Спорттық медицина пәнінен презентация

1 слайд
Презентация Иммунитет және иммундық реактивтілік туралы түсінік. Жіктелуі. Жасушалық иммунитети , фаго ц итарлық жүйе және оның бұзылыстары. Жасушалық иммунитетті бағалау әдістері.

2 слайд
Иммунология (лат. immunis - еркін, еш нәрсеге ұшырамаған, logos – ілім) организмнің әртүрлі антигенg ерге қарсы пай g а болатын спецификалы және бейспецификалы молекулалық, клеткалық және жалпы физиология-лық реакцияларын зерттейтін ме g ициналық-биологиялық ғылым. Орталық органдар (қызыл сүйек миы, тимус) Перифериялық органдар (лимфа түйіндері, бадамшалар, көкбауыр) Схема расположения органов Схема расположения органов иммунной системы человекаиммунной системы человекаИммундық жүйе

3 слайд
Орталық иммундық жүйе Лимфоциттер түзіледі: сүйектің қызыл кемігенде - В -лимфоциттер және Т-лимфоциттердің ізашарлары, ал тимуста - Т- лимфоциттер . Т- и В – лимфоциттер қан арқылы перифериялық органдарға жеткізіледі, ол жерде жетіледі және өзінің қызметіне кіріседі.

4 слайд
Перифериялық иммундық жүйе Бадамшалар - жұтқыншақтың шрышты қабатының сақинасында орналасқан. Лимфа түйіндері - ТА, АІЖ, НЖЖ және терінің шырышты қабаттарындаорналасады. Көкбауырда орналасқан лимфоциттер қандағы бөгде денелерді табады. Лимфа түйіндерінде «барлық органдардан шығатын лимфа «фильтрленеді».

5 слайд
ИММУНИТЕТТІҢ ТҮРЛЕРІИММУНИТЕТТІҢ ТҮРЛЕРІ ТАБИҒИ ЖАСАНДЫТуа пайда болған (пассивті) Жүре пайда болған (активті) Пассивті АктивтіАнадан балаға беріледі. Жұқпалы аурулардан соң пайдаболады. Екпелерден кейін дамиды.Емдік сарысуларды еккенде қызмет етеді Иммунитеттің түрлері

6 слайд
Активті иммунитет Активті иммунитет (табиғи, жасанды) антиген енгенде организмгде дамиды. Табиғи активті иммунитет басынан өткерген жұқпалы аурулардан соң дамиды.

7 слайд
Активті иммунитет Жасанды активті иммунитет вакина енгізгеннен кейін пайда болады.

8 слайд
Пассивті иммунитет Пассивті иммунитет (табиғи,жасанды) басқа организмнен дайын антиденелермен беріледі. Табиғи пассивті иммунитет анадан балаға баріледі.

9 слайд
Пассивті иммунитет Жасанды пассивті иммунитет емдік сарысуларды енгізгеннен кейін және көлемді қан құйғаннан кейін пайда болады.

10 слайд
Толеранттылық немесе иммундық ареакт ивті лік - иммун дық жауаптың болмауы нда . Мұндай жағдай алдын ала кірген антигеннің әсері нен болады . Иммун ологиялық толеранттылық - организм кейбір антигенге жауап бермейді, ал басқалары үшін иммун дық жауап сақталған. Толеранттылықтың мынандай ерекшеліктері бар: 1. Бір антигенге ғана жауап бермеуі, бір эпитопқа жауап жоқ, басқа антигендерге жауап беру сақталған. 2. Толеранттылық - “еті үйренгендік” емес, тек не антигенге, не токсинге жауап бермеу. Ал токсиннің улану әсерінен қорғамайды. 3. Толеранттылықтың пайда болу (даму) уақыты бірнеше сағаттан бірнеше тәулікке дейін созылады. Ол антиген түскеннен толеранттылық пайда болғанға дейінгі уақыт . 4. Иммун ологиялық толеранттылық антиген дозасына байланысты “шеткілік бейтараптау ” феноменін береді. Қалыпты функциялы лимфоциттер антигендерді антиденелермен байланыстырса, шеткі қанда антигендер болмайды. 5. Толеранттылық пассивті түрде беріледі. ИММУНОЛОГИЯЛЫҚ ТОЛЕРАНТТЫЛЫҚ

