Қазақстан Республикасының отбасы құқық негіздері

1 слайд
«Алматы облысының денсаулық сақтау басқармасы» ММ-ң ШЖҚ «Талғар медициналық колледжі» МКК Сабақтың тақырыбы : Қазақстан республикасының отбасы құқық негіздері Пәні: ӘЭП 06 «Құқық негіздері» Пән оқытушысы : Нусипова А.Б.

2 слайд
C АБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ :    Пән арқылы білім алушыларды Қазақстан Республикасының отбасы құқығымен жан-жақты таныстыру және әр бап бойынша толық мағлұмат беру, ұғындыру

3 слайд
C АБАҚТЫҢ ЖОСПАРЫ :  Некелік-отбасылық құқықтар мен міндеттер.  Оларды жүзеге асыру. Некеге отыру шарттары. Некені бұзу және тоқтату.  Ерлі-зайыптылардың құқықтары мен міндеттері. Ерлі-зайыптылардың мүліктік құқықтары. Некелік келісім-шарт. Ата – ана мен балалар құқығы мен міндеттері.

4 слайд
БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙІ :  Дескриптор : Білім алушы  отбасы, неке, неке жасы, неке қию, отбасы құқығы ұғымдары бойынша сипаттама береді;  отбасы, неке, неке жасы, неке қию, отбасы құқығы ұғымдарына мысал келтіре алады.  азаматтық құқық көздерімен өз бетінше жұмыс жасай алады  азаматтық-құқықтық қатынастарды анықтай алады  ұсынылған тақырып бойынша эссе жаза алады  Білім алушы : «Отбасы және неке», «азаматтық, жалған неке» түсініктерін, некеге отыру, тіркеу ұғымдарын сипаттайды

5 слайд
Өткен тақырыпты қайталау:  Қылмыстық құқық түсінігі, пәні, қағидалары және қайнар көздері    Жорамал диктант: «Фемида» ..........  жеке құқық саласы ретінде адамды, оның құқықтары мен бостандықтарын, қоғамды және мемлекетті қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған қоғамдық қатынастарды реттейді. Қылмыстық құқықтың қайнар көздеріне ............. жатады.  ...............  – қылмыстық құқықты басшылыққа алатын оның нормаларының негізгі мазмұны мен бағытын анықтайтын бастауларды айтамыз. Қылмыстық құқықтың негізі ......... принциптен тұрады. – қылмыстық заңдармен тиым салынған, қоғамға қауіпті әрекет немесе әрекетсіздікті айтамыз. Қылмыстар сипатына, қоғамға қауіптілік дәрежесіне және кінәнің түріне байланысты мынадай санаттарға бөлінеді:.................................................................................. Студенттердің дәптерлеріндегі жазулар : диктант «Фемида». Қылмыстық құқық, ҚР Конституциясы және ҚР Қылмыстық кодексі, Қылмыстық құқықтың қағидалары, 7, Қылмыс, - онша ауыр емес; - ауырлығы орташа; - ауыр; - аса ауыр.

6 слайд
 Неке  – отбасын құрудың негізі болып табылады. Ерлі-зайыптылар арасындағы мүліктік және мүліктік емес жеке қатынастарды туғызатын отбасын құру мақсатымен, заңда белгіленген тәртіппен тараптардың ерікті және толық келісімі жағдайында жасалған еркек пен әйелдің арасындағы тең құқықтық одақты – неке деп түсінуіміз қажет.  Егер неке тіркелмесе де, бірақ еркек пен әйел бірге тұрып, балаларын тәрбиелеумен айналысып жатса, мұны да отбасы деп айтуға болады  Егер кәмелетке толған балалары ата-анасымен бірге тұрып, оларға қамқорлық жасап, материалдық көмек көрсетсе – бұл да отбасы.  Егер кәмелетке толған ағалары мен қарындастары ата-анасыз бірге тұрып, бір-біріне қамқорлық жасайтын болса – бұл да отбасы. Адамдар арасында некеден, туыстықтан, бала асырап алудан, отбасына тәрбиелеу үшін бала алудан туындайтын қатынастар- отбасылық қатынастар деп аталады.

