Салық есебі және оның есеп жүйесіндегі орны

1 слайд
1 Тақырып. Салық есебі және оның есеп жүйесіндегі орны Дәріс жоспары: 1.Салықтардың экономикалық мәні. 2.Салық салудың негізгі қағидалары. 3.Бюджетке төленетін міндетті төлемдер.

1 слайд

2 слайд
1.Салықтар – бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер. Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында. Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады. Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді.

2 слайд

3 слайд
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық- экономикалық құрылысы мен саяси іс – бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі – ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістері және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні, олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық құрылысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу әрбір азаматтың қасиетті борышы деген еді. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер белгілі бір мөлшерде мемлекеттік табысқа міндетті түрде аударылатын ақшалай немесе заттай төлем болып табылады, ҚР «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Салық кодексінің өзгертілген нұсқасы 2009 жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізілді. Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады, мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер

3 слайд

4 слайд
Салықтар – заңды тұлғалардың, жеке тұлғалардың мемлекет пен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы сипаттарын сипаттайтын экономикалық категория. Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар ұйымдар мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай-ақ ұйымдар мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді. Мемлекетке өзінің ішкі және сырқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Салықтар – мемлекеттің тұрақты қаржы көзі. Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланады

4 слайд

5 слайд
Салықтар мынадай нысаны, белгілері бойынша топтастырамыз немесе жіктеледі: 1. Салық салу объектісіне байланысты; 2. Қолданылуына қарай; 3. Салық салу органына байланысты; 4. Экономикалық ерекшелігіне байланысты; 5. Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай. Салықтың мынадай негізгі қызметтері (функциялары) бар: - реттеушілік; - фискалдық; - қайта бөлу ;

5 слайд

6 слайд
Салықтар мынадай нысаны, белгілері бойынша топтастырамыз немесе жіктеледі: 1. Салық салу объектісіне байланысты; 2. Қолданылуына қарай; 3. Салық салу органына байланысты; 4. Экономикалық ерекшелігіне байланысты; 5. Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай. Салықтың мынадай негізгі қызметтері (функциялары) бар: - реттеушілік; - фискалдық; - қайта бөлу;

6 слайд

7 слайд
Міндеттілік принципі Салық төлеуші салық міндеттемесін, салық агенттігі –салықтарды есептеу, ұстау және аудару жөніндегі міндетті ҚР салық заңнамасына сәйкес толық көлемде және белгіленген мерзімде орындауға міндетті. Айқындылық принципі ҚР салықтары және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер айқын болуы тиіс. Салық салудың айқындылығы салық төлеушінің салық міндеттемесі, салық агенттігінің слықтарды ұстау, аудару және есептеу жөніндегі міндеті туындауының, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібі белгісі анық болуы керек. Әділдік принципі ҚР салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып табылады. Жеке дара сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тыйым салынады. Біртұтастық принципі ҚР салық жүйесі ҚР бүкіл аумағында барлық салық төлеушілерге қатысты бірыңғай жүйе болып табылады. Жариялылық принципі Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік – құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде жариялануға тиіс. Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемелерін толық көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.

7 слайд

8 слайд
3. Қазақстан Республикасында әрекет етіп тұрған салықтар мен басқа да бюджетке төленетін міндетті төлемдер: 1. Салықтар: 1. Корпоративтік табыс салығы. 2. Жеке табыс салығы. 3. Қосылған құнға салынатын салық. 4. Акциздер. 5. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері. 6. Экспортқа шығарылатын шикі мұнайға салынатын рента салығы. 7. Әлеуметтік салық. 8. Жер салығы. 9. Көлік құралдарына салынатын салық. 10.Мүлікке салынатын салық. Салық есебінің ережелері және салық есептілігі 1. Салық төлеуш i лер салық салу объектілер i мен салық салуға байланысты объект i лерд i осы Кодексте белг i ленген тәрт i п пен шарттар бойынша есептеу әд i с i мен айқындайды. 2. Шетел валютасымен жасалатын операция салық салу мақсатында операция (төлем) жасалған күнг i валюта айырбастаудың рыноктық бағамы қолданыла отырып, Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы - теңгемен қайта есептелед i. 3. Салық мақсаттары үш i н тауар-материалдық қорлар есеб i Қазақстан Республикасының бухгалтерл i к есеп пен қаржылық есепт i л i к туралы заңнамасына сәйкес жүрг i з i лед i. 4. Барлық салықтарға қатысты баспа-бас айырбас операциялар осы операцияларды шот-фактуралармен м i ндетт i түрде рес i мдей отырып қолданылатын бағалар бойынша тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерд i) өтк i зу рет i нде қарастырылады. Есеп құжаттамасын жасау және сақтау.

