“Қызықты мойыншақтар” ғылыми жұмыс

1 слайд
“ Қостанай қаласы әкімдігінің № 10 орта мектебі” ММ “ Қызықты мойыншақтар ” Дайындаған: Сагиндыкова Айнель және Зарқым Ламира 7 сынып оқушылары Жетекшісі : Жунусова Айнагуль Халеловна Қостанай қ 2020 оқу жылы

2 слайд
Ғылыми жобаның мақсаты: Мойыншақпең тоқудың техникасымен таныса отырып,өз қажеттілігіне жарата білуге үйрену.   Мойыншақтың шығу тарихымен танысу. Мойыншақтан әр түрлі бұйымдар жасау технологиясылар мен таныстырып,жасалу жолын үйрену. Мойыншақпен бұйымдар жасау барысында өз қолдарымен қажетті заттар жасай білуге дағдыландыру.

3 слайд
Міндеттері: • 1.Мойыншақтаң жасалған жұмыстың әр түрлі бағыттарын зерттеу; • 2. Мойыншақпен жұмыс өнерінің нәтижелерімен танысу; • 3.Күнделікті өмірге қажеттілігін анықтау;

4 слайд
Мойыншақтың шығу тарихы • Мойыншақпен тоқу өнері ертеде кеңінен тарап, танылып келе жатқан халық шығармашылығының және әшекей бұйымдар дайындаудың бір түрі. Мойыншақпен жай суреттерден бастап өте күрделі түрлі-түсті жұмыс. тар жасауға (тоқуға), алқа, тұмарша, шаш буғыш, сырға, білезік, белдік, сөмкелерді де әшекейлеп тоқуға болады, сонымен қатар ойыншақтар да тоқуға боладыМойыншақтың шығу тарихы әйнектің пайда болуымен тікелей байланысты. Ал. әйнектің қашан пайда болғанынан әлі күнге дейін дерек жоқ. Дегенмен әйнекті пайдаланудың ең алғаш құпиясын Финикия елі ашқан деген аңыз бар. • Ең алғашқы «мойыншақ» атауы дәл осы Египет елімен байланысты. Оның атауы арабтың «Бусра» немесе «Бусер» деген сөзінен шыққан, мағынасы «жалған маржан». Рим империясы Египет елін басып алғанда әйнек өндіру Рим еліне өтіп, империя құлағаннан кейін Византияға өтеді. Ал Константинопольді түрік жауынгерлері жаулап алған соң, әйнек өндіруші шеберлер жан-жаққа тарап әлемге бисер атауы мәлім бола бастады. • Бисердің шығу тарихына тоқталсақ,бисер деген сөздің өзі ұсақ моншақтарға берілген жалпы түсінік.Ұсақ,домалақ.сопақша,әр түрлі хрусталь,шыны,керамикалық материалдардан жасалған моншақтарды бисер деп атайды. • Қазақша мойыншақтар су моншақ,ұсақ моншақ.жалған маржан деп атайды.

5 слайд
Мойыншақтын өндіретін орындар Мойыншақтың Отаны -Ежелгі Египет.Міне солардан мойынщақ деген атаумен жаңа ұғым пайда болды.Египеттен ,Сериядан мойыншақ технологиясы Рим империясына дейін тарады.Бірте-бірте алғашқы біздің дәуірімізге дейін Итальяда,грецияда,Германияда,Испанияда,Францияда пайда болды.Бесінші ғасырдың аяғында әйнек өнері Византияға ,одан кейін Венецияға ауысады.Көптеген ғасырлар бойы Венеция Республикасы әйнек шығаруды құпия сақтайды.Әйнек шеберлері құпияны сақтамағандарды өлім жазасына кескен. XV ғасырда әйнек шеберлері Германияда,Францияда пайда болды. Чехия Венециямен бәсекеге түсті.Басқа елдерде де өңдірілуіне қарамастан, шыны мойыншақтар өңдіруші алдаңғы қатарлы елдердің бірі- Жапония,Чехия және Қытай болып есептелді.Қазіргі кезде біздің елемізде мойыншақтардың өңдіретін кәсіпорындары жоқ.Дегенмен маржан мойыншақтар қолдануды біздің еліміздің шеберлері де ешкімнен қалыспаған

6 слайд
Мойыншақтың өмірдегі маңызы • Адамның көз тиюге де, дуаға да сенбегені дұрыс. Бірақ, өкінішке қарай, бір нәрсеге сенбеу - жүз пайыздық қорғаныс әкелмейді. Көз тиюден, дуадан дінге сенетіндер де, сенбейтіндер де, идеалистер де, материалистер де, демократтар да, коммунистер де сақтандырылмаған. Жер бетіндегі бірқатар ұлттар мен ұлыстарда көз тиюге байланысты наным-сенім, ырым, әдет-ғұрып бар. Соның ішінде қазақ халқы жақсы адамға, сұлу қызға, жүйрік атқа, жас нәрестеге, тіпті, өзінің дәулеті мен атақ-абыройына да көз тиюі мүмкін деп ойлайды.  • Тіл, көз, сұқ тек адамға ғана емес, мал ға, жан-жануарға да, тіпті өсімдіктерге де залалын тигізеді екен. Атақты Ақан сері Құлагерін жұрттың көзінен оңашалап ұстаған. Үкісіз топ алдына шығармаған. Бақсылар ғана емес, ел ішіндегі тәуіптер де ауырған адамды сумен үшкіріп, оған, оның жан-жағына түкіруге кеңес береді. Олар осылай істесе, ауру адамның бойын жайлаған жын-шайтанды қашырып, дертінен алас тауға болады деп ойлаған, оған халық та сенген. • Өткір көздің қасиеттері туралы «Інжілде» айтылған. Әлемде көздің өткір нұры бола тынына, оның адамға тиетініне Еуразия, АҚШ, Канада, Африка, Түркия, Иран, Үндістан елдерінің көп халқы иланады. Көз тиюге сену Моңғолияда, Жапонияда, Қытайда сирек кездеседі. Соған қарағанда, көз тиюге байланысты таным, түсінік әр қилы

