өзін - өзі тану өмірді тану

1 слайд

1 слайд

2 слайд
Тыныштықта отыру

2 слайд

3 слайд
«Өзін- өзі тану » рухани- адамгершілік бағдарламасының тарихи негіздері “ Өзіңді өзің танысаң -істің басы» Шәкәрім Құдайбердіұлы

3 слайд

4 слайд
 Рухани-адамгершілік тәрбие мәселесіне сан ғасырлар бойы талай елдердің ғұламалары, философтары, ғалымдары, педагогтары өз еңбектерін арнаған.  «Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім беру мынандай жалпы мақсаттарды алға қояды:

4 слайд

5 слайд
 әрбір оқушының өзінің жан дүниесін сезінуіне және өзінің дербестігін түсінуіне ықпал ету;  жеке тұлғаның жан-жақты қалыптасуына өмірлік-маңызы бар мынандай түйінді құзіреттерді мақсатты түрде дамыту арқылы ықпал ету:  өзінің өмірлік позициясын анықтау;  әр түрлі мәселелерді адамгершілік нормаларға сәйкес конструктивті шешу;  өзіне, адамдарға және қоршаған әлемге ізгілікті қарым- қатынас жасау;  адамдарға қолдан келгенше көмек беру, туыстарына және жақындарына қамқорлық көрсету;  өзімен өзі үндестікте өмір сүру, ойы, сөзі, іс-әрекеттерінде шынайы болу;  жасампаздық белсенділік, азаматтық және отан сүйгіштік таныту;  өз іс-әрекеттеріне жауапты болу;  қоғамға қызмет ету дағдыларын іс жүзінде дамыту.

5 слайд

6 слайд
Ой шақыру: 1.Мен к іммін? 2. Мен өмірге не үшін келдім? 3. Өмірдің мәні неде? 4. Адам үшін ең құдіретті не? 5. Адам бақытты болу үшін не керек? 6. Әр адамның жүрегінде махаббат бар ма?(тыңдаушыларды топшаларға бөлу, топпен жұмыс).

6 слайд

7 слайд
Сократ (б .э.д. 399-469 ) “Әр адамның жүрегінде жарық бар, бірақ сол жарықты жандыра біліңдер...”.   Оның екінші қағидасы -  «Өзіңді өзің танып-біл!».   «…бақыттылықты пайдалықпен теңестіруге болмайды, керісінше, бақыттылық игілікке пара-пар. Жақсылық жасағанда, ол жақсылықтың неде екенін білген дұрыс. Егер адамдар жақсылықтың да, жамандықтың да не екенін, олардың табиғатын түсініп, білетін болса, онда олар ешуақытта да жамандыққа бармас еді. Жамандықтың өзі жақсылықтың не екенін білмегендіктен болатын құбылыс».

7 слайд

8 слайд
 Ендеше, адамгершілікті адамгершілік сақталмайтын кездегіден айыру үшін адамның өзін мақсат деп білу міндет. «Сен өзіңнің іс-әрекетіңде басқаға, барлық адамға мақсат ретінде қарауың қажет. Кімге болмасын, сен оған тек құрал ретінде қарама». О л философия тарихында алғашқылардың бірі болып гуманистік, адамгершілік рухтағы этиканың негізін қалады.Платон (б.э.д.427- 428 ) әлемді тану туралы философиялық идеяларында “...әрдайым өзгеріп тұратын әлемді тану адамның өз бойында мейірімділік, батылдық,даналық пен әділдікті дамыта білсе, махаббат саған қанат беріп, сол жолға салады” дейді . Аристотель (б.э.д. 322 -384 ) , ежелг і грек философы . «Адамгершілігі зор адам өзінің өмірін қиюға тура келсе де, өз достары мен отаны үшін қолынан келгенін жасайды». «Өмірдің мәні неде? Басқаға қызмет ету және игі істер, жақсылық жасауда» .

8 слайд

9 слайд
Конфуций (б.э.д. 479-551 )  “ Адам өзінің табиғатында мейірімді, адам табиғатының толық ашылуы білім алу арқылы жүзеге асады”. Конфуций ілімі: «Бәрінен де бауырмалдық пен перзенттік парызды ұмытпа, туған-туысқандарға қайырымды бол, тәубешілдік пен үнемділікті бағала, бойыңдағы ашу мен ызаны басуға үйрен, білім мен біліктілікті жоғары қой, көңіліңе сай келмейтін ілімнің бәрінен арыл, басқаларды да ағат жолға қадам басудан сақтандыр», - дейді екен. Ол - алғаш рет адамның кісілік тұлғасы туралы ой қозғаған философ.

