#1 слайд
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ 5В011300 – «Биология» мамандығы Орындаған Абдуалиева Ж. А. Ғылыми жетекші м.ғ.д., профессор Балғынбеков Ш. А. ТАҚЫРЫБЫ : «Мектеп жасындағы балалар арасында темір жетіспеушілігінің алдын алу»

1 слайд

#2 слайд
ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ Дүниежүзілік денсаулық сақтау Ұйымының (ДДСҰ) мәліметі бойынша, бүгінгі күні темір жетіспеушілігінің (ТЖ) салдарынан әлемде 3 млрд-қа жуық адам зардап шегуде. Темірдің өмірлік маңызы жоғары, гемоглобиннің түзілуіне (эритроциттерде), миоглобин (бұлшық еттерде) және кейбір ферменттердің түзілуіне аса қажетті микроэлемент. ТЖ мектеп жасындағы балалардың 40%-дан астамында кездеседі, бұл олардың денсаулық көрсеткіштерін мейілінше нашарлатып, аурушаңдықты өсіреді, оқуға және еңбекке қабілеттілігін төмендетіп, танымдық дамуын тежейді және мектептегі сабақ үлгеріміне кері əсерін тигізеді. Қазақстанда 5–11 жастағы балалардың 41,2%-да, 12–14 жастағы оқушылардың 49,4%-да ТЖ-мен байланысты анемия бар екендігі анықталған.

2 слайд

#3 слайд
ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫНЫҢ МАҚСАТЫ Мектеп жасындағы оқушы балалар арасында темір жетіспеушілігінің таралуы мен себептерін зерттеп, оның алдын алуға бағытталған ұсыныстар дайындау

3 слайд

#4 слайд
ЗЕРТТЕУ МІНДЕТТЕРІ Мектеп жасындағы балалар мен жасөспірімдердегі темір жетіспеушілігі мәселесін зерттеуге және оның алдын алуға арналған әдебиет көздеріне ақпарттық талдау жасау; Мектеп оқушылары арасында темір жетіспеушілігінің таралуы мен себептерін анықтау; Мектеп жасындағы балалар мен жасөспірімдер арасында темір жетіспеушілігінің алдын алуға бағытталған іс-шараларды ұсыну.

4 слайд

#5 слайд
Анкеталық сауалнама жүргізу әдісі; Медициналық тексеру жүргізу; Қан сынамасында эритроциттер санын есептеу; Қандағы гемоглобин мөлшерін өлшеу әдісі. Статистикалық талдау әдісі. ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ  Зерттеу жұмыстары Оңтүстік Қазақстан облысы, Сарыағаш ауданы №58 Әлкей Марғұлан атындағы жалпы орта мектебінің оқушылары арасында жүргізілді.  Зерттеу нысаны ретінде аталған мектепте 2-11 сыныптарда оқитын 60 оқушы бала алынды.

5 слайд

#6 слайд
БАЛАЛАРДЫҢ ҚАНЫНДАҒЫ ЭРИТРОЦИТТЕР САНЫ МЕН ГЕМОГЛОБИННІҢ (HB) ОРТАША МӨЛШЕРІ Жасы / жынысы Эритроциттер, х10 9 /л Hb, (г/дл) М±m 11 – 14 жас Ұлдар Қыздар 4,2±0,3 3,8±0,2 125,4±0,9 г/л 110,6±0,6 г/л 15 – 17 жас Ұлдар Қыздар 4,7±0,3 4,0±0,27 138,4±0,7 г/л 120,8±0,6 г/л

6 слайд

#7 слайд
МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫ АРАСЫНДА ТЕМІР ЖЕТІСПЕУШІЛІГІМЕН БАЙЛАНЫСТЫ АНЕМИЯ БЕЛГІЛЕРІ Т е р і қ а б ы н ы ң б о з а р ы ң қ ы л ы ғ ы Т е р і н і ң қ ұ р ғ а қ т ы л ы ғ ы Т ы р н а қ т ы ң с ы н у ы Т і л д і ң қ ы з а р у ы Ш а ш т ы ң т ү с у і , ж і ң і ш к е л і г і Т ә б е т т і ң т ө м е н д е у і Ш а р ш а ғ ы ш т ы қ , ә л с і з д і к 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% ия жоқ

7 слайд

#8 слайд
ТЕМІР ЖЕТІСПЕУШІЛІГІНІҢ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРІ 56.3 17.3 64.4 44.2 87.1 Созылмалы инфекция ошақтарының болуы Мұрыннан жиі қан кету Анасының жүктілік кезінде темір тапшылық анемиясымен ауруы Асқазан ішек сырқаттары Дұрыс тамақтанбау

8 слайд

#9 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ ТҰЖЫРЫМДАР 1) Қазіргі кезде мектеп оқушылары арасында темір жетіспеушілігінің алдын алу балалар мен жасөспірімдер денсаулығын қорғаудың өзекті мәселелерінің бірі болып отыр. Бұл темір жетіспеушілігі әсерінен өскелең жас организмде дамитын түрлі патологиялық жағдайларды болдырмауға мүмкіндік береді. 2) Зерттеу нәтижелері темір жетіспеушілігінің мектеп оқушылары арасында кеңінен тарап отырғандығын көрсетті: мектеп жасындағы ер балалардың 17,2%-22,4%-да, қыз балалардың 21,8%-29,8%-да темір жетіспеушілігімен байланысты анемия анықталды. 3) Жүргізілген зерттеулер нәтежиесінде темір жетіспеушілігінің белгілері (тері қабының бозарыңқылығы, терінің құрғақтылығы, тырнақтардың сынғыштығы, тілдің қызаруы, шаштың түсуі, жіңішкелігі, нәзіктілігі, асқа тәбеттің төмендеуі, шаршағыштық, әлсіздік, ашуланшақтық және т.б.) мектеп жасындағы балаларда жиі байқалды.

9 слайд

#10 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ ТҰЖЫРЫМДАР 4) Мектеп жасындағы балаларда темір жетіспеушілігі негізінен тамақтанудағы кемшіліктердің, анасында жүктілік кезеңінде темір жетіспеушілігінің болуы, созылмалы инфекция ошақтары мен асқазан – ішек жолдарының сырқаттары, жиі қан жоғалту сияқты себептердің нәтежиесінде дамиды. 5) Темір жетіспеушілігінің алдын алудың негізгі іс-шаралары ретінде мектепте және үйде оқушы баланы үйлесімді, дұрыс тамақтандыру, тағамдық өнімдерді темірмен және түрлі дәрумендермен байыту, микроэлементтер мен витаминдер қоспаларын қабылдау ұсынылады. 6) Мектеп мұғалімдері мен оқушылардың және ата-аналардың темір жетіспеушілігі мәселесінен хабардарлығын жоғарылату мақсатында санитарлық-ағартушылық жұмыстарды белсенді түрде, жаңа ақпараттық технологияларды (интернет, әлеуметтік желілер, мобильдік қосымшалар және т.б.) кеңінен қолданып, жүргізу қажет.

10 слайд

#11 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

11 слайд