7 слайд
Некеге тұрудың шарттары мен тәртібі. Неке жасы.  Некеге тұру некеге тұрушы ері мен әйелдің өзара ерікті келісімі және олардың неке жасына жету болып табылады. Егер неке күш көрсету, алдау, қорқыту жолымен қиылған болса, онда ол жарамсыз деп танылуы мүмкін.  Некеге тұру келісімін некені тіркеу рәсімінің барысында некеге тұрушы адамның тікелей өзі ауызша білдіреді және оның қолын қойғызу арқылы расталады.  Отбасын құру үшін неке жасына жетудің үлкен маңызы бар. Некеге тұрушылар белгілі бір рухани және күш – қуат кемелділігіне ие болуы керек, ол белгілі бір жаспен байланысты. Біздің заңымызға сәйкес неке жасы – 18 жас.  Некеге тұратын адамдар медициналық, сондай – ақ медициналық – генетикалық мәселелер және репродукциялық денсаулық қорғау мәселелері бойынша консультациялар алып, тексеруден өтулеріне болады.

8 слайд
Некелік шарт  Некелік шарт – біздің тұрмысымызға салыстырмалы түрде жақында енген ұғым. Некелік шарт деп – некеге тұратын адамдардың немесе ерлі-зайыптылардың некеде тұрғандағы немесе оны бұзған жағдайдағы мүліктік құқықтары мен міндеттерін айқындайтын келісімдері танылады. Некелік шарт міндетті түрде жазбаша жасалуы және нотариуспен куәландырылуы қажет. Некелік шартты некеге отыратын адамдардың тікелей өздері, сондай- ақ адвокат не нотариус толтыруы мүмкін екендігін айырықша атап көрсету қажет. Некелік шартты нотариалды куәландыру үшін жекеменшік немесе мемлекеттік нотариусқа жүгіну керек. Некелік шартты некені тіркегенге дейін, сондай-ақ некеде тұрған кез келген уақытта жасасуға болады.

9 слайд
Неке қиюдың кедергілері. Некенің жарамсыздығы. Жалған неке  Жақын туыс адамдардың арасында неке қиюға тыйым салынады. Бұл тыйым салудың негізінде көптеген тұқым-қуалаушылық аурулардың болашақ ұрпаққа медициналық- биологиялық жолмен берілу мүмкіндігі жатыр. Мәселен, қазақтың әдеттік құқығы жеті атаға дейінгі туыс адамдардың некеге тұруына тыйым салады. Қазіргі қолданылып жүрген заң немере қарындастары мен ағаларының, нағашылары мен жиендерінің некеге тұруына тыйым салмайды. Бірақ әдептік нормалармен денсаулығы нашар ұрпақтың дүниеге келу мүмкіндігі мұндай некеге көбіне тоқтау салады. Бала асырап алушылар мен асырап алынғандар арасындағы некеге тыйым салу адамгершілік- әдептік нормаларға негізделген. Олардың арасында қандастық туыстық байланыс болмаса да, асырап алу фактісінен туындайтын қатынастар, ата-аналық және баласы ретіндегі қатынас қалыптасуы тиіс.

10 слайд
Некенің жарамсыздығы туралы мәселе, егер ол мынадай жағдайларда қиылған болса туындайды:  некеге тұрушылардың өзара келісімі болмаған;  неке жасына жетпеген адаммен некелескен;  іс-әрекетке қабілетсіз адаммен;  жақын туыстарымен;  өзге біреумен тіркелген некеде тұратын адаммен;  бала асырап алушылар мен асырап алынғандар арасында. Бұдан басқа, жалған неке, яғни отбасын құру мақсатын көздемейтін неке жарамсыз деп танылады. Әдетте, жалған некеге тұру қандай да бір мүліктік құқыққа және игілікке қол жеткізу мақсатында жасалады. Тұрғын үй алу, астаналық қалада тіркелу, тұрақты тұру үшін шетелге көшуді қалау, азаматтық алу, мұраға ие болу — мұндай мақсаттың көбінесе көздейтіні осылар. Жалған некені көзге басқаша көріну үшін жасалатын неке деп атауға болады.

