#1 слайд
“ Көкпекті орта мектебі” КММ Ғылыми жобаның тақырыбы: “ Қазақтың ырым-тыйым сөздері ” Орындаған : 4 “Б” сынып оқушысы Адыльханова Жанна Жетекшісі: Оспанова Нургуль РамазановнаҒылыми жобаның тақырыбы: Орындаған : 4 “Б” сынып оқушысы Адыльханова Жанна Жетекшісі: Оспанова Нургуль Рамазановна

1 слайд

#2 слайд
Ғылыми жобаның мақсаты:Ғылыми жобаның мақсаты: Тыйым сөздердің тәрбиелік мәнін аша отырып, оны өмірде тиімді Тыйым сөздердің тәрбиелік мәнін аша отырып, оны өмірде тиімді пайдалана білу жолдарын ашу. пайдалана білу жолдарын ашу. Қазақ халқының ғасырдан жеткен нақыл сөздерін насихаттау. Қазақ халқының ғасырдан жеткен нақыл сөздерін насихаттау. Адамгершілікке, имандылыққа, ізгілікке тәрбиелеу.Адамгершілікке, имандылыққа, ізгілікке тәрбиелеу. Ғылыми жобаның міндеті.Ғылыми жобаның міндеті. Тыйым сөздерді қолдана отырып, тыйым салынған әрекеттерден Тыйым сөздерді қолдана отырып, тыйым салынған әрекеттерден аулақ болу. Надандықтан қашып, адамдыққа ұмтылу. аулақ болу. Надандықтан қашып, адамдыққа ұмтылу. Ғылыми жобаның маңыздылығы: Ғылыми жобаның маңыздылығы: Тәлім-тәрбие берер тыйым сөздердің адам бойында адамгершілік Тәлім-тәрбие берер тыйым сөздердің адам бойында адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға ықпалы зор екенін жұмыс барысында қасиеттерін қалыптастыруға ықпалы зор екенін жұмыс барысында нақты көз жеткізген. нақты көз жеткізген. Ғылыми жобаның нәтижелілігі:Ғылыми жобаның нәтижелілігі: Жобаны нақтылай келе жұмыс соңында өз ұсынысын қарапайым, Жобаны нақтылай келе жұмыс соңында өз ұсынысын қарапайым, түсінікті түрде жеткізген. түсінікті түрде жеткізген.

2 слайд

#3 слайд
І. Кіріспе І. Кіріспе ІІ. ІІ. Тыйым сөздер мен ырымдардың жалпы мағынасы ІІІ.ІІІ. Тыйым сөздер мен ырымдардың жүйеленуі ІҮ.ІҮ. Қазақ ырымдары мен тыйым сөздердің тәрбиелік мәні Ү.Ү. Қорытынды ҮІ.ҮІ. Қолданылған әдебиеттер тізімі

3 слайд

#4 слайд
Ырым - Халқымыздың тәлім, тәрбиелік қызметі бар салт, дәстүрлерінің ішіндегі қызық әрі ойланарлық ғұрыптарының бірі. Ырымның ұлттық салт – дәстүрлермен, әдет – ғұрыптарды қалыптастырудағы орны зор.Жас ұрпақтың өзін өзі ұстау, тіл әдебімен адамдар арасында қатынас түзе білуінде ерекше орынға ие. Ырым – тәрбиелік мәні бар сенім – наным, жосын жоралғылар көп. Тыйым - Халықтың тәлім – тәрбие, үлгі- өнеге, ақыл – кеңес берудегі тәрбие құралдарының бірі. Бұл балаларды жаман әдет, жат пиғыл, ерсі қимыл, әдепсіз істерден сақтандыруда маңызды қызмет атқарады. «Ұлға отыз үйден тыю, қызға қырық үйден тыю» - деген мақал осыған байланысты шыққан.

4 слайд

#5 слайд
Кіріспе Кай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрағат – міндеттердің ең бастысы - өзінің ісін, өмірін жалғастыратын салауатты, саналы ұрпақ тәрбиелеу. Халқымыздың өзіне тән салт – дәстүрлерінің өмірдегі қолданылмалы көріністеріне айналған ырым мен тыйым сөздердің алатын орны ерекше. Ырым мен тыйым сөздерді ұлтымыздың қоршаған ортаға, табиғатқа және адамдардың ара – қатынасына берген философиялық тұжрымы, түйіндеген қағидалары. Жас ұрпақтың ырым – тыйым сөздері арқылы өз елінің , ата – тегінің дәстүрі және мұраларымен танысуға мүмкіндік алады.Кіріспе Кай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрағат – міндеттердің ең бастысы - өзінің ісін, өмірін жалғастыратын салауатты, саналы ұрпақ тәрбиелеу. Халқымыздың өзіне тән салт – дәстүрлерінің өмірдегі қолданылмалы көріністеріне айналған ырым мен тыйым сөздердің алатын орны ерекше. Ырым мен тыйым сөздерді ұлтымыздың қоршаған ортаға, табиғатқа және адамдардың ара – қатынасына берген философиялық тұжрымы, түйіндеген қағидалары. Жас ұрпақтың ырым – тыйым сөздері арқылы өз елінің , ата – тегінің дәстүрі және мұраларымен танысуға мүмкіндік алады.

5 слайд

#6 слайд

6 слайд

#7 слайд
Іс-әрекетке байланысты Қонақ кете салысымен үйді қағып сілкуге болмайды... Үйге қарай жүгіруге болмайды ...     Құран оқығанда күлуге болмайды… Аманатқа қиянат жасауға болмайды... Саусақты, қолды орынсыз ауызға салуға болмайды...

