Нарық модельдері: монополия, монополиялық бәсеке, жетілген бәсеке, олигополия

1 слайд
Тақырыбы Нарық модельдері: монополия, монополиялық бәсеке, жетілген бәсеке, олигополия

2 слайд
Сабақтың мақсаты: Бәсекелестік туралы түсінік, оның мәнін, терминдерді еске түсіре отырып, жетілмеген бәсекелестік нарығының ұғымы жайлы білімдерін тапсырмалар арқылы жетілдіру.

3 слайд
Сабақтың жоспары: 1. , Бәсекелестік туралы түсінік оның мәні 2. Жетілмеген бәсекелестік нарықтың : , сипаттамасы таза монополия , монополиялық бәсеке олигополия нарығының ерекшеліктері 3. : Нарықтық құрылымдағы бірігу түрлері , , , картельдер синдикаттар тресттер , . концерндер холдинг 4. Табиғи кедергілер мен заңды . шектеулер

4 слайд
Бәсеке ортасының жағдайына қарай нарықтың бөлінуі Бәсеке ортасы Жетілмеген бәсеке нарығы Таза бәсеке (ауыл шаруашылығы) Таза монополия (жергілікті электр станциясы, ҚТЖ, жылу станциясы) Монополиялық бәсеке (жиһаз, киім, аяқ киім, кітап және т.б) Олигополия (болат өндірісі, көлік, ұялы телефон)

5 слайд
Таза бәсеке: (pure competition)  стандартталған өнім шығаратын фирмалар саны өте көп ; (мысалы, бидай немесе жүгері, алма)  жаңа фирмалар салаға еркін кіре алады  өнімнің түрелері біртектес  фирма бағаға әсер ете алмайды

6 слайд
Таза монополия  жағдайында өнім мен қызметті сататын тек бір фирма болады (мысалы, жергілікті электр компаниясы, ҚТЖ, газ, АлматыСу, жылу станциялары, жергілікті телефон желілері), субститут тауарлар жоқ;  салаға қосымша фирмалардың енуіне тосқауыл койылады;  фирма сала ретінде қарастырылады;  бір өнім болғандықтан, оны ерекшелендіру болмайды.

7 слайд
:Монополия түрлері  ( ) Табиғи таза монополия - қоғамның өндірістің жоғарғы деңгейде шоғырлануы нәтижесінде қалыптасады  Жасанды монополия - келісімнің нәтижесінде немесе бәсекелестерді қыспаққа алу негізінде . туындайды  Жабық монополия - : бәсекеден қорғалған , , заңды шектеулермен патенттік қорғаумен . авторлық құқықтар институтымен  Ашық монополия - белгілі бір уақытта берілген тауарды өндіретін және сататын бір ғана фирма , болатын бәсекеден қорғайтын арнайы құжаттары мен заңды шектеулері болмайтын . монополия  Монопсония - бір ғана сатып алушының болуы

8 слайд
Монополиялық бәсекеде  салыстырмалы түрде өзіндік ерекшеліктері бар тауарларды өндіретін (жиһаз, киім, аяқ киім, бөлшек сауда, кітаптар) бірнеше сатушы болады.  монополиялық бәсеке нарығына кіру жеңілірек  өнімді ерекшелендіруге көңіл бөлінеді;  жарнамаға, тауар маркасына назар аударылады  тауар сатылғаннан кейін қызмет көрсетулерге көңіл бөлінеді;  субститут тауарлар көп .

9 слайд
Олигополия  Сатушылар санының аз болуымен ерекшеленеді.  Бағаға монополиялық билік жүргізе алады және өнім өндіру көлемі бір-бірімен байланысты болады.  Өнімдер стандартталған (болат немесе алюминий, т.б.) немесе ерекшеленген (көлік, ұялы телефон, кеме жасау, тұрмыстық техника және т.б.) болуы мүмкін.  Салаға жана фирмалардын кіруіне айтарлықтай кедергілер қойылады.