9 слайд

10 слайд
 Лао-Цзы (б.э.д. 604 ж.) – қытай философы, даосизмнің негізін қалаушы. "Дао дэ цзин" ("Книга о пути к добродетели"), Лао- Цзы философиясындағы негізгі «Дао» түсінігіне арналған адамгершілік туралы трактаттың авторы. Лао- Цзы ғылымы адамның ішкі әлеміне, ішкі жан дүниесіне бағытталды, ол «ақылды адам сыртқы әлемі емес, ішкі әлемін ойлайды» деп түсіндіреді.  “ Үрдіс - нәтижеден де маңызды.  Адамның сыртқы келбеті оның ішкі  жан- дүниесінің көлеңкесі”- деген екен. Дао – ол бір уақытта адам өміріндегі рухани- адамгершіліктің идеалы және жақсылық пен жамандық өлшемі болып табылатын ең жоғарғы құндылықтың алғашқы пайда болу себебі туралы түсінік.

10 слайд

11 слайд
Жүсіп Баласағұн (1017–1075 ж.) ақын, ойшыл, ғалым, мемлекет қайраткеріӘбу Насыр Әл-Фараби (870 - 950 ж. ш.) «Жүрек - басты мүше , мұны тәннің ешқандай басқа мүшесі билемейді. Бұдан кейін ми келеді. Бұл да басты мүше, бірақ, мұның үстемдігі бірінші емес» - деп, жүрекке шешуші мән бере оны ізгілік, рақым, шапағат атаулының шығар көзі, тұрар мекені деп біледі. Еріктің үш түрі: 1. бес сезім мүшелерінен шығатын тілектің орындау еркі 2.қиялдаудан шығатын тілектің орындалу еркі (билік, статус) 3. жоғары ақылдан шығатын тілектің орындалу еркі (адамгершілік, игі істер жасау).  1. Адам баласының қадір-қасиеті – білім мен ақылда. Ол адам кемелденуінің алғашқы жолы. Ғылым іздеу – мұсылманның бір парызы;  2. Тілдің пайдасы мен зияны бірдей;  3. Ізгілік – адамзат үшін ең қажетті қасиет;  4. Даңқ пен дәулетке мастанба, ол бір орнында тұрмайды;  5. Әділеттің жолын қу, шыншыл бол;  6. Сараңдық пен ашкөздіктен аулақ бол.

11 слайд

12 слайд
Махмұт Қашқари ( 1029-1101 )түркі ғалымыҚазіргі қазақ педагогика ғылымындағы әл- Фарабидің, Ж.Баласағұнидің, М.Қашқаридің тәлім- тәрбиелік идеяларының тұжырымдамалық негізі анықталса, онда педагогика ғылымының теориясы мен тәжірибесін жетілдіруге мүмкіндік туады, өйткенi аталған ғұламалардың еңбектері қазақ педагогика ғылымының дамуына жаңа бағыт беріп, жас ұрпақты тәрбиелеу мен оқытудың тиімділігін арттыратын құнды идеяларды ұсынады. Хайдар Дулати (1499 -1551 ж .) тарихшы, әдебиетші Қазақ халқының рухани-адамгершілік тәрбие тақырыбына өз еңбектерін арнаған . Мектепке дейінгі білім мен бастауыш білім беру сатыларында жиі кездесетін «Әке мен бала», «Бір уыс мақта», «Бағалы шөп» деген әңгімелерінің тәрбиелік мәні өте зор. Ыбырай Алтынсарин (1841-1889 ж.)

12 слайд

13 слайд
Тірі адамның жүректен аяулы жері бола ма? Біздің қазақтың жүректі кісі дегені - батыр кісі дегені. Онан басқа жүректің қасиеттерін анықтап біле алмайды. Рақымдылық, мейірбандылық, әртүрлі істе адам баласын өз бауырым деп, сезіне ойлағандай оларға да болса игі еді демек, бұлар - жүрек ісі. Асықтық та - жүректің ісі. Тіл жүректің айтқанына көнсе, жалған шықпайды. Амалдың тілін алса, жүрек ұмыт қалады. Абай Құнанбаев( 1858-1904 ) «Адам ата-анадан туғанда есті болмайды. Естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы жаманды танидыдағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің сөздерін естіп, ескеріп жүрген кісі өзі де есті, болады. Әрбір естелік жеке өзі іске жарамайды. Сол естілерден естіп, білген жақсы нәрселерін ескере, жаман дегеннен сақтанса, сонда іске жарайды, соны адам десе болады» .ОН ТОҒЫЗЫНШЫ СӨЗ