7 слайд

#8 слайд
Қыз балаға қатысты тыйымдар Қыз бала шашын жайып жүрмейді Қызға қырық үйден тию Әлем- жәлем киінбе Қыз бала басына ақ ормал тартпайды

8 слайд

#9 слайд
Жолға жүруге қатысты тыйымдар Қайда барасың? Қашан келесің?

9 слайд

#10 слайд
Үй тұрмысына, қоршаған ортаға байланысты тыйымдар К өкті жұлуға болмайды Суға түкірме Үйге кірген жыланды өлтіруге болмайды Есікті керуге, тебуге, табалдырықта тұруға болмайды Сыпырғы, күрек, айыр, балғаның басын жоғары қаратып қоймайды Күлді қолмен шашпаҮй тұрмысына, қоршаған ортаға байланысты тыйымдар К өкті жұлуға болмайды Суға түкірме Үйге кірген жыланды өлтіруге болмайды Есікті керуге, тебуге, табалдырықта тұруға болмайды Сыпырғы, күрек, айыр, балғаның басын жоғары қаратып қоймайды Күлді қолмен шашпа

10 слайд

#11 слайд
Нанға қатысты тыйымдар Нанды басуға болмайды Нанды бір қолмен сындыруға болмайды Таңертең нан ауыз тимей үйден шығуға болмайды Тамақты сынамайды Нанға қатысты тыйымдар Нанды басуға болмайды Нанды бір қолмен сындыруға болмайды Таңертең нан ауыз тимей үйден шығуға болмайды Тамақты сынамайды

11 слайд

#12 слайд
Ыдыс-аяқ тағамдарға қатысты тыйымдар Беті ашық қалған тағамды пайдалануға болмайды Тамақ әкелген ыдысты бос қайтаруға болмайды Қонаққа сынық ыдыспен тамақ беруге болмайды

12 слайд

#13 слайд
Киім киюге қатысты тыйымдар Киімді оң қолдан бастап киіп, сол қолдан бастап шешеді Киімді желбегей жамылмайды Бас киімді тебуге, лақтыруға, теріс киюге болмайды Киім киюге қатысты тыйымдар Киімді оң қолдан бастап киіп, сол қолдан бастап шешеді Киімді желбегей жамылмайды Бас киімді тебуге, лақтыруға, теріс киюге болмайды

13 слайд

#14 слайд
Бас киімге қатысты ырым - тыйымдар Тымақты айырбастауға болмайды Ер адам әйелдің жаулығын басына салмайды Бас киімнің төбесін басып кимейді Әйел жалаңбас отырып бала емізуге болмайдыБас киімге қатысты ырым - тыйымдар Тымақты айырбастауға болмайды Ер адам әйелдің жаулығын басына салмайды Бас киімнің төбесін басып кимейді Әйел жалаңбас отырып бала емізуге болмайды

14 слайд

#15 слайд
Бас киімге қатысты ырым - тыйымдар Аяқ - киімге қатысты ырым - тыйымдарТой киіміне қатысты ырым - тыйымдар Неке киіміне қатысты ырым - тыйымдарСәби киіміне қатысты ырым - тыйымдарСырт киімге қатысты ырым - тыйымдар

15 слайд

#16 слайд
Жаңа түскен келін киімін қысқартуға болмайды Аяқ киімді төңкеріп қоймайды, теріс кимейді Суық тиген балана ұлтарақпен үш мәрте ұрып ұшықтайдыТой киіміне қатысты ырымдар

16 слайд

#17 слайд
Қасқыр ішікті 25 жас қа толмаған жастар болмайды Баланы бесікке салғанда бесіктің үстіне 7 түрлі сырт киімді жабады Тозбаған киімді тастау жаман ырым

17 слайд

#18 слайд
Қорытынды Қазіргі жастарда патриоттық сезім аз . Басқа ұлттың тәрбиесіне, үлгісіне құмармыз. Болашақ ұрпақ өз елін, жұртын сүймесе, болашақта жоқ деген сөз. Сондықтан , жасөспірім балалардың бойында патриоттық сезім , елін , халқын сүйе білуге тәрбиелеуде, қазақ халқының әдет – ғұрыптары, салт – дәстүрлері,мақал – мәтелдері, тыйым сөздерінің мәні зор. Халықтың сан ғасырлар бойы қалыптасқан рухани қазыналарын ұрпақ санасына жеткізуде, мектеп пен ата – аналардың қарым – қатынастары, ынтымақтастық , мектепте өткізілетін тәрбиелік мәні жоғары іс – шаралардың орны ерекше.Қорытынды Қазіргі жастарда патриоттық сезім аз . Басқа ұлттың тәрбиесіне, үлгісіне құмармыз. Болашақ ұрпақ өз елін, жұртын сүймесе, болашақта жоқ деген сөз. Сондықтан , жасөспірім балалардың бойында патриоттық сезім , елін , халқын сүйе білуге тәрбиелеуде, қазақ халқының әдет – ғұрыптары, салт – дәстүрлері,мақал – мәтелдері, тыйым сөздерінің мәні зор. Халықтың сан ғасырлар бойы қалыптасқан рухани қазыналарын ұрпақ санасына жеткізуде, мектеп пен ата – аналардың қарым – қатынастары, ынтымақтастық , мектепте өткізілетін тәрбиелік мәні жоғары іс – шаралардың орны ерекше.

18 слайд

#19 слайд

19 слайд

#20 слайд
Пайдаланған әдебиеттер Кітапханадан оқыдым Ғаламтордан қарадым Әжеммен әңгімелестім

20 слайд

#21 слайд

21 слайд