#1 слайд

1 слайд

#2 слайд
Пизаға ДАЙЫНДЫҚ СҰРАҚТАРЫН ТАЛҚЫЛАУ

2 слайд

#3 слайд
Қан жасушалары. Қан адамның ішкі ортасына жатады. Оның негізгі қызметтері: 1. Адам ағзасында қан әрбір мүшені, дененің әрбір жасушасын бірімен-бірін өзара байланыстырады; 2. Оттегін өкпеден ұлпаларға жеткізіп, көмірқышқыл газынан тазартады; 3.Қорек заттарды асқорыту мүшелерінен ұлпаларға жеткізеді; 4. Ағзаның соңғы қажетсіз өнімдерін бүйрекке және т. б. мүшелерге тасымалдайды; 5. Дене температурасының тұрақтылығын сақтайды; 6. Ағзаны зиянды микробтардан қорғайды; 7. Ішкі секреция бездерінен бөлінетін гормондарды тасымалдайды; 8. Жасушаларда қышқылдың, судың деңгейін реттейді; 9. Қорғаныштық қызмет атқарады (қанды ұйыта алады). 1. Қан адам өмірінде маңызды рөл атқарады. Қан дәнекер ұлпасының сұйық түрі. Ағзада болатын қанның мөлшері адамның дене салмағына байланысты 4, 5 – 5 л. Қанның құрамы – плазмадан (55%) және қан жасушаларынан (45%) тұрады Қан плазмасы – қанның сарғыштау түсті сұйық бөлімі.

3 слайд

#4 слайд
1-сұрақ: Осы суретке сүйене отырып, қанның құрамындағы негізгі химиялық элементтерді атаңыздар. Адам денесіндегі қанның түсі қызыл түсті, ал басқа ағзаларда көк, жасыл, күлгін болуы мүмкін. Мәселен, көк түсі қан- өрмекшітәріздестерге, жасыл түсті қан- сүліктерге, күлгін түсті қан-сегізаяққа тән. Неліктен?

4 слайд

#5 слайд
Жауабы: 1. қан құрамына кіретін жалпы химиялық элементтер: темір, оттек, сутек, көміртек, азот. 2. қаннын қызыл түсі темір арқылы болады, ал көгілдір түсі – күміс атомдар арқылы.

5 слайд

#6 слайд
2- сұрақ: Қатты жарақат алып қан тоқтамай жатқан кезде қандай жасушалар қанды ұйытады, ал егер ағзада бұл жасушалар аз болса қан тоқтамай қансырап қалуы мүмкін Адам тұмау ауруына шалдыққан кезде вирустарды жеңу үшін ағзаға қандай жасушалар жәрдемдеседі? 1) Көп қан кету кезінде қандай қан жасушалары қанды тоқтата алады?. 2) Тұмау вирусты көмектесетін адам ағзасындағы жасушалар?

6 слайд

#7 слайд
Жауабы: 1. тромбоцит 2. лимфоцит.

7 слайд

#8 слайд
Қанның биохимиялық анализі – қанды зерттеудің медициналық зертханалық әдісі. Оның нәтижелері бойынша адам ағзасының мүшелері мен жүйелерінің функционалдық жағдайы туралы айтуға болады. Адам қанының биохимиялық анализін жасау алдында қажетті дайындық жұмыстары жүргізіледі. Зерттеуге дейін шамамен 6-12 сағатқа жуық уақыт тамақ қабылдамау қажет. Түрлі шырындар, сүт, алкогольді ішімдіктер, тәтті шай немесе кофе ішпеген жөн. Су ішуге болады

8 слайд

#9 слайд
1-сұрақ: Неліктен қан анализін аш қарында алады?

9 слайд

#10 слайд
Жауабы: Кез-келген азық-түлік қан көрсеткішіне әсер етеді, олар қате емдеуге әкеп соқтыруы мүмкін

10 слайд

#11 слайд
Адам қаны көрсеткіштерінің нормалары

11 слайд

#12 слайд
2-сұрақ: Пациентке өзінің денсаулығына қатысты қандай мамандармен кеңесу қажет?

12 слайд

#13 слайд
Жауабы: Пациентке жүрек- қан тамырлары ауруларының маманымен кеңесу қажет.

13 слайд

#14 слайд
3-сұрақ: Төмендегі кестеде пациенттің анализі берілген. Оның қан көрсеткіштерінде ауытқулар бар ма? Қандай?

14 слайд

#15 слайд
Жауабы: Холестериннің және АСТ-нің жоғары деңгейі.

