Қазақ халқының ұлттық киімдері мен түрлері

1 слайд
Қазақ халқының ұлттық киімдері Орындаған: Нұрғожа Айгерим

2 слайд
 «Ең әдемі киім – ұлтыңның киімі», - деген ұлы адамдар. Қазақ халқының ұлттық киімдерінің түрі де, үлгісі де еш халықтан кем болған жоқ. Оның көркем үлгілері әлемнің этнографиялық мұражайлары мен көрмелерінен орын алған. Ұлт мәдениетінде бағалы киімдер сый-сыяпат, дипломатиялық қатынастарда ескерткіш, белгі ретінде жүрген. Ат, шапан сыйлау құрметтеудің көрінісі деп бағаланған.

3 слайд

4 слайд

5 слайд
 Ертеде халық шеберлері қазақтың болмысына тән, кигенде ыңғайлы әр түрлі киім үлгілерін жасаған.

6 слайд

7 слайд
Ерлердің бас киімдері 1. Бөрік 2. Тымақ 3. Малақай 4. Қалпақ 5. Тақия Әйелдердің бас киімдері 1. Кимешек 2. Жаулық 3. Бөрік 4. Сәукеле 5. Тақия

8 слайд
Тымақ – аң, мал терісінен жасалған қыстық бас киім . Бөрік – жиегіне аң терісін салған, төбесіне үкі қадалған, сырты әшекейленген, ерлер де, қыздар мен жас келіншектер де киетін бас киім. Тақия – қыздардың үкілеген, әсем зергерлік бұйымдар тағылған бас киімі. Қасаба – қымбат матадан тігілетін қыздардың бас киімі. Төбетей – төбеге киетін жаздық шағын бас киім. Құлақшын ( малақай ) – қыстық бас киім. Жалбағай – малшылардың жаздық бас киімі .

9 слайд
Ерлерге арналған тақиялардың кестелісі де,кестесізі де болады. Ер кісілердің тақиялары.

10 слайд
Қалпақ ақ киізден немесе қалың матадан тігілген ерлер бас киімі.

11 слайд
Мұрақ - лауазымды адамдар сән-салтанатқа киетін қалпақ

12 слайд
Қыздардың тақиялары

13 слайд
Бөрік

14 слайд
Киімнің негізгі түрлеріБас киімдер Сырт киімдер Ішкі киімдер Аяқ киімдер

15 слайд
1. Жейде 2. К өйлек 3. Дамбал 4. Шалбар 5. Бешпент 6. Қамзол 7. ЖелетІшкі киімдер Сыртқы киімдер 1. Шапан 2. Сырмалы шапан 3. Тон 4. Ішік 5. Шидем Аяқ киімдер 1. Мәсі 2. Кебіс 3. Әйел етігі 4. Ерлер етігі

16 слайд
 Ішкі киімдері: көйлек, дамбал, желетке, кәзекей; сырт киімдерге: шапан, күпі, кеудеше, тон, шидем; сулық киімдерге: шекпен, қаптал шапан, кебенек кенеп, сырттық жатады (қазақ Киім). Киім мәуітіден, жүн және жібек матадан, киізден, аң терісінен тігіледі. Қазақтар құланның, ақбөкеннің, жолбарыстың, жанаттың, бұлғынның, сусардың, ақ тышқанның терілерін ерекше қымбат бағалайды. Бұл аңдардың терілерінен тондар тігілді. Астарына құнды аң терісі салынған тон – ішік деп аталды. Осы аң терісіне сәйкес бұлғын ішік, жанат ішік, қасқыр ішік, күзен ішік болып бөлінеді. Ішіктердің сыртын шұға, мәуіті, үш топ барқыт, атлас, көк берен, манат, қырмызы, торғын, ләмбек сияқты бағалы ширақы маталармен тыстаған. Ішіктер кейде әдепті, оқалы, шет-шеті жұрындалған қайырма жағалы болып тігілген.

