Палестина мен Израиль арасындағы қақтығыс мәні мен ерекшеліктері

1 слайд
Палестина мен Израиль арасындағы қақтығыс мәні мен ерекшеліктері

2 слайд

3 слайд
Қақтығыстың басталу себептері 1948 жылы Израиль мемлекетінің пайда болуы қақығыстың бастаушы нүктесі болды. Барлығы Палестинада еврейлер мемлекетін құру туралы БҰҰ шешіміне байланысты алғашқы араб- израиль соғысынан бастау алды. Қақтығыстың шиеленісуі 1967 жылы болды, Алтыжылдық соғыстан кейін Израиль араб аймақтарымен бірге, Иордан өзенінің батыс жағалауы мен Шығыс Иерусалимге бақылау алды. Дәл осы аумақтар қақтығыс жақтары арасындағы даудың мәселесі болып табылады. 1947 жылға дейінгі Палестина 1947 жылы БҰҰ Палестинан ы бөлу жоспары Араб мемлеке ті Израиль мемлеке ті 1993 жылға дейін Израил ь мемлек етінің аумағы Израил ь дің басып алған аумақтар ы (Гол. – Голандық шыңдар) 2007 жылға қарай Палестин а автономия сының аумағы (1 – Иордан өзенінің батыс жағасы 2 – Газ секторы * Израиль қоныстары

4 слайд

5 слайд

6 слайд
 1947 ж. 29 қарашада  БҰҰ  Бас Ассамблеясы  Палестина  терр-нда араб және еврей мемл-терін құру жөнінде шешім қабылдаған күні арабтар мен еврейлер арасында алғашқы қақтығыс өтті. Ол кезде (1947) Палестинада 1,2 млн. араб, 650 мың еврей болды. Палестинадан ағылшын әскерлері әкетілгеннен кейін Израиль мемл-нің құрылғандығы жария етілді (14.5.1948). Оның шекарасы әлі анықталмай тұрып, ертесінде-ақ еврейлер мен арабтар арасында бірінші соғысқа жол ашқан қарулы шайқастар басталып кетті. Израильдің астыртын қарулы күштері арабтар тұратын мекендерге шабуыл жасап, аса қатыгездікпен жүздеген адамдарды қырып салды. Мысыр , Трансиордания,  Ирак ,  Сирия  және  Ливан  әскерлері еврейлерге тиесілі емес оңт. және шығыс Палестинадағы жерлерді басып алды. Израильдықтар Иерусалимге  апаратын басты жолға және Мысыр — Палестина шекарасы бойына бақылау орнатты (1949).  БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі  миссиясының соғысты тоқтату жөніндегі әрекеттері нәтиже бермеді, еврей террористері БҰҰ-ның уәкілі граф Фольк Бернадотты қастандықпен өлтірді. 1949 жылдың ақпан — шілде айларында араб елдері мен Израиль бірнеше бітім келісімдеріне қол қойды. Ол құжаттар бойынша Израильдің уақытша шекарасы анықталып, Газа Мысырдың бақылауында қалды, Трансиордания Иордан өз-нің батыс жағалауындағы жерлердің бір бөлігін қосып алып,  Иордания  аталды. Иерусалим қ-н араб және еврей аймақтарына бөлу жөніндегі БҰҰ Бас Ассамблеясының шешімі (29.11.1947) құпталды. Соғыс нәтижесінде Палестина арабтары Израиль басып алған жерлердегі ата қоныстарын тастап кете бастады.

7 слайд

8 слайд
Израиль және Палестина арасындағы көпжылдық қақтығыс – Таяу Шығыстағы жағдайды анықтайтын негізгі фактор болып табылады. Қазіргі уақытта бейбіт келіссөздер тұйыққа тірелді. Мұның себептері: Шығыс Иерусалим мен Батыс жағалау мәселесі бойынша келісімге келе алмауы Израильдің палестиналықтар тұрақты түрде бұзатын уәделерінің орнына шегінуге көнбеуі Палестинада біртұтас басшылықтың болмауы

9 слайд

10 слайд
Қақтығыстың ерекшеліктері  80-жылдардың соңында «Мұсылман-бауырлар» террористік ұйымы мен «Палестиналық ислам джихады» ұяшығының бөлінуі негізінде Газ секторында ислам фундаменталичтерінің радикалдық қозғалысы туды. Таяу Шығыста бейбіт орнату үшін зорлықтың өршуімен мазаланған АҚШ және КСРО кезекпен араласты, олардың қысым көрсетуі нәтижесінде Израиль алғаш рет палестиналықтармен келіссөз жүргізді. Алайда бұл тек уақытша нәтиже берәп, екі жақтың террорлық агрессиясын тоқтатпады. Тек 2005 жылы Израиль өз әскерін толығымен шығарып, Газ секторы аумағынан тұрғындарды көшірді. Соңғы ірі инцидентке «Хамас» қозғалысының Эйлат елді мекеніндегі туристерді атып өлтіруі болды, бұған жауап ретінде израильдық ВВС Газ секторына ракеталық соққы берді.  Автономияның бір бөлігін (Газ Секторы) ХАМАС, екіншісін (Батыс Жағалау) ФАТХ бақылайды. Екі жақта да Израильмен бейбіт келісімге келу принциптеріне өз жолдары бар. Оларды біріктіретін – екі жақ та Тель-Авивпен қатынастардың өршуіне бара жатыр. ХАМАС – Израиль аумағына оқ жаудыру, ФАТХХ – дипломатикалық қысымды күшейту және автономияның мемлекет ретінде мойындауға ықыласын білдіру арқылы.