10 слайд
Нарықтық құрылымның пайда болуына әсер ететін кедергілер: Құқықты қ шектеул ер Салаға кіруге кететін жоғары мөлшердегі шығындар Жарнама және өнім ерекшелігі Мемлекеттік шектеулер: патент, кіру төлемдері, халықаралық саудадағы квота, тарифтер Мемлекет шектеулеріне н тыс экономикалы . қ кедергілер : Мысалы шығындар ( тәжірибеге ) жұмсалатын Жарнама арқылы өмір сүретін тауарлар маркасын тану мен пайдалануда . : соларға көп Мысалы Coca- Cola, Pepsi компанияларының жарнамаға жүздеген млн доллар көлемінде шығын . шығаруы

11 слайд
2. Нарықтық құрылымдағы бірігу түрлері: Бірігу түрлерікартель синдикат трест концерн холдинг конгломерат

12 слайд
Mitsubishi Motors компаниясы 1870 жылы құрылу күнін қарастырады: Mitsubishi Heavy Industries автокөлік бөлімшесін түрлендіру арқылы Mitsubishi Group автокөлік бөлімшесі ретінде пайда болды. Концерн 1875 жылы бизнесмен Йатаро Ивасакидің Mitsubishi Mail Steamship Company ( пароход пошта компаниясы) ретінде құрылған. Концерннің эмблемасы - үш ромбус. Ірі концерн компаниясы Mitsubishi Motors компаниясы 1870 жылы құрылу күнін қарастырады: Mitsubishi Heavy Industries автокөлік бөлімшесін түрлендіру арқылы Mitsubishi Group автокөлік бөлімшесі ретінде пайда болды. Концерн 1875 жылы бизнесмен Йатаро Ивасакидің Mitsubishi Mail Steamship Company ( пароход пошта компаниясы) ретінде құрылған. Концерннің эмблемасы - үш ромбус.

13 слайд
«Зерде» Ұлттық ақпараттық- коммуникациялық холдингі - заманауи инфокоммуникациялық технологияларды дамыту үшін құрылған Қазақстанның мемлекеттік компаниясы. Холдинг 2008 жылғы қыркүйекте Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 3 шілдедегі №668 қаулысымен құрылды. Холдингтің жалғыз акционері Қазақстан Республикасының Үкіметі болып табылады.

14 слайд
АҚ «Трест Средазэнергомонтаж» - құрылыс, монтаждау, қайта құру және жылу электр жабдықтарды жөндеу бойынша жетекші ұйым, 1942 жылы құрылған. Осы жылдар ішінде тресінің сарапшылары Орталық Азиядағы барлық дерлік жылу электр станцияларының құрылысына қатысты. 1994 жылға дейін Трестпен жиналған құбырлардың жалпы сыйымдылығы 25 600 МВт-тан асты. Бу қазандықтарының сыйымдылығы сағатына 115 мың жарым сағатты құрайды.

15 слайд
«Цесна-Астық» Концерні  — тауар айналымы бойынша республиканың жүз ірі кәсіпорындар қатарына кіретін Қазақстанның жетекші компанияларының бірі. Қызметтің негізгі бағыттары — азық-түлік өндірісі, сонымен қатар дистрибуциялық және девелоперлік қызмет көрсету.

16 слайд
Құрылған жылы 1992 Орналасқан жері Мәскеу ,  Ресей Саласы Ұялы ,  телефон Телекоммуника ция Өнімі , Ұялы байланыс , Интернет IPTV Айналым   ▲ $7.17   миллиард USD(20 17 ) [1] Операциялы қ кірісі   ▲ $2.21   миллиард USD(20 17 ) [1] Таза табыс   ▲ $1.46   миллиард USD(20 17 ) [1]Картель компания

17 слайд
3. Табиғи кедергілер мен заңды шектеулер . Патент – автордың өзі ойлап тапқан, жасаған тауарын (технологиясын) иемденуге ерекше құқығын растайтын куәлік. Тауарлық белгі фирманы, тауарды немесе қызмет түрлерін танымал қылады Лицензия бұл нормаға белгілі бір қызметпен айналысуына, өнім өндіруіне және т.б.сберілетін құқық. Авторлық құқық шығармалар авторларына өздерінің шығармаларын, өнімдерін сатуға немесе баспадан шығаруға ерекше құқық береді.

