Радиация және одан қорғану

1 слайд
РАДИАЦИЯ ЖӘНЕ ОДАН ҚОРҒАНУ

2 слайд

3 слайд
соңғы он жыл ішінде радиациялық сәулеленудің табиғи фоны көтерілді. бұл кейбір елдерде ядролық қарулардың өндірілуіне, ядролық энергетиканы пайдалануға, уран өндіруді көбейтуіне, радиация қалдықтарының дұрыс сақталмацуына байланысты болып отыр. осыған байланысты барлық тіршілік иелеріне -  адамдарға жануарларға өсімдіктерге нақты қауіп төнді. мутация көлемі ұлғайды, тұқым қуалайтын әр түрлі аурулар, дамуында түрлі кемістіктері бар (қатерлі аурулары, сәлелік аурулары және тағы басқа) ауру балалар мен адамдардың саны ұлғайды.  радиация латын тілінде радиус-сәуле деген сөз. радиацияға күннің сәулесі, ғарыштық сәуле, жердің табиғи радиоактивтік заттарының сәуле шығаруы және жасанды радиоактивті изотоптар жатады.  Қоршаған ортаның адам организміне теріс әсер ететін факторларының бірі радиация болып табылады. радиация адамның клеткалары  мен органдарының түрлі функцияларына зиянды әсер етеді. радиация әсер еткенде клеткалардың шапшаң бөлінуі, құрылымы мен құрамының өзгеруі мүмкін. радиациялық сәулелену тұқым қуалаушылық аппаратын өзгертуге, яғни мутацияға душар етуі мүмкін.

4 слайд
  Радиоактивті ластану – қоршаған ортаны өте қауіпті әсер әкелетін физикалық ластанудың түрі. Бұл ластану адам денсаулығы мен тірі организмдерге радиациялық сәулелену арқылы зиянды әсер жасайды. Қазіргі уақытта дамыған елдерде ядролық энергетиканың дамуына байланысты қоршаған ортаның радиациялық ластануы үлкен қауіп тудыруда. Ластанудың бұл түрі химиялық кейін екінші ортаға шықты. Радиациялық ластанудың мынадай топтарға бөледі атом электр станциясындағы апаттар.  Протондар мен нейтрондардың ыдырауына байланысты жоғары энергияға ие электрондар бөлінеді. Радиацияның бұл түрі бірнеше метрді жүріп өтуге қабілетті және оны әйнек, алюминий немесе ағаш тақтайшалармен тоқтатуға болады. Гамма-сәулеленудің жоғары ену қабілеті бар және ол жүздеген метрге өте алады

5 слайд
Қоршаған ортаға әсері  Су көздері әртүрлі су экожүйелеріне әсер етіп, радиоактивті изотоптармен ластануы мүмкін. Сол сияқты, бұл ластанған суларды әр түрлі организмдер тұтынады.  Топырақтың ластануы пайда болған кезде олар кедейленеді, құнарлылығын жоғалтады және ауылшаруашылық жұмыстарында қолдануға болмайды. Сонымен қатар, радиоактивті ластану экожүйелердегі тамақ тізбектеріне әсер етеді.  Осылайша, өсімдіктер топырақ арқылы радиоизотоптармен ластанған және олар шөпқоректілерге өтеді. Бұл жануарлар мутацияларға ұшырауы немесе радиоактивтіліктің салдарынан өлуі мүмкін.  Жыртқыштарға азық-түліктің төмендеуі әсер етеді немесе радиоизотоптармен толтырылған жануарларды жұқтырады.

6 слайд
 Ионды сәулелену адамға өлімге әкелуі мүмкін. Бұл радиоактивті изотоптар жасушаларды құрайтын ДНҚ құрылымын бұзатындықтан пайда болады.  Радиолиз (сәулеленудің ыдырауы) ДНҚ жасушаларында да, олардың құрамындағы суда да болады. Бұл жасушалардың өлуіне немесе мутациялардың пайда болуына әкеледі.  Мутациялар тұқым қуалайтын ақауларға немесе ауруларға соқтыратын әртүрлі генетикалық ауытқуларды тудыруы мүмкін. Ең көп таралған аурулардың қатарына қатерлі ісік, әсіресе қалқанша безінің қатерлі ісігі жатады, өйткені ол йодты бекітеді.  Сол сияқты сүйек кемігіне де әсер етуі мүмкін, бұл анемияның әртүрлі түрлерін, тіпті лейкемияны тудырады. Сондай-ақ, иммундық жүйені әлсіретіп, бактериялық және вирустық инфекцияларға сезімтал ете алады.  Басқа салдарлардың қатарында бедеулік және радиоактивтілікке ұшыраған аналар ұрықтарының жетілмеуі. Балалардың оқу және өсу проблемалары, сондай-ақ миы болуы мүмкін.

7 слайд
 Радиоактивті ластанудан ең тиімді алдын-алу персоналдың біліктілігі мен тиісті қорғанысқа ие болуында. Адамдардың радиоактивтілікке ұшырау уақытын қысқартуға мүмкіндік беру керек.  Үй-жайлар радиоизотоптар жиналуы мүмкін тесіктер мен жарықтарға жол бермей, дұрыс салынуы керек. Жақсы желдету жүйелері болуы керек, қалдықтардың қоршаған ортаға кетуіне жол бермейтін сүзгілері бар.  Қызметкерлерде экрандар мен қорғаныс киімдері сияқты тиісті қорғаныс болуы керек. Сонымен қатар, қолданылатын киім мен жабдық мезгіл- мезгіл зарарсыздандырылуы керек.

8 слайд