#1 слайд
Мыс-Қола дәуірінің тарихи- географиялық ерекшеліктері Орындаған: Касымов Дінмұхаммед

1 слайд

#2 слайд
Жоспар: 1 Энеолит дәуірінің Қазақстандағы тұрақтары 2 Андрон мәдениеті 3 Беғазы-Дәндібай мәдениеті kassymoov

2 слайд

#3 слайд
Мыс-Қола дәуірі – адамзат тарихындағы маңызды кезең • Қазақстан аумағында алғашқы ірі мәдениеттер қалыптасты. • Бұл кезеңде металл өңдеу, мал шаруашылығы, әлеуметтік жіктелу дамыды. • Ботай, Андрон және Беғазы-Дәндібай мәдениеттері осы дәуірге жатады. Кіріспе:

3 слайд

#4 слайд
Неліктен бұл кезең маңызды? ✅ Адамдар металды алғаш өңдей бастады. ✅ Көшпелі және жартылай көшпелі өмір салты дамыды. ✅ Қола қару-жарақ пен құралдардың пайда болуы қоғамның дамуын тездетті. ✅ Ең алғашқы өркениеттер қалыптасып, тайпалар күшейе бастады

4 слайд

#5 слайд
Энеолит дәуірі: Энеолиттің ерекшеліктері: • Тас дәуірінен қола дәуіріне өту кезеңі. • Мыс құралдары пайда болды, бірақ тас құралдары әлі де қолданылды. • Мал шаруашылығы дами бастады, көшпелі өмір салты қалыптасты. • Жылқы алғаш қолға үйретілді (Ботай мәдениеті). • Егіншілік пен аңшылық қатар дамыды. Қазақстандағы энеолит тұрақтары: 1. Ботай мәдениеті (Солтүстік Қазақстан) • 158 үй орны табылған. • Жылқы өсіру мен пайдалану дамыған. • Тері, сүйек және тас құралдар қолданылған. 2. Шебір тұрағы (Маңғыстау облысы) • Қыш ыдыстарға шұңғыл өрнектер салынған. • Балық аулау және мал шаруашылығы негізгі кәсіп болған

5 слайд

#6 слайд
Қола дәуірінің ерекшеліктері: • Қола өндірісі дамыды (мыс + қалайы). • Мал шаруашылығы негізгі кәсіпке айналды (жылқы, қой, сиыр). • Тайпалар арасында айырбас сауда күшейді. • Әлеуметтік жіктелу пайда болды (байлар мен кедейлер). • Жауынгерлік қақтығыстар мен тайпалар арасындағы бәсекелестік артты. Негізгі мәдениеттер: 1. Андрон мәдениеті – Солтүстік, Орталық және Батыс Қазақстанда кең таралған. 2. Беғазы-Дәндібай мәдениеті – Орталық Қазақстандағы ең дамыған қола дәуірі мәдениеті. Қола дәуірінің басталуы (б.з.д. 1800-900 жж.)

6 слайд

#7 слайд
Андрон Орналасуы: • Қазақстанның Солтүстік, Орталық, Шығыс және Батыс аймақтарында кең таралған. • Алғашқы ескерткіш Омбы облысындағы Андрон ауылының маңынан табылған. Негізгі археологиялық қоныстар: • Атасу, Тастыбұтақ (Орталық Қазақстан). • Петровка, Боголюбов (Солтүстік Қазақстан). • Жетісу, Шығыс Қазақстан аймақтарында да тұрақтар бар. Шаруашылығы: ✅ Мал шаруашылығы – қой, жылқы, сиыр өсірген. ✅ Егіншілік – арпа, тары өсірген. ✅ Қоладан құрал-саймандар мен қару-жарақ жасаған. ✅ Айырбас сауда дамыды – қола бұйымдар, мал, астық айырбасталған. Андрон мәдениеті

7 слайд

#8 слайд
Бегазы дандыбай мәдениеті Орналасуы: • Орталық Қазақстан (Қарағанды облысы). • Беғазы, Дәндібай, Ақсу-Аюлы сияқты қорымдар мен қоныстар осы мәдениетке жатады. Негізгі ерекшеліктері: ✅ Үлкен тастармен қоршалған жерлеу орындары – әлеуметтік жағдайы жоғары адамдардың ерекше жерлеу рәсімдері байқалады. ✅ Қорымдардағы қабірлердің үлкендігі мен ерекшелігі әлеуметтік теңсіздіктің болғанын көрсетеді. ✅ Тастан жасалған құрылыстар, кейбір қорымдарда құрылыс қалдықтары табылған. Шаруашылығы мен қоғамы: ✅ Мал шаруашылығы (қой, жылқы, сиыр) – басты кәсіп. ✅ Егіншілік – бидай мен тары өсірілген. ✅ Қолөнер – қола балқыту мен металдан бұйымдар жасау дамыған. ✅ Әлеуметтік жіктелу – көсемдер мен жауынгерлер, сондай-ақ еңбекші халықтар арасындағы айырмашылықтар байқалады.

8 слайд

#9 слайд
Қорытынды Мыс-Қола дәуірінің маңызы: • Қазақстан аумағында металл өңдеу мен қолөнердің дамуының бастапқы кезеңі болды. • Қоғамдық құрылымның өзгеруі — әлеуметтік теңсіздіктің, көшпелі өмір салты мен шаруашылықтың жаңа түрлерінің қалыптасуына ықпал етті. • Андрон және Беғазы-Дәндібай мәдениеттері елдің мәдени дамуына үлкен үлес қосып, қола дәуірінің соңғы кезеңінде әлеуметтік ұйымның күрделенуін көрсетті. Ерекше өзгерістер: • Металлургияның дамуы — қола мен темірді алғашқы өңдеу, әртүрлі құралдар мен қару жасау. • Жылқы шаруашылығының дамуы — Ботай мәдениеті арқылы жылқыны көлік пен азық ретінде пайдалану. • Көшпелі өмір салтының қалыптасуы — мал шаруашылығы мен жартылай көшпелі өмір салтының негізі қаланды. • Егіншілік пен мал шаруашылығының қатар дамуы — қола дәуірінің адамдары шаруашылық саласында жаңа технологиялар мен әдістерді енгізді.

9 слайд

#10 слайд
Назарларыңызға рақмет!

10 слайд