18 слайд
Патент Тауарлық белгі Лицензия Авторлық құқық

19 слайд
Жаңа материалды бекіту, біліктілік пен дағдыны қалыптастыру Жетілмеген бәсекенің нарығының белгілерін сызба түрінде көрсету, яғни әр топ өздерінің «топ атауына» байланысты жеке сызба жасаулары тиіс. Мысалы: Таза бәсеке Сипаты Таза бәсеке н ің ерекшеліктері Фирма саны Өте көп Өнімнің түрі Біртектес Бағаны бақылау Жоқ Салаға ену Өте оңай, тосқауыл болмайды Бағалық емес бәсеке Жоқ мысалдар Ауыл шаруашылығы

20 слайд
Нарық құрылымы аты Сипаты Ерекшеліктері Фирма саны Өнімнің түрі Бағаны бақылау Салаға ену Бағалық емес бәсеке мысалдар

21 слайд
Нарықтық негізгі моделдерінің қысқаша сипаттамасы Сипаты Нарық құрылымы Таза бәсеке Монополиялық бәсеке Олигополия Таза монополия Фирма саны Өте көп Көп Бірнеше Біреу Өнімнің түрі біртектес ерекшеленген Біртектес және ерекшеленген Бірегей: орнын ауыстыратын тауарлар жоқ Бағаны бақылау Жоқ Толық билігі болмайды Өзара тәуелділікпен шектелген; жасырын келісімдер елеулі Елеулі Салаға ену Өте оңай, тосқауыл болмайды Салыстырмалы оңай Айтарлықтай кедергі қойылады Тосқауыл қойылады Бағалық емес бәсеке Жоқ Жарнама, сауда маркалары, т.б. Көбінесе тауарды ерекшеленген кезде Аз қолданылады мысалдар Ауыл шаруашылығы Бөлшекті сауда, киім өндірісі, аяқ киім Болат өндірісі, көлік өндірісі, тұрмыстық электр- құрылғылары, коммуналдық қызметтер, электр энергиясы, жылу жүйесі

22 слайд
Қорытынды Моноп - о лия түрлері :  Табиғи (таза )монополия  Жасанды монополия  Жабық монополия  Ашық монополия  Монопсония

23 слайд
Бірігу түрлері:  Картельдер  Синдикаттар  Тресттер  Концерндер  ХолдингҚорытынды

24 слайд
Бәсекелестер ді монополисті к нарыққа енгізбеудің табиғи кедергілері немесе заңды шектеулер:  - Патент  - Лицензия  - Тауарлық белгі  - Авторлық құқықҚорытынды

25 слайд
Қорытынды 1. Еркін бәсекелестік (жетілген) нарық - баға қызмет етуіне байланысты, нарықтық заңға сәйкес сұраныс пен ұсыныстың еркін ойына арқылы нарық болып табылады. 2. Таза монополия - салада тек бір фирма үстемдік ететін және фирма мен саланың шекаралары сәйкес келетін жағдай. Жетілген бәсекелестіктің кем дегенде бір белгісі сақталмаған бәсекелестік жетілмеген бәсекелстік деп аталады. 3 . Салада фирмалардың шектеулі саны болған жағдайда олигополия нарығы қалыптасады. Бұған фирмалар көп болған жағдайда, бірақ оның әрқайсысы монополиялық биліктің бір бөлшегіне ие болған қарама қайшы жағдай монополистік бәсеке деп аталады. 4 . Монополист - сатып алушының монополист сатушымен кездесуінде екі жақты монополия пайда болады. Салада тек екі фирма қызмет жасаса, бұл олигиполияның дуополия деп аталатын жағдайы. 5 . Монополисттік бәсеке - бұл (тұтынушы көзқарасы бойынша) ұқсас, бірақ бірдей емес өнімді өндірушілердің салыстырмалы үлкен санын айтамыз. 6 . Монополияға қарсы заң бәсекелестік нарықтық экономиканың мақсаттары мен қоғамның барлық мүшелерінің мүдделерін қорғаудың ең тиімді құралы.

26 слайд
Рефлексия  ......... .Бүгін мен сабақта білдім  ....... Маған бүгінгі сабақта қиын болды  .... Мен тапсырмаларды . орындадым  ....... . Мен екендігін түсіндім  ........ . Мен үйрендім  ..... . Сабақ менің өміріме берді  ....... . Мені таң қалдырды  ... . Маған сабақ қызықсыз болды