11 слайд

12 слайд
 Қазіргі уақытта территорилық бөлініске салынған және ішкі проблемалар өршіген (босқындар) Палестана халықаралық мойындауға қол жеткізбек. 2011 жылдың қыркүйегінде Махмуд Аббас БҰҰ автонмияға мемлекет лауазымын беру және оны ұйымға қабылдауға арыз берді. Бұл бастапа Израильдің, сондай-ақ АҚШ қарсыласуын туғызды. Америка Палестинаның БҰҰ мүше болуы Таяу Шығыстағы келіссөз процесін тоқтауына әкеледі деді. Нәтижесінде палестиналық өкімет ұйымға мүшелік ету идеясынан бас тарты, алайда автономия лауазымын алу мүмкіндіктерін жалғастыруда. Бұл тек аумақтағы жағдайды шиеленістіреді. Қазіргі уақытта қақтығыс аумағында 2000 жылы бастау алған палестиналық Интифада жалғасуда. Бүгінгі таңда Палестина автономиясындағы және Израильдегі саяси процесс қатысушыларын екі лагерьге бөліп қарастыруға болады:  1. Қақтығысты бейбіт реттеу, Израильмен тиімді қарым- қатынасты орнату халықаралық келісімшарт шарттары аясында Палестина мемлекетін құруды жақтаушылар;  2. Израильмен (немесе Палестинамен) кез келген келіссөз жүргізуге қарсыластар, қарсыласты толық жеңуге дейін күресті жүргізудің жақтастары.

13 слайд

14 слайд
 Қазіргі уақытта А. Шарон үкіметінің агрессивті және мәмілесіз саясаты арқасында палестиналық қоғамның күр радикалдануына әкелді, бұл нәтижесінде Палестина автономиясында саяси күштердің бөлінуін өзгеріске ұшыратты. Бірнеше жыл бұрын толыққанды билікке ие болған Ясир Арафатының рөлі барынша азайып, Палестина автономиясы тұрғындарының экстремистік ұйымдарының әсері мен қолдауы абсолютті түрде артты. Статисткалық сауалнамалар көрсеткендей:2000 жылдың қыркүйегі 2001 жылдың қазаны 0% 20% 40% 60% 21% 31% 33% 20% ХАМАС ФАТХ

15 слайд
 Соңғы жылы палестиналық экстремистік ұйымдары жасаған теракт саны артты. Оларға жауап ретінде Израиль өзінің әскери операцияларын жүргізіп, палестина аумақтарын блокадаға ұшыратуда. Израильдің арнайы қызметтері террористік ұйымдардың көшбасшыларына қарсы аяусыз соғыс жүргізуде. Ал теракт сәтінде немесе өш қайтару операциясы кезінде жақын жерде болған зардап шегушілер саны артуда.  Қарсыласушы лагерьлердегі жағдайларға келсек, соңғы уақытта олардың арасында бөліну байқалады Израильдықтар арасында оппозиция күшеюде, оның жұмысы Женева келісімінің тууына әкелді. Ол осы жылдың 20 қарашасында халықтандырылып, Шаронның келіспей отырған шегінулерден тұрады. Оппозиция Шарон саясатын тым радикалды деп санайды, Шаронның саясатымен келіспейтін тағы бір топ – оның саясатын тым жұмсақ және Израиль қызығушылықтарын ескермейді және Женева келісімінің тууына Шарон премьер-министрін кінәлайды. Бұл топ Шарон және оның үкіметінің келесі қадамдарына наразылығы бар: Ішкі істер министрлігінің еврей еместердің Израиль азаматтығын алуға ықпал ететін жарғыларды қабылдауы Үкіметтің «Жолдар картасы» жоспарын қабылдауы, мемлекетті террористтік соғыстарға әкелген кезекті құлдыраған келісімдерді модификациялау

