Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тыныс алуы
Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тыныс алуы

#1 слайд
Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу,
оқушыларды түгендеу
Психологиялық ахуал қалыптастыру.
«Жылы лебіз» әдісі. Оқушылар
шеңберге жиналып, бір-біріне жылы
лебіздерін білдіреді.
Санамақ арқылы топқа бөліну
1 слайд
Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, оқушыларды түгендеу Психологиялық ахуал қалыптастыру. «Жылы лебіз» әдісі. Оқушылар шеңберге жиналып, бір-біріне жылы лебіздерін білдіреді. Санамақ арқылы топқа бөліну
#2 слайд
Үй тапсырмасы «Ворд волл» қосымшасында Рандомды таңдау әдісі
арқылы сұралады.
https://wordwall.net/resource/83333302
2 слайд
Үй тапсырмасы «Ворд волл» қосымшасында Рандомды таңдау әдісі арқылы сұралады. https://wordwall.net/resource/83333302
#3 слайд
Ұжымдық жұмыс – «Ой қозғау» .
Балықтарға тыныс алу үшін оттек қажет. Неге
балықтар суда еріген оттекпен тыныс алады, ал адам
осылай тыныс ала алмайды? Гидра қалай тыныс
алады?Құс қалай тыныс алады?
Оқушылардың жауаптары арқылы, жаңа сабақтың
тақырыбы тұжырымдалады.
«Кинометафора» әдісі арқылы бейнематериал
көрсетіледі.
https://www.youtube.com/watch?v=6yY-nde8tyA
3 слайд
Ұжымдық жұмыс – «Ой қозғау» . Балықтарға тыныс алу үшін оттек қажет. Неге балықтар суда еріген оттекпен тыныс алады, ал адам осылай тыныс ала алмайды? Гидра қалай тыныс алады?Құс қалай тыныс алады? Оқушылардың жауаптары арқылы, жаңа сабақтың тақырыбы тұжырымдалады. «Кинометафора» әдісі арқылы бейнематериал көрсетіледі. https://www.youtube.com/watch?v=6yY-nde8tyA
#4 слайд
Жануарлар тыныс алу
мүшелері: омыртқалылар
мен омыртқасыздардың
салыстырмалы зерттеуі
Бұл презентацияда біз жануарлар әлеміндегі тыныс алу
жүйелерінің әртүрлілігін зерттеп, омыртқалылар мен
омыртқасыздардың тыныс алу мүшелерін
салыстырамыз. Бұл презентация биология туралы негізгі
түсініктермен бөлісе отырып, жануарлардың тыныс алу
мүшелерінің құрылымы мен қызметіне батыл көзқарас
береді.
4 слайд
Жануарлар тыныс алу мүшелері: омыртқалылар мен омыртқасыздардың салыстырмалы зерттеуі Бұл презентацияда біз жануарлар әлеміндегі тыныс алу жүйелерінің әртүрлілігін зерттеп, омыртқалылар мен омыртқасыздардың тыныс алу мүшелерін салыстырамыз. Бұл презентация биология туралы негізгі түсініктермен бөлісе отырып, жануарлардың тыныс алу мүшелерінің құрылымы мен қызметіне батыл көзқарас береді.
#5 слайд
Бунақденелілердің демтүтік-терісі
Демтүтік жүйесі
Тармақталған түтікшелер
жүйесі арқылы оттегі
организмге еніп, көмірқышқыл
газы шығарылады.
Спиракулалар
Тыныс алуды реттейтін
демтүтік-терінің бетіндегі
кішкентай тесіктер.
Газ алмасу
Бунақденелілер атмосферадан
тікелей оттегін алады және
көмірқышқыл газын
шығарады.
5 слайд
Бунақденелілердің демтүтік-терісі Демтүтік жүйесі Тармақталған түтікшелер жүйесі арқылы оттегі организмге еніп, көмірқышқыл газы шығарылады. Спиракулалар Тыныс алуды реттейтін демтүтік-терінің бетіндегі кішкентай тесіктер. Газ алмасу Бунақденелілер атмосферадан тікелей оттегін алады және көмірқышқыл газын шығарады.
#6 слайд
Балықтардың желбезектері
Судағы оттегі
Балықтардың желбезектері –
судан оттегін сіңіруге арналған
мамандандырылған мүшелер.
Желбезектер жұқа, қан
тамырларымен тығыз тоқылған
жапырақшалардан тұрады.
Балық аузымен суды жұтып,
оны желбезек арқылы өткізіп,
судан оттегін сіңіреді.
Тыныс алу процесі
Балықтардың судан оттегін
сіңіру процесі желбезектердің
жұқа қабырғаларында жүзеге
асырылады. Желбезектердегі
қан тамырлары судан оттегін
сіңіріп, көмірқышқыл газын
шығарады.