11 слайд
Некені тоқтату және оның негізі Ерлі-зайыптылардың жеке және мүліктік құқытық қатынастарының тоқтатылуын некенің тоқтатылуы деп түсінеді. Неке заңда айқындалған белгілі бір оқиғалардың тууына байланысты немесе ерлі-зайыптылардың біреуінің не екеуінің бірдей қалауымен тоқтатылады. Некені тоқтататын оқиғалар қатарына мыналар жатады:  ерінің қайтыс болуы;  соттың ерлі-зайыптылардың біреуін өлді деп жариялауы;  некенің бұзылуы (ажырасу).  Некенің тоқтату негіздерінің тізімі толық болып табылады. Ері қайтыс болған немесе ерлі-зайыптылардың біреуі өлді деп жарияланған жағдайда неке өздігінен тоқтатылады.

12 слайд
Н екені бұзу, ажырасу. АХАТ органдарында некені бұзу  Ерлі-зайыптылардың көзі тірі кезінде неке олар ажырасса ғана тоқтатылады. Ажырасу арқылы некенің тоқтатылуы АХАТ органдары немесе сотта заңда белгіленген тәртіп бойынша іске асырылуы мүмкін. Некені бұзу АХАТ органдарында ерлі-зайыптылардың біріккен және жекелеген ерекше жағдайларында жұбайлардың біреуінің өтініші бойынша жүргізіледі. Ал сотта некені бұзу ерлі-зайыптылардың екеуінің бірлескен, сондай-ақ жұбайлардың біреуінің өтініші бойынша жүргізіле береді. Некені бұзу үшін мынадай үш шарттың болуы қажет :  АХАТ органдарында ерлі-зайыптылардың некені бұзу жөніндегі өзара келісімі;  кәмелетке толмаған балаларының болмауы;  бір-біріне мүліктік және өзге де талаптарының болмауы.

13 слайд
 Некені бұзу  Егер айырылысатын ерлі-зайыптылардың кәмелетке толмаған балалары болып және жұбайлар ол балалардың кіммен қалатындығы жөнінде келіспеген жағдайда, бұл мәселені сот шешеді. Сот балалардың ата-анасының біреуімен қалатындығы жөнінде не баланың ата-анасының әрқайсысымен қалатындығы жөнінде (егер екі бала не одан көп болса) шешім шығара алады. Соның өзінде сот кәмелетке толмаған балалардың мүдделерін ғана еске алу керек. Сондай-ақ балалардың мүдделерін және болашақ ананың денсаулығын қорғау мақсатында заңның 15-бабында мынадай қағида көзделген: «Әйелдің жүкті кезінде және нәрестенің бір жасқа толмаған кезінде әйелдің келісімінсіз некені бұзуға болмайды». Айырылысатын жұбайлар ортақ мүліктерді бөлісу жөніндегі мәселені кейбір жағдайларда өздері дербес шешеді. Бірақ ерлі-зайыптылар келісімге келмеген жағдайда мүліктерді бөлуді сот іске асырады және әдетте, оларды тең бөледі. Сот тәртібімен некені бұзу ерлі – зайыптылардың некені бұзу туралы өтініш берген күннен бастап бір ай өткеннен кейін іске асырылады .