15 слайд

#16 слайд
Келесі сұрақтарға жауап беру үшін «безгек» мәтінін пайдаланыңыздар. «БЕЗГЕК» Безгек (Маlаrіа - безгек) — бұл инфекциялық қан ауруы,ол адамды қалтыратып, аласұрғызады. Бұл безгекпен ауыратын адамның қанынан безгек паразиттерін сорып алатын шыбын-шіркейлер, маса-соналар инфекциясын түсіреді, бірнеше мәрте қайталатын ауру түрі. Көбінесе безгек масасының шағуынан жұғады. V ғасырдан бері белгілі, балшық маңындағы тропикалық немесе субтропикалық аумақтарда кең тараған. Паразиттің қауіптілігі XX ғасыр басында анықталды. Жыл сайын әлемде дәл осы ауруға 250 млн. адам шалдығып, оның 2 млн-ы қайтыс болады. Безгек басқа паразит түрлеріне қарағанда ауырлау, тіпті соңы өлімге әкеледі. Бұлар қанды қызыл жасуша ішінде тез тарайды. Кейін адам 4-10 сағатқа жуық тітіркеніп, қызуы 40,6-ға дейін көтеріледі және басы қатты ауырады. Безгекпен күресудің бірден бір жолы осыны таратушы масаларды жою.

16 слайд

#17 слайд
1-сұрақ: Адам бұл мәтінді оқып, былай ойланады: «Безгек – халықтың денсаулығына қауіп-қатер болып табылады». Өз жауаптарыңызды негіздеу үшін мәтінді қолданыңыздар. 1.Иә 2.Жоқ

17 слайд

#18 слайд
Жауабы: Иә, себебі, 1) Безгек — бұл инфекциялық қан ауруы,ол адамды қалтыратып, аласұрғызады. 2) Жыл сайын әлемде дәл осы ауруға 250 млн. адам шалдығып, оның 2 млн- ы қайтыс болады.

18 слайд

#19 слайд
2-сұрақ: Біздің Қазақстанда масалар жаз мезгілінде көп болады. Адамдарды масалар шаққанданеге осы ауру бізде тіркелмейді. Өз жауаптарыңызды негіздеу үшін мәтінді қолданыңыздар.

19 слайд

#20 слайд
Жауабы: 1) Бұл ауру безгек масасының шағуынан жұғады . Мұндай маса бізде кездеспейді. 2) V ғасырдан бері белгілі, балшық маңындағы тропикалық немесе субтропикалық аумақтарда тараған. Қазақстан қоңыржай аумағында орналасқан

20 слайд

#21 слайд
3-сұрақ: Безгек паразиті- қантұрғыннан басқа ауру тудыратын қарапайым туралы әнгімеле.

21 слайд

#22 слайд
Жауабы: ДИЗЕНТЕРИЯЛЫ АМЕБА Дизентериялы амеба, адамда қанды iш өтудi тудыратын дизентерияның қоздырушысы болып табылады. Амебаның гаметалары адам нәжiсiмен сыртқы ортаға түсiп, ұзақ уақыт бойы тiршiлiгiн сақтайды. Адам организмiне түскен төрт ядролы гаметалар өте қауiптi. Гаметалар суға, көкөнiстерге, қолға, асқа (тамаққа, шыбындар арқылы түседi), түрлi заттарға түседi, сонан соң адамның аузына түседi. Осы заттармен олар қарын мен iшекке барады. Бұл ортада гаметаның қабығы еридi. Әр ядро екiге бөлiнiп, сегiз ядролық амебаны түзейдi, одан ұрпақ жасушалар пайда болады.

22 слайд

#23 слайд
Амебалар адамның тоқ iшегiнде ешқандай зиян келтiрмей тiршiлiк ете алады. Бiрақ кейбiр жағдайларда амебалар ұлпалық патогендi түрлерге айналып, iшектiң қабырғасына енiп қабыну процесi мен жаралардың түзiлуiн тудырады. Дизентериялы амебалар жаралардан қан арқылы бауырға, өкпеге, миға және де басқа мүшелерге өтiп, адам өлiмiне әкелетiн, iрiңнiң жиналуын тудыра алады.