13 слайд

14 слайд
Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858-1931) философ, тарихшы, әрі ойшыл “ Ар - ұждан ғылымы” «Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі», «Үш анық», «Мұсылмандық шарты» ,«Жолсыз жаза», «Қалқаман — Мамыр», «Ләйлі — Мәжнүн» атты еңбектері бар. Өмірдің өкінбейтін бар айласы, Ол айла – қиянатсыз ой тазасы. Мейірім, ынсап, әділет, адал еңбек, Таза жүрек, тату дос – сол шарасы. 1. Ар - ұят деген не? 2. Адам өмірінің мәні неде? 3. Ең жақсы адам - қандай адам? 4. Сіздің ойыңызша, уақыт өткен сайын адамда адамгершілік қалай өзгереді?тапсы рм а

14 слайд

15 слайд
Сұлтанмахмұт Торайғыров ( 1893-1920 ) ақын,ағартушы “ Менде жоқ қажу деген, ашу деген, Тарығып, болымсызға жасу деген. Ісіне құрт-құмырысқа ілтипатсыз, Ойымда тек сол белден асу деген.Талантты қазақ ақын, оның ой-санасы ерте оянды. Жасынан жетімдік пен жоқшылықты ң қиындығын көп көрген ол айналасына сергек қарады. Алдына биік-биік мақсаттар койды. Соған жетуді ойлады. Ілгері ұмтылды. Оқуға, білуге қ ұштар болды. Ма қ сатын, жүрек қалауын қашанда ашық айтты: Шындықтың аулын іздеп түстім жолға, Разымын, не көрсем де осы жолда. Шаршармын,адасармын,шалдығармын, Бірақ бір табармын деп, көңілім сонда”.

15 слайд

16 слайд
Ян Амос Коменский (1592-1670) — чех гуманис т - педагогы , жазушы, қоғамдық қызметкер, епископ, ғылыми педагогиканың негізін қалаушы . «Адамның денесі жерден алынған ретінде түбінде жерге берілуі керек. Ал Алла берген адамның жаны Аллаға қараған, жоғары болуы керек. Сондықтан да, ата - аналар балаларына ішіп - жеу, жүріп - тұру, киінуді үйрете, тек адамның денесіне, яғни оның сыртқы үйшігіне қызмет жасауды үйрете, дұрыс тәрбие бермейді. Ал сол үйшіктің (нағыз жаны), қожайыны адамның ішінде өмір сүреді, міне, сол іштегі қожайынның қамын көбірек ойлаған дұрыс». Жасөспірімді тәрбиелеуге үш мақсат қояды: 1) Сенім және шынайылық. 2) Жақсы ниет. 3) Ғылымдар мен тілдерді білу.

16 слайд

17 слайд
Иммануил Кант ( 1724-1804 ) «Адамның адамдығын айқындайтын нәрсе – парасат пен адамгершілік. Ендеше, адамгершіліктің өзі адамның еркіндікте екендігін көрсетеді. Сонымен бірге адамгершілік, парасат адам баласының бақытқа қарай ұмтылуымен тығыз байланысты». Януш Корчак (1878-1942), рухани-адамгершілік тәрбие мәселесіне өзінің үлкен үлесін қосқан танымал поляк жазушысы, педагогы . Бұл педагогтың біздерге «Баланы қалай жақсы көру керек» деген еңбегі таныс. Бұл еңбегінде автор балалардың терең қобалжуларының, олардың жасаған қылықтарының мәнін ашады. Сонымен қатар, ол ата-аналар мен педагогтарға баланы қалай жақсы көру керектігін, оны қалай қабылдау керектігін, отбасында оған қандай көзқарас болу керектігін әңгімелейді.