11 слайд
1. Табиғи толеранттылық - эмбриогенезден бастап организм өз жасуш аларын “өзімдікі” деп тан и ды және төзімді болады . 2. Жүре пайда болған толеранттылық бөтен антигенге қарсы спецификалық реакция болмауы. Бұл иммун итет жүйе с і әлі жеті лм еген организмде кездеседі: радиоактивті сәулеленген жағдайда; антигенмен бірге иммун ды депрессант берілсе; иммунды қ толеранттылықтың қайтымсыз (толық, біржола) болуы, жасауш алық клондар организмнен түгел шығып кеткенде немесе түгелдей әсерсізденуге ұшырағанда; қайтымды түрі (уақытша) - орнына келетін толеранттылық. Лимфоциттердің барлық рецепторлары антигендермен толық “блокадаға” ұшырағанда , не антиген - антидене комплексімен жабылғанда, толеранттылықтың толық дамыған түрінде антиденелер түзілмей ді , қанда табылмайды. толеранттылықтық толық емес, жартылай түрде болса, иммунды қ жауап нашар болады , бірақ кейбір антигенге лимфоциттердің иммун дық жауап беруі мүмкін. ыдыранды толеранттылық болғанда , кейбір антигенге иммун дық жауап бар, ал кейбірі не жоқ (антиденелер жоқ немесе баяу жүретін аллергия дамымайды немесе цитотоксикалық әсері болмайды). Мысалы, Т- жасуш алардың ареактивтілігі болып, В- жасуш алардың функциясы сақтал са , аутоиммундық процесс дамиды. Толеранттылықтың түрлері:

12 слайд
Иммундық жүйенің жұмысы Особенность иммунной системы - способность ее главных клеток - лимфоцитов - распознавать генетически «свое» и «чужое».

13 слайд
ИммунитетИммунитет обеспечивается деятельностью обеспечивается деятельностью лейкоцитов-лейкоцитов- фагоцитов и лимфоцитов.Механизм иммунитета Клеточный(фагоцитарный) иммунитетКлеточный(фагоцитарный) иммунитет (открыл И.И.Мечников в 1863г.)(открыл И.И.Мечников в 1863г.) Фагоцитоз- Фагоцитоз- захват и захват и переваривание переваривание бактериибактерии .

14 слайд
Т-лимфоциттер Т-лимфоциттер (сүйек пайда болып тимуста жетіледі. Т- киллерлер Т- супрессорлар (тежеуші) Т- хелперлер (көмекшілер) Жасушалық иммунитет В-лимфоциттердік реакиясын тежейді В-лимфоциттерді плазмалық жасушаларға айналдыруға көмектеседі.

15 слайд
  Иммундық жүйенің жасушалық тізбегінің қабілетін бағалауда осы тізбектің негізігі сипаттамаларын анықтау үшін әдістер пайдаланылады: • Т-лимфоциттердің иммундық реттеушілік жүйесінің күйі. • Сенсибилизацияланған лимфоциттерді анықтау. • Цитокиндік жүйенің күйі. • Фагоциттік тізбектің күйі Иммундық жауапты реттеуге тікелей қатысатын негізгі жасушаларға СД4 + (индукторлық-хелперлік белсенділік) және СД8 + (супрессорлық-цитотоксикалық белсенділік) жатады. СД4 + / СД8 + ара қатысының көрсеткіші (иммундық реттеушілік индекс - ИРИ) АИВ-инфекциясы кезінде және басқа ИТЖ-да иммундық жүйенің жағдайын бағалау үшін негізгі бағдар болып табылады. Иммундық жүйенің жасушалық тізбегін зертханалық бағалау әдістері