23 слайд

#24 слайд
Келесі сұрақтарға жауап беру үшін мәтінді пайдаланыңыздар. Салауатты өмір сүру дегеніміз тек арақ ішпеу және темекі шекпеудің ғана тұрмайды.Өз денсаулығына жауапкершілік дағдыларын қалыптастыру. Егеменді еліміздің болашағы біздер. Қоғамда болып жатқан жаман әдеттерге кінәлі - адамдардың өзі.Осындай жат, жаман әдеттерден бойымызды аулақ ұстап, төзімділік, табандылық танытып, адамгершілік қасиеттерді жоғары ұстай білуіміз керек. Болашағымыз нұрлы, еліміздің ертеңі нұрлы болсын десек, ел болып, халық болып болашағымызды, ұлтымызды, тегімізді жоғалтып алмау үшін нашақорлық, ішімдік, шылым шегуден бойымызды аулақ ұстап, қоғамымыздың бұл түнектен арылуының жолын іздеп, салауатты өмір салтын насихаттайық.

24 слайд

#25 слайд
1-сұрақ: Темекі тарту, ішімдік пайдалану, есірткі құмарлық және улы заттарға әуестілік, адамгершілікке жат мінез-құлық, ерте жыныстық қатынас кеңінен етек алудаӨз жауаптарыңызды негіздеу үшін мәтінді қолданыңыздар.

25 слайд

#26 слайд
Жауабы: 1) Болашағымыз нұрлы, еліміздің ертеңі нұрлы болсын десек, ел болып, халық болып болашағымызды, ұлтымызды, тегімізді жоғалтып алмау үшін нашақорлық, ішімдік, шылым шегуден бойымызды аулақ ұстап, қоғамымыздың бұл түнектен арылуының жолын іздеп, салауатты өмір салтын насихаттайық

26 слайд

#27 слайд
2-сұрақ: Салауатты өмір салтын сақтау үшін не істеу керек?

27 слайд

#28 слайд
Жауабы: 1) Досың спорт, таза ауа, өсімдік. 2) Дене шынықтырумен айналысып, таза ауада серуендеп, әрқашан жаман ойдан аулақ болу.

28 слайд

#29 слайд
3-сұрақ: Оның ішінде никотин, шайыр, көміртегі тотығы және кансереген секілді заттардың зардабы аса ауыр болып келеді. 100 мг. никотинді бірден қабылдаған адам өледі. Зиянды зат туралы әнгімеле.

29 слайд

#30 слайд
Жауабы: Темекі 1. Ерін тіл және өңеш рагына жол ашады.2. Ас қорытуды қиындатады, тәбетті қайтарады.3. Асқазанда жара пайда болуына көп әсері бар.4. Өкпе мен көмекей рагына ұшыратады.5. Қол-аяқ тамырлары бірте-бірте бітеледі. (Гангренаға айналып, қол, аяқ кесілуге дейін барады). 6. Миды қамтитын тамырларда да қатаю пайда болып, клеткалары өледі және ол орнына қайтып келмейді.7. Тез қартаяды, теріде әжім пайда бола баауруларына (инфарк) шалдығады.стайды.9. Темекі өрттің шығуына да ықпал етеді. Соның кесірінен үй, орман өртеніп, адам өліміне де душар етуі мүмкін.

30 слайд

#31 слайд
4-сұрақ: Сіздің жай кезбен салыстырғанда, денешынықтыру жаттығуларын жасау барысынды әдеттегіден тыс жиі тыныс алуыңыздың себебі неде?

31 слайд

#32 слайд
Жауабы: - сіз дене шынықтырумен айналысқанда, сіздің ағзаныз оттегіні көбірек қажет етеді, сондықтан көмірқышқыл газын көбірек шығарады. Бұл тыныспен жүзеге асырылады.-жиі тыныстану - қанды оттегімен көбірек қамтамасыз етуге және көмірқышқыл газын көбірек шығаруға мүмкіндік береді.

32 слайд

#33 слайд
Арнайы хирургиялық ота жасау орындарында көптеген аурулардыемдеу үшін жүргізіледі. Хирургиялық ота жасау кезінде науқас анестезия әсерінен ауырсыннуды мүлдем сезінбейді. Анестезия препараты ретінде көбінесе газдар қолданылады. Ол газ – науқас адамның бетіне мұрны мен аузын жабатын арнайы маска арқылы беріледі. Анестикалық газдар адамның келесі мүшелер жүйесіне әсер етеді ме?

33 слайд

#34 слайд
1-сұрақ: Хирургиялық ота жасауда қолданылатын құрал – саймандарды неге стерилизациялау керек екенін түсіндіріңіз.

