Шипалы дәрілік өсімдіктер 6сынып

1 слайд
Шипалы дәрілік өсімдіктер

2 слайд
(Мелантиевые) Melanthiaceae

3 слайд
Өгіз тіл (чемерица лобеля) Verátrum lobelliánum

4 слайд

5 слайд

6 слайд
• Ботаникалық сипаттамасы: Өгіз тіл – көп жылдық шөп тектес өсімдік, биіктігі 0,6 – 2 м. Тамыры жуантық. Қоңыр сарғылт түсті, дәмі ащы, сабағы тік өседі. Жанама бұтақтары болмайды, жапырағы жебелі жұқа қағаз секілді, қандауыр формалы, түпкі жапырағы жалпақтау келеді. Сабақ басында қалың орналасқан гүлдері болады. Гүлдері аталық, аналыққа бөлінеді. Тұқымы жұмыртқа формалы, үш қырлы келеді.

7 слайд
• Таралуы: Тау беткейлерінде, жол жағалауларында, теріскей, күнгей беттерде өседі.

8 слайд
• Химиялық құрамы: Өгіз тілдің құрамында қант, ағаш майы, органикалық қышқыл, жабысқақ зат, жұмсартқыш зат бар.

9 слайд
• Медицинада қолданылуы : Тік ішектің айналшық еті қабығанда, дененің қышыма бөртпесіне қолданады. Сонымен қатар ыстықты, уытты қайтарады, үлкен дәретті айдайды, құрттарды өлтіреді.

10 слайд
• Шикізат дайындау және қолдану : Тік ішектің айналшық еті қабынғанда, 30-45 гр. жас өгіз тіл тамырын суға қайнатып, қант қосып, таңертең ашқарында ішеді.  

11 слайд
Күрделі гүлділер тұқымдасы (Сложноцветные) Compositae

12 слайд
Шашыратқы (цикорий) Cichorium

13 слайд

14 слайд
• Ботаникалық сипаттамасы: Көп жылдық шөп тектес өсімдік, биіктігі 50-100 см. Сабағы тік өскен, қуыс өзекті, көп бұтақты болады. Сағақсыз жапырағы кезектесіп орналасқан. Төменгі жағында өсетін жапырағы таспа тәрізді, сабақ түбінен сабақ басына дейін жапырағы кішірейіп, формасы өзгеріп отырады. Көк түсті гүлі сабағын қолтықтай өседі.

15 слайд
• Таралуы: Егістіктерде, жол жағаларында, шөптесін жерлерде, сай-салаларда өседі. Бүкіл Шыңжаңға таралған.

16 слайд
• Химиялық құрамы: Құрамында шашыратқы глюкозиді және алколоид бар.

17 слайд
• Медицинада қолданылуы : Сары ауруға, бауыр қабынуға, созылмалы кеңірдек қабынуға қарсы пайдаланады. Сонымен қатар бауырды тазалап, өт сұйықтығын молайтады.

18 слайд
• Шикізат дайындау және қолдану : Сары ауруға немесе бауыр қабынуға: шашыратқы 9 г-ды суға қайнатып ішеді. Сонымен бірге шашыратқыдан лайықты мөлшерде алып, суға қайнатып денені жуады.  

19 слайд

20 слайд

21 слайд

22 слайд
Тасжарған тұқымдасы (Камнеломковые) Saxifragaceae Juss

23 слайд
Қара қарақат (черная смородина) RяӨbes n яӨgrum

24 слайд
• Ботаникалық сипаттамасы: Биіктігі 1-2 метр. Күн сәулесі жақсы түсетін жерлерді ұнатады. Көлеңкелі жерде өссе , гүлдеуі сирек болып, жемісі аз және ұсақ болады. Жапырағы 3-5 см, жиектері аратісті, беті тегіс, қою жасыл түсті. Гүлдерінің ұзындығы 7-9 мм, диаметрі 4-6 мм, түсі күлгін-қызыл, қоңырау тәріздес, гүлсағағында қатарласып өседі. Жемісінің пішіні домалақ, диаметрі 1см, шар тәріздес, қара және қою жасыл түстілері де болады.

25 слайд
• Таралуы: Шығыс және Орталық Қазақстанның орманды дала және таулы аудандарындағы едәуір танымал бұта. Батыста ол Орал өзенінің бассейніне дейін тараған, ал оңтүстік-шығыста Жоңғар Алатауына дейін тараған.

26 слайд
• Химиялық құрамы : Қара қарақаттың құрамында 85% су, 1% ақуыз, 8% көмірсулар, органикалық қышқылдар, К, Е, В, В2, РР, С, А дәрумендері, каротин, калий, кальций, магний, фосфор және темір микроэлементтері бар. Сонымен қатар глюкоза мен фруктозаға бай. Қарақаттың жапырағында, бүршігінде, жидегінде аскорбин қышқылы өте мол.

27 слайд
• Медицинада қолданылуы : Қара қарақаттан жасалған қайнатпа суық тигенде дене қызуын басуға, бронхитті, жөтелді емдеуде пайдасы мол. Сонымен қатар адам ағзасын ауыр металдардан, токсиндер мен шлактардан тазартады. Қара қарақат жемісін табиғи қалпында жеген пайдалы. Кептірілген қара қарақаттан қайнатпа жасап, қыста тұмау кезінде ішеді. Медицинада жапырағы, жемісі және сабағы қолданылады.

28 слайд

29 слайд

30 слайд

31 слайд