16 слайд
Израиль және Хезболла ұйымы арасында ұрланған израильдық азамат пен 3-израильдық солдатты түрмеде отырған талай еврейдің өліміне себепкер 400 аса араб террористеріне ауыстыру туралы келіссөз жүргізуі Арабтарға қарсы терактты дайындауға мүшелік етуге кінәланатын еврей жаға қоныстанушы тобын қамауға алу. Көптеген жалалар дәлелденбеді, ал қалғандары күдікті дәлелдерге негізделеді. Израиль және палестиналықтар арасында ақырғы бейбіт келісім «Женева келісіміне ұқсас» жоспарын дайындау. Жоспарға сәйкес, Израиль жерінде қайтадан «Палестина мемлекетін» құру бағыты нақтыладынады. Ең алдымен мұндай мемлекет Газ секторы аумағында құрылады, бұл ол аймақтан еврей әскерлерін шығаруды бідіреді. Израиль арабтардың адам санының сандық басымдылығын және өз мемлекет аумағының кішкентай болуын негізгі қауіп деп санайды. Израиль аумағының кіші болуы қарсыластың күтпеген жерден шабуыл жасауына төтеп бере алмайды. Оның үстіне халықтың және өнеркәсіптердің 80% 90 және 50 км жолақта орналасқан, бұл олардың бір соққымен ойран етуі мүмкін. Израиль соғыстың ұзап кетуінен сақтанады. Оның үстіне өзінің халық саны аз болуынан соғыс шығынтарын көтере алмайды.

17 слайд
Қақтығысты шешу мүмкіндіктері  1991 жылы 30 қазанда Мадридте АҚШ және КСРО ықыласымен араб-израиль қақтығысын шешу үшін Таяу шығыс бейбіт конференциясында Израиль, Сирия, Ливан, Иордания үкіметтерінің жиналысы өтті. Конференцияда қақтығыс жақтары алғаш кездесіп, Таяу Шығыстағы кеіссөз процесіне ықпал етті.  1992 жылы Израильдегі парламент сайлауында арабтармен бейбітшілікке келуді көздейтін «Авода» партиясы жеңіске жетті.  1993 жылы 13 қыркүйекте Таяушығыс бейбіт процесі аясында палестина-израиль арасындағы принциптер туралы Декларацияға қол қойылды. Принциптер Декларациясының жалғасында Палестина автономиясы құрылды.  1994 жылдың 4 мамырында Каирда ООП және Израиль арасында Газ секторы мен Иерихонда автономия режимін енгізу туралы келісімге қол қойылды.  1997 жылдың 15 қаңтарында палестиналық бақылауға Хеброн қаласынбіртіндеп беру туралы келісімге қол қойылды.  1997 жылы көктемде Израиль Батыс Иерусалимде еврей кварталын құру туралы хабарлағанда, араб террористері жаңа теракттар жасады.  1999 жылдың 4 қыркүйегінде Израйиль және ООП арасында 1996 жылға дейін жалғасқан тұрақты лауазым туралы келіссөздер жүргізілді. Қарастырылған күрделі мәселелері: Иерусалим лауазымы, Палестина босқындары, Израилдің жаңа қоныстанушылары, Қауіпсіздік, шекара мәселелері.

18 слайд

19 слайд
 2000 жылы маусымның басында АҚШ президенті Билл Клинтон шешуіші үш жақиты саммит жүргізуді ұсынды. Саммит 11 шілдеде өтті. Нәтижесінде25 шілдеде саммит ымыраға келе алмады деген хабар келді.  1991-2000 жылдары бейбіт процесс палестиналық Интифаданың басталуымен аяқталды. Осы уақыттан бастап екі жақ келіссөз жүргізуден бас тартты.  2001 жылдың желтоқсанында ЕО эгидасымен қақтығыс көшбасшыларының кездесуін ұйымдастыруға ұтылды, бірақ кездесу Израиль премьер-министрінің бас таруынан болмады.  БҰҰ қабылдаған резолюцияларын екі жақ қабылдамады.  Осы жылы Палестина БҰҰ Израильдің қауіпсіздік қамалының құрылысына байланысты мәселені шешу үшін жүгінді. 1 қазанда БҰҰ өзінің адам құқығы бойынша баяндамасында әлем мемлекеттерін Израильдің қамал салғаны үшін соттауға шақырды  22 қазанда АҚШ, Израиль, Маршал аралдары және Микронезия жаулап алынған палестиналық аумақт бөлуші қамалды салуға қарсы резолюцияға қарсы дауыс берді. Резолюцияны 144 мемлекет қолдады.  24 қыркүйектен бастап Израиль өз аумағына 15,5 мың палестин жұмысшылары мен 5000 саудагер мен кәсіпкерлерді кіргізуге рұқсат берді.  Осылайша, мұндай “Жолдар картасы”, “Женева келісімі” сияқты келісімдер Палестинадағы бейбіт процесс қалпына келеді деген үміт оятады. Араб-израиль қақтығысы ұзақ уақыт жалғасуда және бүгінгі күні қалыптасқан жағдай арқасында тез арада шешім таба қоймас.

20 слайд

21 слайд

22 слайд

23 слайд

24 слайд

25 слайд

26 слайд
Назарларыңызға рахмет!