16 слайд

17 слайд
Иммундық реттеуші Т-лимофциттерді анықтау Т-лимфоциттердің популяциялары мен субпопуляцияларын анықтау үшін бірқатар әдістер қолданылады: иммунофлюоресценция, микроскопия және ағын цитометрия, ИФТ, жарық миркоскопында иммунофенотиптеу, электрофорезді айыру. Иммундық қабілетті жасушалардың түрлерін анықтау тәсіліне моноклондық антиденелердің көмегімен дифференцияланушы антигендерді (СД) ұқсастыру (иммунофенотиптеу) жатады. Барлық әдістерде алдын ала лимфоциттердің популяцияларын дайындау қажет. Лимфоциттердің популяцияларын алудың негізгі тәсілі бұл Бейюм (A.Böyum, 1968) әдісі бойынша тығыздық градиентінде (лат. gradior – аттап басу) дифференциалды центрифугирлеу . Барлық жасушалардың тығыздығы болады, соған байланысты олар не градиент қабатынан өтеді (егер ауыр болса), не өтпейді де қабаттың бетінде қалады (егер жеңіл болса), яғни тығыздық градиентінің сұйықтығына байланысты жасушалар белгілі позицияны иелейді. Лимфоциттерді алу үшін 1,077 г/м градиент тығыздығы пайдаланылады. Басқа да әдістер бар: дедеронды сүзгі; спецификалы антиденелермен өңделген парамагнитті бөлшектер көмегімен және басқалар. Қазіргі кезде бірқатар фирмалар лимфоциттерді автоматты түрде бөліп алу үшін жабдықтар өндіруде.

18 слайд
Лимфоциттерді бөліп алудың негізгі талаптары: Қанды антикоагулянтпен пайдалану. Тығызыдық градиентін қабаттаудың алдында қанды 2 рет араластыру. Градиентті жаймен қабаттау. 15-30 минут аралығында 1500 көл/мин -пен центрифугирлеу. Мононуклеарларлы (лимфоциттер) қабатын жаймен айырып алу. Градиент тығызыдығын және басқа жасушаларды жуу (қайтадан жаймен центрифугирлеу). Алынған жасушаларды ресуспензиялау. Тромбоциттер лимфоциттерге жабыспау үшін орталар рН 6,5–ке дейін қышқылдандырылады. Плазманы иммундық жүйенің гуморалдық тізбегін зерттеу үшін пайдалануға болады. Эритроциттерден айырып алу кезінде пайда болған гранулоциттердің тұнбасы иммундық жүйенің фагоциттік тізбегін бағалау үшін қолданылады. Процедураның сапасын бағалау үшін лимфоциттердің бөлінген популяцияларының тазалығын тексеру қажет, бұл жасушаларды санау әдістерімен жүргізіледі (80%-дан кем емес). Популяциялардың алыну сапасының екінші негізгі көрсеткіші алынған жасушалардың тіршілікке қабілеттілігін трипан көгі сұйықтығымен анықтау (тіршілікке қабілетті жасушалардың саны 80%-дан кем емес). Әдетте бөлініп алынған жасушлардың суспензиясында 80% және оданда көп лимфоциттер, 16%-ға дейін моноциттер мен 3%-ға дейін нейтрофилдер болады. Алынған лимфоциттердің популяциясы әртүрлі әдістерде (ИФӘ, цитотоксикалық сынама, ИФТ және т.б.) иммунофенотиптеу үшін қолданылады.

