"Табалдырықты баспа!" 5-сынып

1 слайд
№ 5 сабақ 5-сынып. Қазақ тілі мен әдебиеті. І бөлім.  Отбасындағы дәстүрлер мен мерекелер Сабақ тақырыбы:   Табалдырықты баспа!  (1-сабақ) Сабақ мақсаты: - Ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту.   Бағалау критерийі:  - ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын меңгереді, үндестік заңын ескеріп айтады. Сабақты әзірлеуші: Канатбаева Каншайым Марсовна, Н.Марабаев атындағы  №7 мектеп-лицейдің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

1 слайд

2 слайд
  КІРІСПЕ  Шығармашылық диктант Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып, мақал-мәтелдерді толықтырып жазыңыздар. 1. ... қонақ келсе, қой егіз табар,   ... қонақ келсе, қойға қасқыр шабар. 2. Сыйлы қонақ ... отырмайды. 3. ... еккен алғыс орады. 4. Ұлы жол үй ... басталады. 5. Қолы қимылдаған адамға ... жоқ. Қажетті сөздер: кедейлік, құтты, босағада, құтсыз, табалдырығынан, жақсылық.

2 слайд

3 слайд
                      ӨЗ-ӨЗІҢДІ ТЕКСЕР          1.    Құтты  қонақ келсе, қой егіз табар,               Құтсыз  қонақ келсе, қойға қасқыр шабар.       2.   Сыйлы қонақ  босағада  отырмайды.       3.     Жақсылық  еккен алғыс орады.       4.   Ұлы жол үй  табалдырығынан  басталады.       5.   Қолы қимылдаған адамға к едейлік  жоқ.

3 слайд

4 слайд
1-тапсырма. «Ой шақыру» әдісі. Ырым – тыйым деген сөздерді естідіңіздер ме? Қазақ халқының ұғымындағы қандай тыйым сөздерді білесіздер? 

4 слайд

5 слайд
2-тапсырма.   Мәтінді мұқият тыңдаңыздар.         Қазақ отбасындағы дәстүрлер тыйым сөздермен де байланысты. Тыйым сөздер – үлкен маңызға ие тәрбие құралы. Сондықтан қазақ халқында үлкендер жас балаларды тыйым сөздер арқылы да жамандықтан алыс, жақсылыққа жақын болуға үйреткен. Қазақ халқында табалдырық – қасиетті ұғым. Ол – үйдің сырты мен ішінің шекарасы, байлық пен кедейліктің де шекарасы. Табалдырық – бақыт пен жақсылықтың қарауылы. “Табалдырықты баспа, бақыт қашады”, “Табалдырықта тұрма, үйге келетін жақсылықты қайтарма”, “ Табалдырықта тұрып, кедейлікті шақырма, жаман ырым бастама” деген тыйым сөздер жай айтылмаған.           Табалдырық – бақыттың белгісі. Табалдырығыңнан құтсыз адам аттаса, кедей боласың. Сондықтан келін алғаш табалдырықтан кіргенде, жақсы ырым жасалады. Оған шашу шашып, құт шақырып, оң аяғымен “Бісміллә!” деп кіргізеді.

5 слайд

6 слайд
3-тапсырма . Тыйым сөздер шашыраңқы түрде берілді, сол сөздерді дұрыс құрастырыңыздар. Бір тыйым сөзді таңдап, мағынасын ашыңыздар. • Баспа, қашады, табалдырықты, бақыт. • Келетін, табалдырықта, үйге, қайтарма, тұрма, жақсылықты. • Бастама, шақырма, жаман, кедейлікті, табалдырықта, ырым, тұрып.                                  Бағалау критерийі: - ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын меңгереді, үндестік заңын ескеріп айтады. Дескрипторлары: - тыйым сөздерді құрастырады; - бір тыйым сөзді таңдап, мағынасын ашады.

6 слайд

7 слайд
                      ӨЗ-ӨЗІҢДІ ТЕКСЕР • «Табалдырықты баспа, бақыт қашады». • «Табалдырықта тұрма, үйге келетін жақсылықты қайтарма». • «Табалдырықта тұрып, кедейлікті шақырма, жаман ырым бастама».

7 слайд

8 слайд
  Қорытынды бөлім «Сәйкестендіру» әдіс і Берілген сөздерді киіз үй суретінен тауып, көрсетіңіздер. • Төр • Табалдырық • Шаңырақ • Кереге • Уық • Сандық • Есік • Қазан • Төсек

8 слайд

9 слайд
Үй тапсырмасы.  Жаңа сөздерді пайдаланып, өздеріңізге ұнаған 5 тыйым сөз жазып келесіздер.  Бағалау критерийі: - ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын меңгереді, үндестік заңын ескеріп айтады. Дескрипторлары: -  жаңа сөздерді пайдаланады; -  5 тыйым сөз жазып келеді. Қосымша интернет арқылы мына ресурстармен танысыңыз: https://www.balakai.kz/sen_bilesin_be/832-azaty-tyyym-szder.html

9 слайд