Презентация "Шахмат пен математика" 10 сынып

1 слайд
Шахмат пен математиканың байланысы Ең алдымен шахматтың логикасын бағалаймын. Тигран Петросян (9-шы әлем чемпионы)

1 слайд

2 слайд
Жобаның мақсаты: Математика мен шахмат арасындағы байланысты табу және талқылау, осы байланысты математикалық есептерді шешуде қолдану.

2 слайд

3 слайд
Міндеттері: математика мен шахмат тақтасы арасындағы байланысты табу; математика мен шахмат арасындағы байланыс неде екенін мысал келтіре отырып талқылау, талдау; қорытынды жасау.

3 слайд

4 слайд
Шахмат тақтасындағы математикалық есептер; Тақ және жұп үғымы; Шахмат тақтасындағы симметрия; Координаталар жүйесі; Шаршы ережесі.

4 слайд

5 слайд
Шахмат тақтасы туралы аңыз Бұл оқиға бұдан мың жарым жылдай бұрын болыпты. Үндістан патшасы Схерам өзінің ешкімді тыңдамайтын қыңырлығымен елді әбден күйзеліске ұшыратса керек. Сонда Сесса деген ғұлама жан-жағындағылардың көмегінсіз патшаның ештеңе істей алмайтындығын түсіндіру мақсатымен әміршіге шахмат апарып, оған ойнау ережесін баяндайды. Ғұламаның ойлап шығарған ойынына көңілі толған әмірші оған қалаған сыйлығын бермекші болады. Сонда ғұлама шахмат тақтасындағы 64 тор көздің біріншісіне бір, екіншісіне екі, үшіншісіне 2х2-4, төртіншісіне 4х2-8, осылай геометриялық прогрессиямен өсіріп бидай дәнін беруді сұрайды. Бірақ ғұламаның өтінішін орындау үшін патшаның есепшілері есептеп қарағанда (1-21-22-23-24… Осылай 264-ке дейін) 18446744073709511615 (18 квинтиллион, 446 квадриллион, 744 триллион 73 биллион 709 миллиард 551 миллион 615 мың) шығады. Бұны 12 текшеге – 20, ал 1313 текшеге 15 миллион дәннен келеді деп есептесек, 12 000 000 000 000 текше метр жерге сыятын астық сұрапты. Осынша астықты орналастыру үшін биіктігі 4 метр, ені 10 метр, ұзындығы 300 000 000 мың километр сарай салу керек екен. Бұл жердің күнге қашықтығынан екі есе көп.

5 слайд

6 слайд
Элиста - шахмат қаласы. Ресей Федерациясының  оңтүстігінде орналасқан қала, Қалмақстан Республикасының астанасы әрі ең ірі қаласы. 1865 жылы құрылған. Халық саны - 103 128 адам.

6 слайд

7 слайд
Тақ және жұп ұғымы Жұп функция графигі Тақ функция графигі Патша әр жүрісінде өзі тұрған ұяшықтан жұп торкөз жүріп отырады. Мысалы бірінші жүріс – тақ болса, екінші жүріс – жұп тағы сол сияқты жалғасады. Сонымен қатар патша өзі тұрған түсті ауыстырады.

7 слайд

8 слайд
Шахматтағы симметрия Шахмат тақтасында осьтік симметрия осьі ретінде шахмат тақтасын тең екі бөлікке бөлетін түзуді аламыз (d және e ұяшықтарының ортасындағы вертикаль сызық). Егер де ақ піл с2 ұяшығында және қара піл с7 ұяшығында орналасқан болса, онда бұл екі піл бір – біріне симметриялы орналасқан т.с.с. Егер түзу фигураны симметриялы екі бөлікке бөлсе, онда ондай фигура осьтік симметриялы фигура деп аталады, ал түзу сол фигураның симметрия осі деп аталады. Тік төртбұрыш, квадрат, шеңбер – осьтік симметриялы фигуралар. Тік төртбұрыштың екі симметрия осі бар, квадраттың төрт симметрия осі бар.

8 слайд

9 слайд
Нүктеге қатысты симметрия – центрлік симметрия Түзуге қатысты симметрия – осьтік симметрия

9 слайд

10 слайд
Координаталар жүйесі Цирк билетіндегі орынның координатасы қатардың реттік нөмері мен орынның нөмері: 2 қатар 11 орын. Бұл бір адамның орны. Дәл осы секілді шахмат тақтасында әр тастың орналасқан орнынның координатасы анықталады. с3 нүктесінде кез – келген фигура орналасуы мүмкін. Бұл осы фигураның координатасы болып саналады: Піл (с;3). Осылайша кез – келген тастың координатасын анықтаймыз. Координаттар (лат. co – бірге және ordіnatus – тәртіптелген, анықталған) — жазықтықтағы, кез келген беттегі не кеңістіктегі нүктенің орнын анықтайтын сандар.  Декарттық координаттар жүйесі немесе картезиандық координаттар жүйесі - координаттар осіндегі межелері немесе базистік векторларының ұзындықтары тең, жазықтықтағы немесе кеңістіктегі түзу сызықты координаттар жүйесі. Әдетте, тікбұрышты декарттық координаттар жүйесі қолданылады. Бұл жүйені 1637 жылы француз ғалымы  Рене Декарт (1596 - 1650) енгізген. 

10 слайд

11 слайд
•1. d3 d6 •2. е3 е6 •3. bЗ b6 •4. g3 g6 •5. с3 с6 •6. f3 f6 •7. c4 c5 •8. f4 f5 •9. Кc3 Кc6 •10. Кf3 Кf6 •11. Лb1 Лb8 •12. Лgl Лg8 Альмуджаннах •Ғажайып шаршы

11 слайд

12 слайд
Математика шахматшыларға ойнауға және ойында ұтуға көмектеседі. Ал шахмат математикалық есептерді шешуге сонымен қатар логикалық ойлау қабілетімізді дамутуға, математиканы меңгеруге көмектеседі. Жобаның басында мен математика мен шахмат арасындағы байланысты табуды мақсат еткен болатынмын. Зерттеулер мен талдау барысында мақсатыма жеттім деп ойлаймын. Алдағы уақытта әрі қарай ізденемін.

12 слайд

13 слайд
Назар салып тыңдағандарыңызға рахмет!

13 слайд