Қазақ халқының мәдениеті

1 слайд
Тақырыбы: Қазақ халқының мәдениеті

1 слайд

2 слайд
Білім Мәдениет сөзінің мағынасын анықтайды; Мәдениеттің түрлерін біледі; Түсінік Материалдық мәдениетке тән бұйымдардың түсіндірмесін береді; Қолданыс Ертедегі көшпелі қазақ халқының тұрмыста қажетті пайдаланған құралдарын танытады; Анализ • Көшпелі қазақ халқының ертеден бүгінгі күнге дейін пайдаланып келе жатқан баспанасын суреттейді; Киіз үйді тігудің әдісін бейнелеп айтады; Синтез Қазақтың ұлттық киімдерінің түрлерін түсіндіреді; Баға Көшпелі заманнан келе жатқан материалдық құндылықтарымызды қазірге дейін жеткенін бағалайды;

2 слайд

3 слайд
Тақырып жоспары • 1.Мәдениет туралы • 2. Материалдық мәдениет • 3. Материалдық мәдениеттің үлгілері

3 слайд

4 слайд
• Мәдениет туралы • Мәдениет-адамдардың материалдық және рухани өміріндегі қол жеткізген табыстары. Мәдениеттің екі түрі бар: Материалдық мәдениет, Рухани мәдениет

4 слайд

5 слайд
Материалдық мәдениет • Материалдық мәдениет дегеніміз-адамдардың күнделікті тұрмыста қолданылатын бұйымдары, еңбек құралдары, баспанасы, киім-кешектері, тағамдары мен еңбек тәжірибесі.Кез келген халықтың материалдық мәдениетісол халықтың шаруашылығы дамуымен тікелей байланысты.Қазақ халқы материалдық мәдениетінің негізгі түрін мал шаруашылығы, егіншілік, үй кәсіпшілігі, қолөнер және еңбек құралдарын құрайды.

5 слайд

6 слайд
Материалдық мәдениетке жатады • Тұрмыстық бұйымдар • Зергерлік бұйымдар • Баспана, Киіз үй • Ұлттық киім • Ұлттық тағамдар

6 слайд

7 слайд
Тұрмыстық бұйымдар • Ат әбзелдері- тоқым, жүген, үзеңгі, өмілдірік, тартпа, қамшы, құйысқан ноқта, таралғы • Қару-жарақ-айбалта, сойыл, жебе, садақ, сауыт, қалқан, қылыш, найза, мылтық • Ұй тұрмысына қажетті бұйымдар-тоқымашылық, киіз басу,сырмақ, алаша, бау-шулар • Егіншілікке қажетті құралдар-тіс ағаш, мала, орақ, аша, тырма, кетпен, күрек-айыр • Мал шаруашылығына қажетті құралдар-құрық, арқан, науа, шілдер, тұсау.

7 слайд

8 слайд
Тұрмыстық бұйымдар Ат әбзелдері Қару-жарақтар

8 слайд

9 слайд
Киіз үй • Киіз үй-көшпелі қазақ халқының ертеден пайдаланып келе жатқан баспанасы. Киіз үй көшіп-қонуға ыңғайлы, оны тез жығып, шапшаң тігуге болады. Киіз үй жазда салқын ,қыста жылы. Киіз үйдің құрылымы-кереге, уық, шаңырақ, есік. • Киіз үй 6 керегеден тұрса, 6 қанатты үй болып саналады.

9 слайд

10 слайд
Ұлттық киімдер • Қазақтың ұлттық киімдері өмір сүрген табиғи ортасына, көшпелі тұрмыс жағдайына бейімделген. Баскиімдер Айыр қалпақ Бөрік Сәукеле Тымақ • Айыр қалпақ-ер адамның бас киімі. Ішкі жағы жұқа киіз не қалың матамен сырылып тігіледі. Сырты өрнектеліп, алтын не жібек жіппен зерленеді. Бұл қалпақ жазда салқын әрі сәнді. • Бөрік-бағалы аң терісінен не мал елтірісінен тіккен. • Сәукеле-қалыңдықтың бас киімі.Оның күмістен құйылған төбесіне үкі тағылады, маңдайына жақұт қондырылады. Төбесінен жерге дейін жібек желек жабылады. • Тымақ-төбесі төрт немесе үш бұрышты киізден құралған, шошақ болып келеді.Сырты пүліш сияқты матамен қапталады.

10 слайд

11 слайд
Ұлттық баскиімдер

11 слайд

12 слайд
Сыртқы киімдер Сыртқы киімдерге   Шапан Ішік Жарғақ шалбар Қамзол Саптама етік Мәсі Кебіс • Шапан-арасына мақта жүн салынған қалың матадан астарлап тігіледі.Оның сырмалы, қаптал, қималы, зерлі шапан деген түрлері бар. • Ішік-аң терісінен, сырты матамен тысталып, жүні ішіне қаратып тігіледі. • Жарақ шалбар- жақсы иленген жұқа тері «жарғақ» деп аталады. • Қамзол-барқыт, пүліш мақпал сияқты сапалы матадан тігіледі. Шапанға қарағанда қысқа, жеңсізболады. • Саптама етік- қонышы тізені жауып тұратындай ұзын, табаны қалың, ұлтан мен былғары салып, сиыр не жылқының иленген терісінен тігеді. • Мәсі-өңделген жұқа теріден жасалған, қонышына ою салынған, табансыз, ұлтансыз аяқкиім. • Кебіс-мықты теріден тігілген, мәсінің сыртынан киюге арналған аяқ киім.

12 слайд

13 слайд
Ұлттық киімдер

13 слайд

14 слайд
Зергерлік бұйымдар • Зергерлік бұйымдарға: сақина, білезік, алқа, моншақ,шолпы, сырға, шашбау, жүзік, өңіржиек.т.б.

14 слайд

15 слайд
Ұлттық тағамдар • Малшаруашылығымен айналысқан көшпелі қазақтардың негізгі тағамы ет пен сүттен жасалған. Биенің сүтінен қымыз, түйе сүтінен шұбат дайындаған. Сиыр, қой мен ешкі сүтінен қаймақ, май, ірімшік, айран, қатық, сүзбе, құрт т.б. тағамдар жасаған. Қастерлі тамақтарының бірі-тары. Қуырып ақтаған тарының жармасына сары май мен шекерді араластырып жент дайындаған. Тарыны түйіп, тары көже пісірген. • Жылқының жал, жая, қазы, қарта, шұжығы кәделі ас саналған. Құрт езілген сорпа ішкен. Бауырсақ, шелпек, кеспе, көже және күріштен сүт ботқа мен күріш көже, палау жасаған.  

15 слайд

16 слайд
Материалдық мәдениеттің маңызы • Көшпелі заманнан келе жатқан материалдық құндылықтарымызды қазірге дейін сақтап, оны санамыздан өшірмей, одан әрі дамыту мына біздің міндетіміз .

16 слайд