Мұралбекқызы Ақна

1 слайд
ТҮЙСІКТақырыбы:

2 слайд
Жоспар 1.Кіріспе. 2.Негізгі бөлім. 2.1. Түйсіктің физиологялық негіздері 2.2. Анализатор түрлері 2.3. Түйсіктер түралы жалпы ұғым 2.4. Түйсіктің заңдылықтары мен түрлері. 4.Пайдаланған әдебиеттер.

3 слайд
Тән сезіп, көзбен көрмек, бермек. Бесеуінен мұндағы ой істі сол мұрын исі, тіл дәмнен хабар алып, жақсы- жаман әр тексермек. Шәкәрім Құдайбердіұлы

4 слайд
 ТҮЙСІК – сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерінің, сезім мүшелеріне тікелей әсер етуінен пайда болған мидағы бейнелер.

5 слайд
Түйсіктер физиологиялық тұрғыдан келесі әрекет- қимылдарды іске асырады: Бейнелейді;  Заттар мен құбылыстарды ң негізгі сырттай белгілерін;  Ішкі ағзалардың қалпын.  Тітіркенуді қабылдаушы қызметін;  Өткізуші орталыққа ұмтылған жүйке жолдарының қимылын;  Талдағыштардың орталық ми қабығы бөліктеріндегі әрекетін.

6 слайд
 Түйсіктің физиологялық негіздері күрделі комплекстерден тұрады.Оны И. П. Павлов анализатор дейді.

7 слайд
Әр анализатор 3 бөліктне тұрады. 1. ПЕРИФЕРИЯЛЫҚ – сезім мүшелері ( рецепторлар) 2. ӨТКІЗГІШ БӨЛІМ – рецепторларды тиісті орталықтармен байланыстырып отыратын афференттік және эфференттік жолдар. 3. МИДАҒЫ ТҮРЛІ ЖҮЙКЕ ОРТАЛЫҚТАР.

8 слайд
Анализатордың орталық бөліктері: . . . . . - көру; 0000000 – тері; ΘΘΘΘ – иіс, дәм; - - - - - - қозғалыс. Анализатордың шеткі бөлігі: 1-көз; 2- құлақ; 3- тері; 4- иіс мүшесі; 5- дәм мүшесі; 6- бұлшық еттер мен сіңірлер; 7- ішкі органдар рецепторы.

9 слайд
Түйсіктер түралы жалпы ұғым  А.Р. Лурия түйсікті екі принципке жүйелік және генетикалық түрлерін ашты.  Түйсіктің жүйелік жіктемесінің, негізін салған ағылшын физиологы Чаррльз Шеррингтон (1906). Түйсікті 3 негіггі типке бөлді 1. Экстрорецепторлар; 2. Интероцепторлар; 3. Пропреоцепторлар.

10 слайд
 Генетикалық жіктемені ағылшын неврологы Х. Хэд салған. 1. Пропатикалық оған органикалық түйсіктер ( қарны ашу, шөлдеу т.с.с.) 2 . Эпикритикалық оған адамның негізгі түйсіктері жатады.  Б. М. Теплов түйсіктерді 2 топқа: 1.Экстрорецепторлар. 2. Интероцепторлар. Ал пропреоцепторларды ішкі түйсіктер деп санады.

11 слайд
Түйсіктің заңдылықтары Сезгіштік және табалдырық абсолюттік айырма Адаптация – біртіндеп бейімделу Сенсибилизация- сезгіштіктің артуы Синестезия- сүйсіктердің қосарлана жүруі Бір ізді образдар- аз уақытқы болса да түйсіктің өз күйінде қалуы

12 слайд
Түйсіктің қасиеттері Түйсіну табалдырықтары Икемделу (адаптация) Контраст Бейне жалғасы Сенсибилизация

13 слайд
Түйсіктің түрлері Экстрорецепторлар (сыртқы анализатор рецепторлары) Көру, есту, иіс, дәм сезу, температуралық, тактильді. Интероцепторлар (І шкі процестерге байланысты) Ауыстыру, Теңдікті сузіну Жылдамдық байқау Пропреоцепторлар ( дененің кңістіктегі қалпы жөніндегі ақпараттармен қамтамасыз етеді) Бұлшық ет, қозғалыстық

14 слайд
Көру түйсіктері  Біздің көзімізге электромагнит толқындарының әсер етуінің нәтижесінде пайда болады.

15 слайд
Есту түйсіктері  Есту мүшесін тітіркендіретін ауа бөлшектерінің тербелістері – дыбыс толқындары.

16 слайд
Иіс түсіктері  Мұрын кеңсірігіндегі кілегей қабықтың клеткаларына түрлі химялық заттардың әсер етуі нәтижесінде иіс түйсіктері пайда болады.

17 слайд
Дәм түйсіктері  Дәм тіліміздегі дәм бүршіктері.Оны ттіркендіретін белгілі дәмі бар,суға ерігіш түрлі химиялық заттар.

18 слайд
 С ипап сезу түйсіктері .  Кинестезиялық түйсіктер дененің жеке мүшелерінің бір күйдегі қалпын, қозғалысын білдіреді.  Тең басу түйсіктері.  Вибрациялық түйсіктер.Пассив сипай сезу тері түйсігі түгелдей кіреді Актив сипай сезу Түйсігінің рецепторлары қолында орналасқан

19 слайд
Пайдаланған әдебиеттер: 1. Қ.Б. Жарықбаев. “Психология негіздері” –Алматы,2005. 2. С. Бап –Баба. “Психология”-Алматы, 2005. 3. К.С. Жумасова “ Психология” – Алматы. 4 . Р.С. Немов ,Психолгия: Учеб. Для студ. Высш. Пед. Заведений: В3 кн.