34 слайд

#35 слайд
Жауабы: Құрал – саймандарда бактериялардың болмауына күмән тудырмайды және бұл аурудың таралуын тоқтатады. Науқастың денесіне бактерияның өнбеуін және оның жұқпауын қамтамасыз етеді. Бактериялардың ота жасалатын адамның денесіне енбеуін қамтамасыз етеді.

35 слайд

#36 слайд
Сары май – сиыр, ешкі, қой сүтінен қаймақ, қаймақты былғау немесе күбіде пісу арқылы алынатын майлы, құнарлы тағам. Сары майдың тағам өнімі ретінде қаншалықты жоғары бағаланатынын жақсы білесіздер. Сары май – бұл кілегейді былғау арқылы алынған, сүт майының концентраты. Сары майдың майлылығы 82,5%-дан кем емес. Сары майды дайындау үшін кілегей, қаймақ немесе ашыған сүтті қолданған. Сары майды таңдау барысында оның сыртқы орамасына көңіл аудару қажет. Жұқалтырға (фольгаға) оралған май өзінің құрамындағы А дәруменін жақсы сақтап қалады. Сары майды мұздатқышта сақтаған жөн. Егер май бөлме температурасында сақталатын болса, онда оған күн сәулелерінің түспеуі тиіс. Күн сәулелері түсуі нәтижесінде сары май өзінің құнды қасиеттерін жояды. Сары майды үстелге арнайы май салатын ыдыста қойған дұрыс.

36 слайд

#37 слайд
1-сұрақ. Сары майдың құрамына қандай заттар кіреді? А. Түрлі органикалық қышқылдардың күрделі эфирлері. В. Сүт майы. С. Бос май қышқылдарының органикалық қышқылдары. D. Сары майдың құрамына А, Д, В витаминдері және ақуыздар, т.б. органикалық заттар.

37 слайд

#38 слайд
Жауабы. А. В. С. Д

38 слайд

#39 слайд
2-сұрақ. Сары май – тез бұзылатын азық. Оны сақтау жолдары туралы не білесіздер? Өз ойларыңызды тұжырымдаңыздар. _______________________________________________ __ _______________________________________________ __ Сары майды күнделікті өмірде нанға жағып бутерброд әзірлеу үшін қолданады, сонымен қатар кейбір тағамдардың дәмін келтіру немесе жеңілдету (жұмсарту) үшін де қолданады.

39 слайд

#40 слайд
Жауабы: Сары майды мұздатқышта сақтаған жөн. Егер май бөлме температурасында сақталатын болса, онда оған күн сәулелерінің түспеуі тиіс. Күн сәулелері түсуі нәтижесінде сары май өзінің құнды қасиеттерін жояды. Сары майды үстелге арнайы май салатын ыдыста қойған дұрыс.

40 слайд

#41 слайд
3-сұрақ. Сары майды қандай азық түліктердің дәмін жеңілдету (жұмсарту) үшін қолданады?

41 слайд

#42 слайд
Жауабы. Мысалы, балықтың, қызыл уылдырықтың. Кейбір ыстық тағамдардың дәмдік қасиетін жақсарту үшін де сары майды қолданады

42 слайд

#43 слайд
4-сұрақ. Сары майды қандай ыстық тағамдарға қосуға болады?

43 слайд

#44 слайд
Жауабы. Мысалы, макарондарға, ботқаларға, көкөністерден жасалған рагу т.б

44 слайд

#45 слайд
Сары майдың пайдалы қасиеттері мен зияны Майдың құрамындағы холестериннің адам ағзасына пайдалы да, жағымсыз да жақтары бар. Бір жағынан қан тамыры қабырғаларын құруға қатысады, оның көмегімен қышқылдар өндіріледі. Екінші жағынан қан құрамындағы майдың қажетті деңгейі көбейіп кетсе, қан тамырларында атеросклероз үдерісінің белсенділігі артуы басталады. Сондықтан да холестерин жоғарылаған жағдайда сары майды шамадан тыс қабылдаудан бас тартқан жөн.

45 слайд

#46 слайд
1-сұрақ. Холестерин жоғарылап кетпеуі үшін, күніне май жағылған нанның (бутерброд) нешеуін жеген жеткілікті деп ойлайсыз? А. 5. В. 3. С. 2. D. 1.

46 слайд

#47 слайд
Жауабы. С.

47 слайд

#48 слайд
2-сұрақ. Сіз қай майды жер едіңіз? Өз қалауыңызды түсіндіріңіз. Сары май А және Д дәрумендеріне, кальцийге бай. А дәрумені асқо...

48 слайд