жіп қалың болады. Кестеге мулине, жібек жіптер пайдаланылады.

11 слайд

#12 слайд
Оқушыларымның жасаған жұмыстары

12 слайд