17 слайд
Ішкі киім

18 слайд
 Қазақ әйелдерінің ұлттық киімі, негізінен, көйлек, кимешек, жаулық, сәукеле, желек, тақия, камзол, кәзекей, кебіс-мәсі, көкірекшеден тұрады. Әшекей, ажар жағынан төрт топқа арналып тігіледі. Олар қыз киімдері, келіншек киімдері, орта жастағы әйелдер мен бәйбішелердің киімдері. Қыз киімдері кеуделері тар, қынамалы, жаға, жең, кеудесі, өңірі кестелі, әшекейлі келсе, жас ұлғайған сайын неғұрлым етекті, кең, мол қаусырмалы бола түседі.

19 слайд
 Қыз киімдері қынамалы, кеуде тұсы мен жаға-жеңі кестелі, көйлектері қос етекті, бас киімдері үкілі, моншақты, аяқ киімдері биік өкшелі, ыңғайлы және қай киімі болса да алтын, күміс, меруерт моншақтармен әшекейленген.

20 слайд

21 слайд

22 слайд
Сырт киім Сырт киім

23 слайд
 Шапан — Қазақстан мен Орта Азия халықтарының ұлттық киімі. Оны қалың матадан арасына жүн , мақта салып, астарлан немесе қос астарлан сырып тігеді. Ол негізінен тік жағалы, ішінара қайырма жағалы да болады. Шапан: сырмалы шалан , қаптал шапан , қималы шапан деп бөлінеді. Қыз-келіншектерге арналған қималы шапанды түрлі-түсті масатыдай тігіп, жаға-жеңіне, етегі мен екі өңіріне зер ұстайды. Түйме орнына асыл тастар орнатылған күміс қапсырма (ілгек) тағады. Қазіргі кезде түрлі-түсті масатыдай екі өңірі мен жеңі кестеленген немесе зер ұсталған жадағай (арасына жүн , мақта салмай) шан айдар тігіліп сатылады. Қазақ халқының арасында сыйлы адамдарға сыйлық ретінде шапан кигізу дәстүрі кең тараған. [1]

24 слайд

25 слайд
 Шекпен — жүннен тоқылатын сырт киім . Шекпен тек қана түйе жүнінен тоқылады. Күзеп алынған түйе жүнін шаң-тозаңынан арылтып, одан соң қолмен майдалан түтеді де, шүйке жасайды. Шүйкеленген жүнді ұршықпен иіреді. Шекпен тоқитын жіп өте жіңішке болады. Иірілген жіпті екі ағаштың арасынан ыспалап өткізіп, оның буылтықтарын кетіріп қайта өңдейді. Шекпен де терме бау тоқитын өрмекпен тоқылады. Тоқылып болған кездемені кәдімгі матадан киім пішкендей етіп өлшеп, шекпен пішеді. Шекпенді жазда киеді. Оған қара барқыттан не болмаса басқа тыстық матадан қаптал жаға (дөңгелек жалпақ жаға) салып, етек жеңін сондай матамен көмкеріп әдіптейді.  Шекпеннің ең әдемі түрін «Шидем шекпен» дейді. Шидем шекпен тайлақтың жүнінен тоқыл ады. Тайақтың жүні әрі майда, әрі жеңіл болатындықтан, одан тоқырай шекпен де әдемі болып шығады. Шекпен су өткізбейді. Сондықтан ол әрі сулық, әрі жайшылықта кие беруге жарамды бес аспап киім. Су тиген сайын шекпен ширығын қалындай түседі. Шекпепнің тағы бір артықшылығы ол таза түйе жүнінен тоқылатындықтан аса мықты болады, ұзақ киіледі. [1]

26 слайд

27 слайд
Сәукеле

28 слайд
Егде әйелдің кимешегі

29 слайд
Той думанға киетін кимешек

30 слайд
Жас әйел кимешегі

31 слайд
Келіншек кимешегі

32 слайд
Жаңа түскен келіннің той киімі