6 слайд
Балықтардың желбезектері Судағы оттегі Балықтардың желбезектері – судан оттегін сіңіруге арналған мамандандырылған мүшелер. Желбезектер жұқа, қан тамырларымен тығыз тоқылған жапырақшалардан тұрады. Балық аузымен суды жұтып, оны желбезек арқылы өткізіп, судан оттегін сіңіреді. Тыныс алу процесі Балықтардың судан оттегін сіңіру процесі желбезектердің жұқа қабырғаларында жүзеге асырылады. Желбезектердегі қан тамырлары судан оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын шығарады.
#7 слайд
Құстардың өкпесі
1Ауа қапшықтары
Құстардың өкпесі
басқа омыртқалы
жануарлардың
өкпесінен
ерекшеленетіні,
олардың ауа
қапшықтары бар. Ауа
қапшықтары ауаны
өкпеге және одан
шығаруға
көмектеседі, бұл
құстардың ұшу
кезінде тыныс алуын
жеңілдетеді.
2Тиімді тыныс алу
Құстардың өкпесінің
құрылымы оларға
ауаны тиімді
пайдалануға
мүмкіндік береді.
Ұшу кезінде құстар
көп оттегіге мұқтаж,
сондықтан олардың
өкпесі осы қиын
жағдайға
бейімделген.
7 слайд
Құстардың өкпесі 1Ауа қапшықтары Құстардың өкпесі басқа омыртқалы жануарлардың өкпесінен ерекшеленетіні, олардың ауа қапшықтары бар. Ауа қапшықтары ауаны өкпеге және одан шығаруға көмектеседі, бұл құстардың ұшу кезінде тыныс алуын жеңілдетеді. 2Тиімді тыныс алу Құстардың өкпесінің құрылымы оларға ауаны тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Ұшу кезінде құстар көп оттегіге мұқтаж, сондықтан олардың өкпесі осы қиын жағдайға бейімделген.
#8 слайд
Сүтқоректілердің өкпесі
1
Асқазан
Ауа мұрыннан және ауыз қуысынан өтіп, трахея арқылы өкпеге барады.
2
Трахея
Трахея өкпеге тармақталған екі бронхқа бөлінеді.
3
Бронхтар
Бронхтар өкпедегі кішкентай ауа қапшықтары –
альвеолаларға бөлінеді.
4
Альвеолалар
Альвеолаларда оттегі қанға еніп, көмірқышқыл
газы шығарылады.
8 слайд
Сүтқоректілердің өкпесі 1 Асқазан Ауа мұрыннан және ауыз қуысынан өтіп, трахея арқылы өкпеге барады. 2 Трахея Трахея өкпеге тармақталған екі бронхқа бөлінеді. 3 Бронхтар Бронхтар өкпедегі кішкентай ауа қапшықтары – альвеолаларға бөлінеді. 4 Альвеолалар Альвеолаларда оттегі қанға еніп, көмірқышқыл газы шығарылады.
#9 слайд
Модельдеу:
салыстырмалы зерттеу
Омыртқасыздар
Омыртқасыздарда демтүтік-тері, желбезектер,
трахеялар сияқты әртүрлі тыныс алу мүшелері
болады.
Омыртқалылар
Омыртқалылардың тыныс алу жүйесі дамыған
және олардың тіршілік ету ортасына
бейімделген.
Эволюция
Жануарлардың тыныс алу жүйесінің
эволюциясы тіршілік ету ортасы мен
физиологиялық қажеттіліктерге байланысты
болған.
9 слайд
Модельдеу: салыстырмалы зерттеу Омыртқасыздар Омыртқасыздарда демтүтік-тері, желбезектер, трахеялар сияқты әртүрлі тыныс алу мүшелері болады. Омыртқалылар Омыртқалылардың тыныс алу жүйесі дамыған және олардың тіршілік ету ортасына бейімделген. Эволюция Жануарлардың тыныс алу жүйесінің эволюциясы тіршілік ету ортасы мен физиологиялық қажеттіліктерге байланысты болған.
#10 слайд
Қорытынды және
ұсынымдар
Жануарлардың тыныс алу жүйесінің әртүрлілігі
жануарлар әлемінің бейімделу қабілетін
көрсетеді. Бұл презентация жануарлардың
тыныс алу мүшелерінің құрылымы мен қызметі
туралы негізгі түсініктер беріп, жануарлардың
тіршілік ету ортасына бейімделуі туралы кеңірек
зерттеу жүргізуге шабыттандырады.