19 слайд
Иммунофлюоресценция әдісі . Әдіс өте күрделі, қиын, өткізгіштік қабілеті төмен (күніне 5-6 адам), қараңғы бөлмеде жасалу қажет, едәуір субъективті. Әдістің автоматтандырылыуы кезеңді стандарттайды, сезімталдықты жоғарылатады. Ағын цитофлюориметрия алдын ала моноклондық антиденелермен, таңбаланған флюоресцирлеуші бояулармен өңделген дара жасушалардың оптикалық қасиеттерін өлшеуге негізделген әдіс. Үлгі жасушалар бір біреулеп ағын кюветасы арқылы өтеді. Белгілі орында жасушалардың тобы жарық сәулесімен (лазер, ультракүлгін лампа немесе олардың біріккен түрі) қиылысады. Жасушамен байланысқан қоздырылған флюоресцирлеуші бояулардың жарығы ұсталып, күшейеді және ақпарат- гистограммаға айналады. Бірнеше бояуларды, моноклондық антиденелерді қолданғанда және жарықтың таралу бұрышын өзгерткен жағдайда бір уақытта бір жасушаның бірнеше көрсеткіштерін (фагоцитоз, ДНҚ-ң толыққандылығы және т.б.) өлшеуге болады. Қазіргі заманғы цитометрлер тек қана жасушалардың популяцияларын емес, сонымен қатар жасуша мембранасының жағдайын, оның пішіні мен субқұрылымдарының өзгеруін зерттеуге; аномалді жасушаларды, жасуша ішілік ферменттердің белсенділігін, митохондрийдің белсенуін, гендердің экспрессиялану қарқындылығын және т.б.диагностикалауға мүмкіндік береді. Қазіргі заманғы жабдықтар лазерлі және компьютерлі технологияларды біріктіре отырып, флюресцирлерші бояуларды қолдану арқылы секундына мыңдаған жасушаларды зерттеп, олардың қызметтері туралы толық ақпарат алуға жағдай туғызды. Ағын цитометрия, туа біткен ауруларды анықтауда, онкогематологияда, трансплантологияда және медицинаның басқа өзекті бағыттарында өте қажет. Әдетте, тәжірибелі зертханалық диагностикалауда қысқартылған СД - панелі пайдаланылады: СД 3 (Т- жасушалар), СД 4 , СД 8 , СД 19 (В-жасушалар), СД 16 (ТК). Иммундық реттуші тізбекті бағалау үшін ең нәтижелі әдіс бұл ИФТ әдісі.

20 слайд
Иммундық ферментті талдау (ИФТ) жасушаларды моноклондық антиденелермен өңделген парамагнитті бөлшектердің көмегімен айыру. Сараптау үшін тұтас қан пайдаланылады. Бір уақытта 43 үлгіні зерттеуге болады. Цитотоксикалық сынама (ЦТС ). СД4/СД8 ИФТ-панелі СД16, СД3, СД19 қарсы моноклондық антиденелермен лимфоцитотоксикалық сынамада иммундық қабілетті жасушаларды типтеу әдісімен толықтырылуы мүмкін. Сынаманы қою тәсілі қарапайым, арзан, ағын цитометрияның, тікелей емес иммунофлюореценция әдісінің альтернативасы ретінде қолдануға болады. Реакцияда спецификалық моноклондық антиденелердің және комплементтің әсерінен лимфоциттер цитолизденеді. Трипан көгімен өлтірілген жасушалар көгілдер түске боялады (бояу мембранадағы «тесіктер» арқылы жасуша ішіне енеді). Сараптама 96 ойығы бар полистирол планшеттерде жасалады. Қазіргі кезде антиполиклондық Т-глобулинмен ЦТС қою үшін арналған жинақ (Т-лимфоциттердің жалпы популяцияларын анықтау) шығарылуда.

21 слайд
Лимфоциттердің сенсибилизациясын анықтау. Жасушалық сенсибилизацияны зертханада диагностикалауға тікелей жасушалық цитотоксикалық сынамасы, ЛБТР және ЛМТР реакцияларында сенсибилизацияланған лимфоциттерді антигенмен ынталандыру жатады.

22 слайд
Лимфоциттерді бластты трансформациялау реакциясы (ЛБТР) – спецификалық антигеннің немесе митогеннің қатысуымен лимфоциттердің пролиферациялануын (транформациялануын) анықтау. Реакцияда жасушалық антигенге қарсы иммундық жауап зерттеледі. Алдын ала сенсибилизацияланған (иммундық) лимфоциттер спецификалық антигеннің қатысуымен бласттарға трансформацияланып, тез пролиферацияланады. Лимфоциттердің бластты түрлері морфологиялық не болмаса изотоптық белгінің (НЗ-тимидин) көмегімен тіркеледі. Тәжірибенің жасалуы арнайы жағдайларды және жабдықтарды (кәсіби дайындық, стерилді бокстар, өсіру жағдайлары мен ұзақтығы, ортаның рН және т.б.) талап етеді. ЛБТР-ң бірден бір кемшілігі ұзақ зерттеу (бірнеше күн) болып табылады. Трансформацияның көрсеткіштері: жасуша мен ядр...