Пестицидтердің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері.

1 слайд
Сабақ тақырыбы: Пестицидтердің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері.

1 слайд

2 слайд
Сабақ мақсатты 9.3.2.2 - пестицидтерді пайдаланудың қоршаған орта мен адам денсаулығына әсерін түсіндіру

2 слайд

3 слайд
Инсектицидтер Инсектициды Insecticides Зиянкес бунақденелілер Насекомы е вредители Insect pests Пестицидтер Пестициды Pesticides Гербицидтер Гербициды Herbicides Фунгицидтер Фунгициды Fungicides Химиялық әдіс Химический метод The chemical method энтомофагтар Энтомофаги Entomophages Ауылшаруашылығ ының улыхимикаттары Сельскохозяйственные ядохимикаты Agricultural pesticides Ингибитор (уландырғыш) Ингибитор (отравитель) The inhibitor (poisoner)Терминология

3 слайд

4 слайд
Жетістік критериі Дағдылар Жетістік критерийлері Білімді қолдану. Талдау Егер төмендегі жетістік критерийлерін орындаса, оқушы оқу мақсатына жетеді Пестицид , гербицид, инсектицидтерді пайдаланудың қоршаған орта мен адам денсаулығына әсерінің салдарын туралы алдыңғы білімдерін қолданады . ақпаратты дұрыс талдар, пестицид, гербицид, инсектицидтерді пайдаланудың қоршаған орта мен адам денсаулығына әсерінің салдарын түсіндіреді.

4 слайд

5 слайд
Топтық жұмыс • 1- топ, пестицидтер • 2-топ, гербицидтер • 3-топ, инсектицид • Шарты: • Оның қоршаған ортаға және адам денсаулығына әсерімен зардаптарын көрсететін Power Point презентациясын дайындау;

5 слайд

6 слайд
Пестицидтер (латын сөздерінен pestis – жұқпалы ауру, caedo - өлтіремін) –  мәдени өсімдіктерді  зиянкестерден, паразиттерден, арамшөптерден, аурулардан және микроорганизмдерден қорғау үшін қолданатын барлық  химиялық қосылыстар . Пестицидтердің көпшілігі  — өздері әсер етуші ағза үшін улы зат болып табылады. Сонымен бірге стерилизатор-ұрпақсыздыққа және өсуді тежейтін заттар. Пестицидтерді пайдалану ауылшаруашылық өнімдерін 18-20% сақтайды. Пестицидтер

6 слайд

7 слайд
Улы химикаттар- Пестицидтер Фунгицидтер Патогенді саңырауқұлақтард ы Гербицидтер Арам шөптерді жояды Инсектицидтер Зиянкес бунақденелерді Зооциды Жылықанды зиянкес жануарларды жояды

7 слайд

8 слайд
Пестицидтердің арнайылығы Әрекет ету диапазоны бойынша бір-бірінен ерекшеленеді. Олар ірі көлемде әсер ете алады. Пиримикарба- өсімдік биті(тля), қосқанаттыларға әсер етеді, ал қоңыздарға т.б бунақденелерге әсер етпейді. Далапон- даражарнақтыларға әсер етеді, ал қос жарнақтыларға әсері жүрмейді.

8 слайд

9 слайд
Не себепті пестицидтермен өңдеуден кейін зиянкестердің «туылымынан» соң олардың саны көбейіп кетеді? Себебі зиянкестермен бірге олармен қоректенуші жыртқыштарда жойылып кетеді

9 слайд

10 слайд
Зиянкес бунақденелер

10 слайд

11 слайд
Адамдарға БиосферағаОларды пайдаланбай өнім алуға мүмкіндік жоқ, себебі зиянкестер өте көбейіп кетті. Бунақденелілер пестицидтердің бір түріне тез бейімделетін және ол қасиетін ұрпағына бере алатын қабілеті бар. Сондықтан пестицидтерді қолданарда зиянкестердің түріне қарай таңдап алу керек.

