Орталық Азия өркениеттерінің пайда болу факторлары

1 слайд
Орталық Азия өркениеттерінің пайда болу факторлары Оқу мақсаты: 10.1.2.3-Ұлы дала өркениетінің пайда болуы мен қалыптасу ерекшеліктерін түсіндіру;

1 слайд

2 слайд
Орталық Азия – көшпелі өркениеттің негізі Орталық Азия – Еуразияның кең даласында мыңдаған жылдар бойы үстемдік еткен көшпелілер өркениетінің бесігі. Көшпелілер өркениетін «Ұлы Дала өркениеті» немесе «Дала өркениеті» деп атауға болады. Орталық Азияның көшпелі және отырықшы-егінші өркениеттерінің пайда болуының маңызды факторы өндіруші экономиканың – мал шаруашылығы мен егіншіліктің пайда болуы болды.

2 слайд

3 слайд
Неолиттік төңкеріс Неолиттік төңкеріс – табиғи дайын өнімді тұтынудан өндірістік шаруашылыққа, яғни, терімшілік пен аңшылықтан егіншілік пен мал шаруашылығына өткен тарихи қадам. Неолиттік төңкеріс адамның табиғатқа тәуелділігін азайтып, алғаш рет оның жеткілікті түрде азық-түлікпен қамтамасыз етілуіне мүмкіндік берді.

3 слайд

4 слайд
«Неолиттік төңкеріс» жетістіктері

4 слайд

5 слайд
Егіншіліктің пайда болуы Егіншіліктің пайда болуы мен отырықшылыққа көшу – неолиттік төңкерістің ең маңызды қадамдарының бірі. Б.з.б. VI мыңжылдықта Оңтүстік Түрікменстанда Орталық Азия бойынша алғаш рет жейтундықтар жер өңдеп, дәнді дақылдарды өсіруді меңгерді. Жейтундықтар өзен тасуынан ылғалданған топыраққа бидай егіп, ешкі өсірумен айналысқан.

5 слайд

6 слайд
Орталық Азияда отырықшы- егіншілік өркениетінің қалыптасуы Энеолит дәуірінде (б.з.б IV мыңжылдықта) Орталық Азияның оңтүстігіндегі егіншілер (Оңтүстік Түрікменстан Анау мәдениеті) суармалы егіншілікті меңгерді. Суару жүйелерінің, металдан жасалған құралдар, күш көліктер мен дөңгелекті көліктердің пайда болуы егіншіліктің өркендеуіне алып келді. Отырықшылық пен егіншілікке жерді суаруға Әмудария, Сырдария өзендерінің жағалаулары мен ылғалды тау бөктерлері таңдап алынды.

6 слайд

7 слайд
Егін шаруашылығының түрлері Суармалы егін шаруашылығы Ылғалы аз, құрғақ, шөлейт және шөлді аймақтарда жоғары өнім алуға бағытталған егінші лік түрі. Суарылмайтын егін шаруашылығы Суаруды қажет етпейтін ылғалды, тау бөктеріне егілетін егіншілік түрі.

7 слайд

8 слайд
Орталық Азияда отырықшы- егіншілік өркениетінің қалыптасуы

8 слайд

9 слайд
Ежелгі егіншілер

9 слайд

10 слайд
Еуразияның далалы өңірлерінде мал шаруашылығының пайда болуы Неолиттік төңкерістің нәтижесінде Еуразияның далалық өңірлерінде мал шаруашылығы таралды. Б.з.б. ІІІ мыңжылдықта Еуразия даласының құрғақшылыққа ұшырауы жаңа шаруашылық түрлерінің, оның ішінде көшпелі мал шаруашылығының пайда болуына жол ашты. Көшпелі мал шаруашылығының нәтижесінде «көшпелі өркениет» қалыптасты.

10 слайд

11 слайд
Көшпелілікке көшудің өзге де себептері Халықтың көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығына ауысуы; Жылқы мен түйені көлік құралы ретінде қолдануы; Дөңгелекті көлік түрлерін ойлап табуы; Жиналмалы киіз үйдің пайда болуы; Арба үстіне орнатылған киіз үй түрлерінің іске қосылуы.

11 слайд

12 слайд
1-тапсырма Венн диаграммасын толтырыңыз. Суармалы егіншілік пен суарылмайтын егіншіліктің өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтаңыз! Суармалы егіншілік Ұқсастықтары Суарылмайтын егіншілік

12 слайд

13 слайд
2-тапсырма Көшпелі мал шаруашылығының пайда болуының алғышарттарын атаңыз! 1. 2. 3. 4. 5.

13 слайд