7 слайд
Мойыншақтың түрлері,қолдану ерекшеліктері   • Бисер деген сөздің өзі ұсақ мойыншақтарға берілген жалпы түсінік. • Мойыншақтың түрлері:домалақ сопақша таяқша моншақты шыны, керамика,хрусталь,метал бұйымдарынан жасайды.Бусер жалған меруер ( жемчуг ).Бисер кіші үлкеніне қарай бірнеше түрге және түстерге бөлінеді. • Мойыншақ-үлкендеу бисер,диаметрі 2см. • Бисер-ұсақ домалақ келген,диаметрі 2мм-ден көп болмайды • Стеклярус-ұзын таяқшалар,домалақ және көп қырлы. • Рубка-қысқа таяқшалар • Бисермен тоқу технологиясы:  1. Параллель тоқу  2. Тігінен тоқу  3. Айналдыра тоқу. • Ілмекпен тоқу  Бисерді жабыстыру технологиясы:Бисермен жұмыс жасауда тізбектеп тоқу арқылы,немесе қағаз бетіндегі суреттерді(мозайка)жабыстыру арқылы сала отырып пайдалануға болады.

8 слайд
Мойыншақтаң жасалған бұйымдардың пайдасы . • Мойыншақ өнері өте нәзіктікті,әдемілікті ,шыдамдылықты және фантазия мен шеберлікті талап етеді.Мойыншақтың тұрмысқа қажетті бұйымдарды жасап үйренуге болады. Мысалы, ұялы телефон қапшығын жасау,зергелік бұйымдар жасау,түрлі кәдесый-лар жасауға болады. • Пластмассадан ,әйнектен ,інжу-маржаннан жасалған түрлі-түсті ұсақ мойыншақтар бисер деп аталатыны туралы білдік.Әдеміліктің белгісі қолға венчик жасау үшін жергілікті жердегі базардан төмендегідей керек- жарақтарымызды сатып алдық. • Олар : тізуге арналған №3 сапалы жіп (леска)-300 теңге,1 қалташа қызыл түсті бисер 150теңге шығын жұмсадық.Сондықтан мойыншақпен жұмыс жасауды меңгере отырып ,өзіңе қажетті заттарды өз қалауыңша жасап алуыңа болатынын білдік.Сондай-ақ ,мойыншақтаң жасалған жұмыстар орындаулы жағынан сапалы, дизайны жағынан әсем болғандықтан туған күндерге сыйлық ретіңде, құрбыларыңа естелік ретінде беруге болады.

9 слайд
Мойыншақтаң жасалған жұмыс түрлерінің адамға әсері Мойыншақтан жасалған жұмыс түрлерінің адамға әсері. Бисер мойыншақтармен жұмыс жасап үйренген аданың қиялы дамиды.Өз қолымен шыққан еңбегіне сүйсіну адамды еңбектенуге жетелейді.

10 слайд
Практикалық жұмыс Болжамды есептеулер. Шығыстар: –  1 қалташа ақ түсті су моншақ – 120-130 теңге -1қалташа сары түсті су моншақ-120-130 теңге -1 қалташа жасыл түсті су моншақ-120-130 теңге – тізуге арналған сапалы жіп (леска) – 250 теңге. Барлығы: 640 теңге. Табыс:  1 блезік сату 600 – 650 теңге (аймаққа байланысты), күніне 4 блезік x 650теңге x 24 жұмыс күні = айына 62400теңге.

11 слайд
Практикалық жұмыс

12 слайд
Практикалы қ жұмыс

13 слайд
Қорытынды • Қолөнер бұйымдарын жасау барысында берер тәлім-тәрбиесі мол, сонымен қатар эстетикалық тағылым бере отырып, өз қолдарымен қажетті бұйымдар жасай білуге, шеберлікке,үйретеді. Ғасырдан-ғасырға, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан ата -дәстүрі халықтық өнер желісін үзбей, халқымыздың асыл мұрасы ретінде бағаланып, оларды көздерінің қарашағындай сақтап, ілгері дамытып өркендету – өнегелі іс. • Қорыта келе, мойыншақтаң өз қажетімізге жарайтын заттарды жасап қолдану әлде қайда тиімді.Мойыншақ арқылы ұлттық нақыштарымызды насихаттайтын бұйымдар жасауға болады.Адам өміріндегі қоғамдық салт- дәстүр, әдет-ғұрып қашан да адам қиялынан туындап, заман ағымына карай байып, мазмұны тереңдеп келе жаткан мәні зор өнер тағылымы.Демек,мойыншақ жұмыс жасау өнері қыз бала бойында әсем үйлестіру, жақсы безендіру,ұқыпты орналастыру еңбектері арқылы адам бойында әсемдік қабілетін дамытатынын көрсетеді.

14 слайд
                 Назарларыңызға рахмет !