11 слайд

12 слайд
Ученые постановили, что для детей пестициды оказались опаснее, чем сигаретный дым. Исследование проводилось на базе центра в Калифорнии

12 слайд

13 слайд
https:// www.youtube.com/watch?v=GLllZ-qiXJA&vl=ru Пестицидтер бізге қажет пе? https:// www.youtube.com/watch?v=EtVQP6UR91Y

13 слайд

14 слайд
Пестицидтердің ыдырау механизмі Биотикалы қ фактор – ферменттердің әсерінен ыдырайды. Биотикалық ыдырау абиотикалыққа қарағанда тезірек жүреді. Ыдырау жылдамдығы ферменттердің концентрациясына және пестицидтерді ыдырата алатын микроорганизмдердің санына байланысты.Абиотикалық фактор – фотохимиялық, тотығу – тотықсыздандыру реакциясының және гидролиздің көмегімен жүзеге асады Абиотикалық фактор Биотикалы қ фактор

14 слайд

15 слайд
Не себепті балықтарға қарағанда көкқұтандардың ағзасында «у» мөлшері жоғары болады ? Көкқұтанмен қоректенген жыртқышқа не болар еді? Жұптық тапсырма: 1

15 слайд

16 слайд
Трофикалық тізбектегі пестицидтердің биожинақталуы Tomato plant 1 aphid receives 1 lacewing eats 1 blue tit eats Peregrine falcon is sprayed with 5 molecules of 100 aphids & 10 lacewing & eats 5 blue tits Insecticide. insecticide . receives 500 receives 5,000 & receives molecules of molecules of 25,000 molecules insecticide insecticide. of insecticide Қызанақ – өсімдік биті-алтынкөз(златоглазка)—шымшық(лазаревка)- сапсан- сұңқар

16 слайд

17 слайд
Пестицидтердің түрлері Қолдану бағыты: A карицидтер - кенелермен күресуге арналған пестицидтер тобы; Бактерицидтер - өсімдіктер ауруларын тудыратын бактериялардың жойылуына бағытталған пестицидтер тобы; Биопестицидтер - биологиялық пестицидтер; Гербицидтер - өсімдік арамшөптерімен күресте қолданылатын пестицидтер; Десиканттар - егін жинау алдында өсімдіктерді кептіруге әкелетін заттар; Дефолианттар - өсімдіктердің жапырақтарының түсуіне себеп болатын заттар; Инсектицидтер - жәндіктер зиянкестерін жоюға бағытталған пестицидтердің ең үлкен топтарының бірі; Зооцидтер - ауыл шаруашылығына зиян келтіретін жануарлармен күресуде қолданылатын пестицидтер; Моллюсцидтер - моллюскаларға қарсы күресуге бағытталған пестицидтер тобы; Нематоцидтер - жұмыр құрттарды (нематодты) жоюға бағытталған пестицидтер; Өсімдіктердің өсімін реттеуші - өсімдіктердің өсуіне және дамуына әсер ететін заттар; Астық және тұқымдық байыту агенттері емдеуге арналған препараттар болып табылады; Родентицидтер - кеміргіштерді өлтіру үшін пайдаланылатын пестицидтер, зооцидтерге жатады; Фумигантар - зиянды организмдер мен патогендерді бақылауға, сондай-ақ өсімдіктерді қорғауға арналған газ тәріздес күйдегі заттар; Фунгицидтер - өсімдік ауруларын тудырушы саңырауқұлақтармен күресуге бағытталған пестицидтер тобы; Химостерилизаторлар - жәндіктерді зарарсыздандыруға әкелетін заттар

17 слайд

18 слайд
• Оларды уыттылық дәрежесіне қарай 4 класқа топтастырды. XX ғасыр аяғында Республикада зиянкестерден қорғауға пайдаланатын химиялық заттар 20-30% жеткен. • 1999 жылы шайдың сынамаларына (пробаларына) талдау жасалып, құрамында хлор бар пестицидтердің шекті рауалы концентрациясынан (ШРК) 40% артық болғандығы анықталған. Бұл жай Алматы қаласында, Оңтүстік және Шығыс Қазақстан, Алматы, Қызылорда және Жамбыл облыстарында байқалған. Қосымша ақпарат……………..