17 слайд

18 слайд
Саи Бабаның тәлімі– • Аллаға сеніңдер, адам түрлі атайтын түгел Жаратылыста бір ғана Алла бар. • Өз діндеріңізге шынайы сеніңіздер. Нағыз құндылықтың мәні дінде жатыр, оны күнделікті өмірде қолданыңыздар. • Барлық дінге құрметпен қараңыздар. Өз бойыңызда барлық жоғары рухани ой, толғаныс, сөз бен істеріңіздің бірлігін өсіріп, нығайтуға бар күштеріңізді салыңыздар. • Мақтау мен өз пайдаңыздыан аулақ бола, аурулар мен кедейлерге саналықпен көмектесіңіздер. • Өз бойыңызда нағыз шындық, дұрыстық, бейбітшілік, махаббат, басқаға күш көрсетпеушілікті дамыта, қолдаңыз. Сатья Саи Баба( 1926-2011 ) «Бізге үш түсініктің, яғни бұл ұят, сана және саналылықтың мәнін білу керек. Бүгінде адамдар өзінің ішкі рухани дүниесіне, болмысына жақын болудан, ақшаға жақын болып кетті, ал бұл олардың бойында сенімсіздікті тудырады. Өзіне деген сенімсіздік барлық әлсіздіктерді тудырады» - деген. Қоғамдағы жақсы өмір сүрудің он ұстанымы

18 слайд

19 слайд
Буддалық ұлағат Жайбарақат өз жолыңмен жүре бер Бір күні Будданың бір оқушысы оған:  — Егерде мені біреу мені ашу үстінде соғып қалса, не істеуім керек?- деп сұрақ қояды.  — Егер сізге ағаштың кепкен бұтағы құлап кетіп, сізге тисе, сіз не істер едіңіз?- дейді Будда.  Сонда оқушы:  — Мен не істеуім керек? Мен ағаштан бұтақ құлағанда сол ағаштың астына келуім ол жай ғана сәйкестік емес пе? – деп таң қалады.  — Ендеше сіз де солай жасаңыз. Басқа біреу қатты ашуланып, сізді соғып қалды. Бұл жаңағы ағаштан сізге құлаған бұтақпен тең емес пе. Бұл сізді ренжітпесін, еш нәрсе болмағандай, жайбарақат өз жолыңызбен жүре беріңіз деген екен Будда.

19 слайд

20 слайд
Ш.А.Амонашвили ( 1931 ж) ұлы педагогтың «Педагогикалық симфония» - 2002 ж., «Антология гуманной педагогики», «Өмір мектебі» атты адамгершілік тәрбие жүйесі туралы жазған еңбектері бар. «...Балаларды бар жүрегіңмен жақсы көру керек, ал оларды осылай жақсы көру үшін, махаббаты қалай көрсету керектігін олардан үйрену керек. Мектептегі әрбір күнді, әрбір сабақты педагог ол балаға сыйлық болатындай ұйымдастыруы тиіс. Баланың өз ұстазымен араласқан әрбір қарым- қатынасы оған қуаныш пен оптимизм сыйлауы керек». Осы еңбегінде ол балаларды жақсы оқуға үйрету жайында айта келе ол: «Егер сенің сыныбында балалардың көпшілігі оқығысы келмесе, онда сен – жаман ұстаз болғаның, ал сыныпта балалардың көпшілігі оқығысы келсе, онда сен жақсы ұстазсың, ал егер сенің сыныбындағы балалардың барлығы оқығысы келсе, онда сен жақсы ұстаз ғана емессің, сонымен қатар жақсы тәрбиешісің» - дейді.

20 слайд

21 слайд
 “ Отбасында, мектепте, қоғамдық орындарда үлкендер мен бала арасындағы сыйластық, махаббат пен мейірімділік, шапағат шуағы мен ізгілік нұрына бөленуі тиіс. Өйткені біз баланы адал еңбек етіп, халқын сүюге тәрбиелеп отырмыз. Сондықтан ұл - қызымызға көзбе- көз айтқан сөзіміз, берген тәрбиеміз жүректен жүрекке жетсе, қандай ғанибет!” С.Назарбаева. 1992 ж. — Республикалық «Бөбек» балалар қайырымдылық қорының негізін қалаушы және оның президенті. 1994 ж. — «SOS — детские деревни Казахстана» қорының президенті. 1999 ж. — «Демография» қайырымдылық қорының қамқоршылар кеңесінің төрайымы. “ Өзін - өзі тану” рухани адамгершілік құндылықтарды қайта жаңғырту бойынша білім беру жобасының авторы , оның негізгі міндеті: жалпы адамдық құндылықтарды жаңғырту, балаларға өздері және қоршаған әлеммен үйлесімділікте өмір сүруді үйрету. Сара Назарбаева (1941 ж. 12 ақпан)

21 слайд

22 слайд
 Абай Құнанбаев«Адамшылықтың алды – махаббат, ғадаләт сезім. Бұл ғадаләт сезім, махаббат сезім кімде көбірек болса, ол кісі – ғалым, сол – ғақил» - деген екен.

22 слайд

23 слайд
Назарларыңызға рахмет!

23 слайд