8 слайд

9 слайд
1 . Салық салу объект i лер i мен салық салуға байланысты объект i лерд i айқындау үш i н, сондай-ақ салық м i ндеттемелер i н есептеу үш i н нег i з болатын бухгалтерл i к құжаттама және өзге де құжаттар есеп құжаттамасы болып табылады. 2. Есеп құжаттамасы қағазда және (немесе) электрондық көздерде жасалады және осы баптың 3 және 4- тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, есеп құжаттамасы жасалған кезеңнен кей i нг i салық кезең i нен бастап, осындай құжаттама қатысты болатын әрб i р салық түр i немесе басқа да м i ндетт i төлем үш i н Кодексте белг i ленген талап қою мерз i м i өткенге дей i н сақталады. 3. Қызмет i н жер қойнауын пайдалануға арналған кел i с i м-шарттарға сәйкес жүзеге асыратын салық төлеуш i лердің есеп құжаттамасы кел i с i м-шарттың қолданылуы аяқталған кезеңнен кей i нг i салық кезең i үш i н осы Кодексте белг i ленген талап қою мерз i м i өткенге дей i н сақталады. 4. Т i ркелген активтерд i ң, соның i ш i нде қаржы лизинг i бойынша бер i лген (алынған) активтердің құнын растайтын есеп құжаттамасы осындай актив бойынша амортизациялық аударымдар есептелет i н соңғы салық кезең i үш i н Кодексте белг i ленген талап қою мерз i м i өткенге дей i н сақталады. Амортизациялауға жатпайтын т i ркелген активтердің құнын растайтын есеп құжаттамасы салық салу мақсатында осындай активтер өтк i з i лген салық кезең i үш i н осы Кодексте белг i ленген талап қою мерз i м i өткенге дей i н сақталады. 5. Бухгалтерл i к құжаттаманы салық төлеуш i мемлекетт i к т i лде немесе орыс т i л i нде жасайды. Шет т i лдерде жасалған жекелеген құжаттар болған кезде салық органы олардың мемлекетт i к т i лге немесе орыс тіл i не аударылуын талап етуге құқылы. 6. Есеп құжаттамасы электрондық көздерде жасалған кезде салық төлеуш i мониторинг кез i нде және тексеру барысында салық органдарының талап ету i бойынша мұндай құжаттардың қағазға түс i р i лген көш i рмелер i н беруге м i ндетт i.

9 слайд

10 слайд
Салық есепт i л i г i н жасау мен табыс ету тәрт i б i. Салық есепт i л i г i н салық төлеуш i, салық агент i не олардың өк i лдер i осы Кодекске сәйкес уәк i летт i орган белг i леген тәрт i ппен және нысандар бойынша дербес жасайды. Кодексте салық салудың әртүрл i шарттары көзделген қызмет түрлер i н жүзеге асыратын салық төлеуш i лер мұндай қызметт i ң әрб i р түр i үш i н бөлек салық есепт i л i г i н жасайды. Егер жер қойнауын пайдалануға арналған кел i с i м-шартта өзгеше көзделмесе, бөлек есеп жүрг i зу қажетт i л i г i көзделген жер қойнауын пайдаланушылар кел i с i м-шарт шеңбер i нде жүзеге асырылатын қызмет бойынша және кел i с i м-шарт шеңбер i нен тыс қызмет бойынша бөлек салық есепт i л i г i н жасайды. Салық есепт i л i г i қағазда және (немесе) электрондық көздерде мемлекетт i к т i лде немесе орыс т i л i нде жасалады. Салық есепт i л i г i электрондық көздерде жасалған кезде салық төлеуш i, салық агент i уәк i летт i органның талап ету i бойынша осындай құжаттардың қағазға түс i р i лген көш i рмелер i н табыс етуге м i ндетт i. Қағазға түс i р i лген салық есепт i л i г i не салық төлеуш i, салық агент i ( басшы және бас бухгалтер) не оның уәк i летт i өк i л i қол қоюға, сондай-ақ ол салық төлеуш i н i ң, салық агент i н i ң не оның уәк i летт i өк i л i н i ң мөр i мен расталуға ти i с. Салық есепт i л i г i электронды түрде жасалған кезде электрондық құжат салық төлеуш i н i ң электрондық цифрлық қолтаңбасымен расталуға ти i с.Салық төлеуш i, салық агент i салық есепт i л i г i н жасаған кезде, оның i ш i нде мұндай есепт i л i кт i оның өк i л i жасаған жағдайда, салық есепт i л i г i нде көрсет i лген деректерд i ң дұрыстығы үш i н жауаптылық салық төлеушіге, салық агент i не жүктеледі. Салық төлеуш i, салық агент i салық есепт i л i г i н ти i ст i салық органдарына Кодексте белг i ленген тәрт i ппен және мерз i мде табыс етед i. Салық төлеуш i ( заңды тұлға) қайта ұйымдастыру немесе тарату туралы шеш i м қабылданған күннен бастап үш жұмыс күн i i ш i нде ол туралы салық органына жазбаша хабарлайды. Таратудың салық есепт i л i г i заңды тұлғаның қайта ұйымдастырылуына немесе таратылуына байланысты құжаттық тексеруд i жүрг i зу туралы өт i н i шпен бір уақытта өтк i зу акт i с i н, бөлу немесе тарату балансын бек i ткен күннен бастап үш жұмыс күн i i ш i нде тапсырылады. Салық есепт i л i г i алдын ала камералдық бақылаусыз қабылданады. Егер салық есепт i л i г i нде: салық төлеуш i н i ң т i ркеу нөм i р i көрсет i лмесе не дұрыс көрсет i лмесе; салық кезең i көрсет i лмесе; осы баптың қолтаңба мен салық есепт i л i г i н куәландыруға қатысты талаптары бұзылса, уәк i летт i орган белг i леген электрондық п i ш i мн i ң құрылымы бұзылса, салық есепт i л i г i салық органына бер i лмеген болып есептелед i.

10 слайд

11 слайд
Өзіндік тексеруге арналған сұрақтар: 1.Салықтың даму тарихы қандай? 2.Салық есебі қандай қызмет атқарады? 3. Салық есебінің объектілері қандай? 4. Салық кодексі қашан қабылданған?

11 слайд