18 слайд

19 слайд
1999 ж ҚР-ның СЭС-ның токсикология бөлімі шайдың сынамаларына талдау жасағанда олардың 45%-да пестицидтердің бар екендігі, соның ішінде 10% дикофол пестицидінің ШРК (0,01 мг/кг) артық екендігі анықталған. 1998 ж Алматы облысы бойынша шикі және піскен тағамдардың 0,41%нда пестицидтердің қалдығы анықталып, ШРК-0,41%-ға және 0,16%-ға көп болған. 1999 жылы бұл көрсеткіштер 0,3% артқан. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымы жыл сайын дүние жүзінде пестицидтерді пайдаланудың салдарынан 500 000-нан 2 миллионға жуық адам уланып, олардың 10-40 мыңы өліп кеткен жағдайлар болғанын айтады. Көп елдерде пестицидтерді пайдалануға тыйым салынған!

19 слайд

20 слайд
Пауль Герман Мюллер — швейцарлық химик, 1948 жылы физиология мен медицина саласындағы ДДТ- ның жоғарғы улылық әсерін» ашқаны үшін Нобель сыйлығының лауреаті атанды.ДДТ-дихлордифенилтрихлорметилметан

20 слайд

21 слайд
Жұптық тапсырма: 2 Бағыты бойынша қолданылуының кестесін толтырыңыз Түрлері Қолданылуы Акарицид Биопестицид Гербицид Дефолиант Инсектицид Зооциды Моллюскоцид Родентицид Нематоцид Фумигант Фунгицид  

21 слайд

22 слайд
Пестицидтер пайдасы мен зияны Пайдасы Зияны Үй тапсырмасы:

22 слайд

23 слайд
Кері байланыс: • Сабақтағы іс-әрекетке кері байланыс беру; • Оқу мазмұнына кері байланыс беру;

23 слайд

24 слайд
Пайдаланылған әдебиет • Тейлор 1 том, 431 бет

24 слайд

25 слайд
ДДТ пестициді • Әсіресе дихлордифенилтрихлорметилметанды (ДДТ) пайдалануға болмайды, себебі оның ыдырауына бірнеше жылдар керек. Бұл заттың шығу тарихы өте қызық. 1940 жылы швейцария химигі Пауль Мюллер ең алғаш синтездеу жолымен ДДТ-ны тауып, оны ауылшаруашылығының зианкестерімен күресуге пайдалануды ұсынған. Осы жаңалығы үшін ғалымға кезінде Нобель сыйлығы берілген. Алғашқы кезде бұл зат адамдардың көптеген қиыншылықтарын шешті. ДДТ-ны пайдаланып кесіртке мен көптеген зиянкес бунақ денелілерді қырды. Әсірісе ауру таратушы масаларды өлтіріп, миллиондаған Адам дарды безгек ауруынан құтқарды. Кейінірек ДДТ-ның күштілігінен зияндығы басым екендігі анықталды. ДДТ барлық тірі организмдерге тіпті балдырларға да зиянын тигізеді екен. Оның миллиардтан бір бөлігі фотосинтездің жылдамдығын баяулатады. Ал жасыл өсімдіктер атмосфераны ауамен қамтамасыз ететіндігі сіздерге белгілі. Кейінірек ДДТ-ның басқа пестицидтер тәрізді кумулятивтік эффектісі бар екендігі анықталды. Оның әсері уландырудан бастап мутагендікке дейін жетті. ДДТ тұрақты болғандықтан, ол қоректену тізбегімен өсімдіктер организміне өтедіде, өсімдікпен қоректенетін жануарларға, олардан аңдарға беріледі. Өсімдік және жануар тектес тағаммен тамақтанудың арқасында ДДТ адам организміне де түсетіндігін сезіп отырған боларсыздар. Осылайша жылжу кезінде әрбір организмде жинақталған ДДТ—ның шамасы 10 есе артып отырады. Организмде жиналған препарат ондағы басқа заттармен қосылысып, улылығы артады да, адамдарды, жануарларды өлтіре алатын шамаға жетеді. Табиғи жағдайда ДДЭбастапқы ДДТ-дан да қауіпті. Себебі ДДЭ-нің ыдырау алғашқысынан да баяу жүреді. Ауылшаруашылығында пестицидтерді пайдаланудан гөрі өсімдіктерді қорғаудың биологиялық жолы іздестірілуде және пестицидтер пайдаланылмаған экологиялық таза өнім алу көзделіп отыр. Пестицидтердің адам организміне зиян екенін, табиғи процестерді бұзып, қоршаған ортаны ластайтынын ескеріп, оны өте сақтықпен басқа шара жоқ болған жағдайда ғана пайдаланған жөн.

25 слайд