14 слайд
 Ерлі-зайыптылардың отбасындағы теңдігі  Ерлі-зайыптылар тең құқықтар пайдаланады және тең міндеттер атқарады.  Ерлі-зайыптылардың әрқайсысы қызмет түрін, кәсібін және діни сенімін таңдауға ерікті.  Ерлі-зайыптылар ана болу, әке болу, балаларды тәрбиелеу, оларға білім беру, ерлі- зайыптылардың тұрғылықты, болатын жерлері мәселелерін және отбасы өмірінің басқа да мәселелерін бірлесіп шешеді.  Ерлі-зайыптылар отбасындағы өз қатынастарын өзара сыйластық пен өзара көмек негізінде құруға, отбасының игілігі мен нығаюына жәрдемдесуге, өз балаларының денсаулығына, өсіп-жетілуіне және олардың әл-ауқат жағдайына қамқорлық жасауға міндетті.  

15 слайд
ТАПСЫРМА  Мен қаншалықты жақсы білемін (сұраққа жауап.)  1 Азамат А. Жалынбаев азаматша Ж . Медеуова екеуінің арасындағы некесінің бұзылғанын, отбасын өзара түсіністік жоқтығын көрсете отрып, некені бұзу туралы сот органдарына шағымданады. Ерлі зайыптылар арасында бір жасқа толмаған ұлдары бар. Судья азамат А.Жалынбаевтің арызын қанағаттандыратындай үкім шығарды ма?  Жауаптарыңды заңның тиісті баптарына сүйене отырып дәлелдеңдер.  Егер саған осы істі қарау мүмкіндігі берілсе,сен қандай шешім шығарар едің? Заңның баптарына сүйене отрып, жауаптарыңызды негіздеп дәптерге жазыңыздар  

16 слайд
ЖАҒДАЯТ ТАПСЫРМА Хаттарға жауап  Бірінші хат: Сәлеметсіз бе, заңгер. Мен жақында шаңырақ көтермекшімін. Менің өтінішім некеге тұрушы адамдардың келісімі немесе ерлі – зайыптылардың некедегі және ол бұзылған жағдайдағы мүліктік құқықтары мен міндеттерін айқындайтын келісім қалай аталады, және ол құжатты қай жерде рәсімдеуге болады?  Жауабы: Неке шарты. Некелік шарт міндетті түрде жазбаша жасалуы және нотариуспен куәландырылуы қажет. Некелік шартты некеге отыратын адамдардың тікелей өздері, сондай-ақ адвокат не нотариус толтыруы мүмкін екендігін айырықша атап көрсету қажет.  Екінші хат: Сәлеметсіз бе, осы хатты оқушы заңгер. Менің аты- жөнім – Зайытов Ерік Бижанұлы, азаматша Абиева Гүлжан Бейсенқызына үйленгім келеді. Некені қию үшін арыз бердік. Енді некеге тұруға тілек білдірушілер некені қию рәсімі азаматтық хал актілерін жазу органына арыз берген күннен бастап неше ай өткен соң жүргізіледі?  Жауабы: 1 ай  Үшінші хат: Сәлеметсіз бе, некеге тұрғанда күйеуі әйелінің тегін алуға құқылы ма?    Жауабы: иә, некеге тұрғанда күйеуі әйелінің тегін алуға құқылы

17 слайд
БЕКІТУ :  Үйге тапсырма :  «Қазақстан Республикасының отбасы құқық негіздері»  Үндестірілген дәріс № 9, 2020 жыл Білемін Білгім келеді Білдім • Отбасы құқығы некелесу және ажырасу туралы ғылым. • Ол бала құқығын да қарастырады. • Қазақстанда көп әйел алуға болмайды. • Некелесу шарттары және некеге тұру тәртібі. • Некені тоқтату және бұзу. • Ерлі- зайыптылардың құқықтары мен міндеттері.        

18 слайд
Кері байланыс

19 слайд
Пайдаланылған әдебиеттер:   Қазақстан Республикасының " Неке  ( ерлі - зайыптылық ) және отбасы " Кодексі Оспанов Қ . И . Құқық негіздері .  О-78., Алматы “Жеті Жарғы”,2010.    М. Изотов, М. Сәбит, Р. Дуламбаева, А. Ибраева, С.Есетова Адам. Қоғам. Құқық, Алматы, 2014 жыл  Отбасы құқығының негіздері https://www.slideshare.net/nyunuks/ss-35824882