#1 слайд
Инсулин өндіру мысалында биотехнологиялық үдерісінің жалпы сызбасын сипаттау 9.4.3.1 инсулин өндіру мысалында биотехнологиялық үдерістің жалпы сызбасын сипаттау; 9.4.3.2 биотехнологияда өндірілетін өнімдерге мысал келтіру

1 слайд

#2 слайд
•Диабет  — бұл қанда қант мөлшерінің көбейіп кетуінен пайда болатын дерт. •Бұл дерттің толық атауы қант диабеті. Диабет дегеніміз не?

2 слайд

#3 слайд
Қандағы глюкоза деңгейінің реттелуі •Қандағы глюкоза деңгейінің реттелуіне екі гормон инсулин және глюкагон қатысады. Бұл екі гормон ұйқы безінің Лангерганс аралшығындағы мамандандырылған жасушаларында өндіріледі. •Диабет инсулиннің жеткілікті мөлшерде бөлінбеуі салдарынан басталады.

3 слайд

#4 слайд
Компьютерлік графика арқылы көрсетілген инсулин құрылысы Инсулин – күрделі белоктық гормон

4 слайд

#5 слайд
•Ұйқы безінде екі түрлі жасушалар тобы бар. Экзокриндік жасушалар асқорыту ферменттерінің бөлінуіне жауапты. Бұл бөлінген асқорыту сөлі (панкреатин) ұйқы безінің өзекшесі арқылы он екі елі ішекке келіп құйылады. Бұл жасушалар қант диабетіне әсер етпейді. •Сондай ақ Ұйқы безі Лангерганс аралшығындағы мамандандырылған жасушалардан тұрады. Бұл жасушалар өз өнімдерін тікелей қанға бөледі. Инсулин гормоны бета – жасушаларда, глюкагон альфа- жасушаларда өндіріледі.

5 слайд

#6 слайд
Графикте глюкоза деңгейінің өзгерісі көрсетілген

6 слайд

#7 слайд
Инсулиннің ашылуы 1921 жылы Фред Бантинг және Чарльз Бест атты зерттеуші ғалымдар ең алғаш болып инсулинді ашып және оның қант диабетін емдеу кезінде қолдануға болатындығын тапты. Зерттеу барысында Бантинг пен Бест зерттеу объектісі ретінде 10 итті алды. Олар иттерді диабет ауруымен ауыртып, содан кейін емдеу әдістерін іздеуге кірісті. Бұлардың зерттеу нәтижесі миллиондаған адамдардың өмірін құтқаруға септігін тигізді. Диабетпен ауыратын адамадар инсулин егу арқылы қандағы глюкоза деңгейін реттей алады

7 слайд

#8 слайд
Бантинг пен Бесттің зерттеу объектісі

8 слайд

#9 слайд
Инсулин Инсулин аминқышқылдарының екі тізбегінен тұрады.

9 слайд

#10 слайд
•Инсулин 51 аминқышқылынан тұратын белок, сондықтан оны тері астына енгіземіз. Нәруызды гормон болғандықтан асқорыту жолдарына түсер болса ферменттер арқылы қорытылып, емдеу әсері болмас еді. •Ең алғаш инсулинди сиыр және шошқаның ұйқы безінен бөліп алатын. Ол көп тазалауды қажет ететін. Тазаланған инсулиннің өзі аллергиялық реакциялар тудыратын еді. •Қазіргі кезде бактерияны қолдану арқылы инсулин өндіру жүзеге асырылуда. •1955 жылы адам инсулинінің аминқышқылдық тізбегі анықталды. Инсулин препараты

10 слайд

#11 слайд
Гендік инженерия Ген инженериясы деп рекомбинантты ДНҚ-лар жасап, оларды басқа тірі клеткаларға енгізуді айтады. Ген инженериясы мынадай кезеңдерден тұрады: 1)генді (ДНҚ фрагментін) алу; 2)рекомбинантты ДНҚ молекуласын құрастыру; 3)реципиент клеткасына рекомбинантты ДНҚ молекуласын енгізу; 4)қажет рекомбинантты ДҢҚ молекулалары бар клондарды (бактерияық клеткаларды) ортадан табу.

11 слайд

#12 слайд
Инсулин өндірісі ген инженериясның жалпы мысалы болып табылады. Біз бактерия жасушасын инсулин өндірісіне қолданамыз. Неліктен инсулин өндірісіне бактерияны қолданамыз?

12 слайд

#13 слайд
Бактерия және гендік инженерия Есте сақтаңыз: Бактерияда плазмида деп аталатын қос сақиналы қосымша генетикалық ақпараты болады.

13 слайд

#14 слайд
Топтық жұмыс. І Топ: Инсулин тобы Биотехнологияны жануарлар селекциясында қолдану. ІІ топ. Биотехнология тобы Инсулин өндірісін сипаттайды ІІІ топ. Микробиология тобы Саңырауқұлақтарды биотехнологияда пайдалану

14 слайд

#15 слайд
Жұптық жұмыс. «Ойлан-жұптас-бөліс» әдісі 1. Биотехнологияда инсулинді рекомбинантты ДНҚ алу әдісі арқылы өндіреді. Төменде осы әдістің сызбасы берілген. (а) Сызбада А, В, С әріптері арқылы белгіленген құрылымдарды атаңыз. (b) Үрдісті сипаттаңыз. ............................................................................ 2. Биотехнологияның медицина саласында өндірілетін өніміне мысалдар (кемінде екеу) келтіріңіз. ....................................................................... (a) Биотехнологияда өндірілетін өнімнің 1 артықшылығын және 1 кемшілігін атаңыз. Артықшылығы:.............................................. Кемшілігі:........................................................

15 слайд

#16 слайд
Миға шабуыл Гендік инженерияның қандай артықшылықтары мен кемшіліктері болуы мүмкін?

16 слайд

#17 слайд
Гендік инженерия және инсулин өндірісі Рекомбинантты ДНҚ екі түрлі ДНҚ бөліктерінің қосындысы ДНҚ-сында инсулин гені бар адам жасушасы ДНҚ сақинасы бар бактерия плазмида деп аталады Ферментті қолдану арқылы ДНҚ-дан инсулин генін кесіп алу Бактериядан плазмиданы бөліп алып, фермент арқылы бұзады Инсулин генін плазмидаға орналастыру Инсулин гені бар плазмида бактерия арқылы өнделеді Бактериялар бірнеше рет көбейтеді Инсулинді қосып жинап алады

17 слайд

#18 слайд
Үйге тапсырма: Биотехнологиялық үрдістермен байланысты оқиғалардың ретін сипаттайды.

18 слайд