10 слайд
Қорытынды және ұсынымдар Жануарлардың тыныс алу жүйесінің әртүрлілігі жануарлар әлемінің бейімделу қабілетін көрсетеді. Бұл презентация жануарлардың тыныс алу мүшелерінің құрылымы мен қызметі туралы негізгі түсініктер беріп, жануарлардың тіршілік ету ортасына бейімделуі туралы кеңірек зерттеу жүргізуге шабыттандырады.
#11 слайд
Әр топқа мәтін (оқулықтағы ақпарат) беріледі. Мұғалім оқушылармен
бірлесе отырып жұмыс орындайды, оқушылардың кейін жазбаларын
пайдалана білулеріне мүмкіндік туғызады.
I.Жәндіктердің тыныс алу ерекшелігі
II.Балықтардың тыныс алу ерекшелігі
III.Құстардың тыныс алу ерекшелігі
Дескриптор
Білім алушылар:
- Жәндіктердің тыныс алу ерекшелігі жазады.
- Балықтардың тыныс алу ерекшелігін жазады
- Құстардың тыныс алу ерекшелігін жазады
11 слайд
Әр топқа мәтін (оқулықтағы ақпарат) беріледі. Мұғалім оқушылармен бірлесе отырып жұмыс орындайды, оқушылардың кейін жазбаларын пайдалана білулеріне мүмкіндік туғызады. I.Жәндіктердің тыныс алу ерекшелігі II.Балықтардың тыныс алу ерекшелігі III.Құстардың тыныс алу ерекшелігі Дескриптор Білім алушылар: - Жәндіктердің тыныс алу ерекшелігі жазады. - Балықтардың тыныс алу ерекшелігін жазады - Құстардың тыныс алу ерекшелігін жазады
#12 слайд
(Жұптық жұмыс) Тапсырма 2 – Жануарларды тыныс алу
органдарына сәйкес кестеге орналастыру керек.
Тыныс алу органы жоқ Желбезекпен тыныс алады Өкпемен тыныс алады
1. Гидра
2. Сазан
3. Қарлығаш
4. Аскарида
5. Устрица
6. Кит
7. Жауын құрты
8. Саламандра
9. Тюлень
10. Кальмар
12 слайд
(Жұптық жұмыс) Тапсырма 2 – Жануарларды тыныс алу органдарына сәйкес кестеге орналастыру керек. Тыныс алу органы жоқ Желбезекпен тыныс алады Өкпемен тыныс алады 1. Гидра 2. Сазан 3. Қарлығаш 4. Аскарида 5. Устрица 6. Кит 7. Жауын құрты 8. Саламандра 9. Тюлень 10. Кальмар
#13 слайд
Тірі ағзаларға тән тыныс алу сипаттамаларын
сәйкестендіріңіз
https://learningapps.org/watch?v=pjyo2jjft24
13 слайд
Тірі ағзаларға тән тыныс алу сипаттамаларын сәйкестендіріңіз https://learningapps.org/watch?v=pjyo2jjft24
#14 слайд
(Жеке жұмыс) Модельдеу «Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тынысалу
жүйесі мүшелерін салыстыру».
Ағза топтары және олардың тыныс алу мүшелерін сәйкестендір. Кестені толтыр.
Класс немесе типтің атауы Өкілдері Тыныс алу жүйесінің нөмері
Қарапайымдар
Өрмекшілер
Жәндіктер
Балықтар
Қосмекенділер
Жорғалаушылар
Құстар
Сүтқоректілер
Дескриптор:
Білім алушылар:
- Омыртқалы жануарлардың тынысалу жүйесі
мүшелерін салыстырады 2б
- Омыртқасыз жануарлардың тынысалу жүйесі
мүшелерін салыстырады 2б
14 слайд
(Жеке жұмыс) Модельдеу «Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тынысалу жүйесі мүшелерін салыстыру». Ағза топтары және олардың тыныс алу мүшелерін сәйкестендір. Кестені толтыр. Класс немесе типтің атауы Өкілдері Тыныс алу жүйесінің нөмері Қарапайымдар Өрмекшілер Жәндіктер Балықтар Қосмекенділер Жорғалаушылар Құстар Сүтқоректілер Дескриптор: Білім алушылар: - Омыртқалы жануарлардың тынысалу жүйесі мүшелерін салыстырады 2б - Омыртқасыз жануарлардың тынысалу жүйесі мүшелерін салыстырады 2б
#15 слайд
Рефлексия
«3/2/1 әдісі»:
1. Мен білетін үш нәрсе ...
2. Мені таңқалдырған екі нәрсе ...
3. Болашақта тереңірек қарастыратын
бір нәрсе....
15 слайд
Рефлексия «3/2/1 әдісі»: 1. Мен білетін үш нәрсе ... 2. Мені таңқалдырған екі нәрсе ... 3. Болашақта тереңірек қарастыратын бір нәрсе....
шағым қалдыра аласыз













